H Αράπιτσα είναι ένα από τα ελάχιστα ποτάμια της Ελλάδας με όνομα θηλυκού γένους. Σήμα κατατεθέν της Νάουσας, αστείρευτη πηγή υδροδότησης και τόπος συνάντησης των κατοίκων. Το 1822 έμελλε να μετατραπεί σε μία από τις τραγικότερες σελίδες της ιστορίας της.
Τα γεγονότα του 1822: Καθοριστικό γεγονός στις αρχές του έτους ήταν η πτώση του Αλή Πασά των Ιωαννίνων, που απελευθέρωσε τις τουρκικές δυνάμεις για να στραφούν κατά της Ελληνικής επανάστασης, που ήδη μετρούσε νίκες. Ο αρχηγός της εκστρατείας Χουρσίτ πασάς, κατευθύνθηκε αρχικά εναντίον του Σουλίου για να καταστρέψει την μόνιμη εστία αντίστασης στην Ήπειρο. Κυρίευσε αρχικά το Σούλι, άλλα οι Σουλιώτες οργάνωσαν νέα άμυνα στις θέσεις Κιάφα και Ναβαρίκο. Η συνέχεια ήταν απρόσμενη καθώς ο Χουρσίτ κλήθηκε στη Λάρισα κατηγορούμενος από τους κύκλους του Σουλτάνου για οικειοποίηση της περιουσίας του Αλή Πασά. Η κατηγορία ήταν βαρύτατη και θα οδηγούσε στον αποκεφαλισμό του. Έτσι ο Χουρσίτ αυτοκτόνησε με δηλητήριο για να μην ατιμωθεί.
Στην θέση του Χουρσίτ στην Ήπειρο παρέμεινε ο Ομέρ Βρυώνης, πρώην πολέμαρχος του Αλή πασά που τον πρόδωσε, ο οποίος συνέχισε την πολιορκία των Σουλιωτών. Όμως το 1822 άναψαν και νέες εστίες επανάστασης. Επαναστάτησαν η Νάουσα, η Βέροια, η Κατράνιτσα, η Χρούπιστα και περιοχές του Ολύμπου. Οι Τούρκοι απάντησαν άμεσα και με μία εκστρατεία του Πασά της Θεσσαλονίκης, καταστρέφοντας μετά από σκληρή πολιορκία ημερών τη Νάουσα. Οι γυναίκες της πόλης κατέφυγαν στον ποταμό Αράπιτσα και για να αποφύγουν την αιχμαλωσία προτίμησαν να πέσουν στον γκρεμό.
Η Αράπιτσα: Το ποτάμι πηγάζει από το άλσος του Αγίου Νικολάου, στους πρόποδες του Βερμίου. Λέγεται οφείλει την ονομασία του στην σκοτεινή απόχρωση των νερών, καθώς και στους εντυπωσιακούς καταρράκτες που προκαλούν δέος σε όποιον τους αντικρίζει. Στα δραματικά γεγονότα της πολιορκίας της πόλης από ισχυρές δυνάμεις Οθωμανών, δεκατρείς Ναουσαίες είχαν συγκεντρωθεί κοντά στη γέφυρα της Αράπιτσας, στην τοποθεσία «Στούμπανους», αναζητώντας απεγνωσμένα τρόπο διαφυγής. Οι διώκτες τις εντόπισαν και τις κύκλωσαν στον καταρράκτη. Εκεί γράφτηκε ο σκληρός επίλογος.
Διαβάτη, στάσου με ευλάβεια στη μνήμη των νεκρών. Μέσα στο βάραθρο που ξανοίγεται μπροστά σου, βρήκαν ένδοξο και ηρωικό θάνατο οι γυναίκες και τα παιδιά της Νάουσας, για την ελευθερία και την ανεξαρτησία του Ελληνικού έθνους, στις 22 Απριλίου 1822.
Αντί να ατιμωθούν και να εξισλαμιστούν, προτίμησαν έναν ένδοξο και ηρωικό θάνατο. Αποφάσισαν μάλιστα να πάρουν μαζί και τα παιδιά τους, μη θέλοντας να τα αφήσουν έρμαια στα χέρια των Τούρκων. Ως άλλες Σουλιώτισσες στο Ζάλογγο, σφιχταγκαλιασμένες με τα μωρά τους, έριξαν μια τελευταία ματιά στην λεηλατημένη πατρίδα τους. Έπειτα ρίχτηκαν στο βάραθρο. Πέθαναν ελεύθερες, αφού δεν αιχμαλωτίστηκαν ποτέ. Στο χώρο της θυσίας ανεγέρθηκε το 1973 το χάλκινο μνημείο των ηρωίδων της Νάουσας, που φιλοτέχνησε η γλύπτρια Κατερίνα Χαλεπά-Κατσάτου. Το άγαλμα απεικονίζει μια Ναουσαία να κρατά στην αγκαλιά της τα δύο παιδιά της.
