Μπορεί το νησί να δέχεται επισκέπτες κυρίως κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, η Σύρος όμως ακμάζει όλο το χρόνο. Μικρή, όμορφη και εύκολα προσβάσιμη από την Αθήνα, η πρωτεύουσα των Κυκλάδων, είναι ο ιδανικός νησιωτικός προορισμός για τις μικρές και μεγάλες αποδράσεις του Σεπτέμβρη. Μες στο μυαλό μου η Σύρος ήταν πάντοτε ένα ενήλικο νησί. Ένα νησί που σίγουρα κάποια στιγμή μέσα στα ατελείωτα-και ενίοτε βασανιστικά-χρόνια της ενήλικης ζωής μου θα το επισκεπτόμουν όπως και να ’χε. Κι έτσι κάπως, για χρόνια, δεν την επέλεγα. Ούτε βέβαια και την απέρριπτα. Απλώς δεν την επέλεγα. Μέχρι που με έναν τρόπο με επέλεξε εκείνη. Κι έτσι, ένα πρωί αρχές Σεπτέμβρη, καθώς το καράβι έμπαινε στο πολύφερνο από ιστορίες λιμάνι της κοσμοπολίτισσας Κυκλάδας, αντικρίζοντας την για πρώτη φορά, το μετάνιωσα πικρά.
Μετάνιωσα για όλα αυτά τα χρόνια που δεν την είχα επισκεφθεί. Τέτοιο νησί είναι η Σύρος. Από την πρώτη στιγμή κιόλας καταλαβαίνεις πως δεν πρόκειται για μια τυπική εκπρόσωπο της λιτής και απέριττης ομορφιάς των Κυκλάδων. Μπορεί να έχεις γυρίσει το Αιγαίο απ΄ άκρη σ’ άκρη, να έχεις ξεσκονίσει ολόκληρο το Ιόνιο κι όμως, φτάνοντας στη Σύρο, να αντικρίσεις μια εικόνα που δεν σου θυμίζει τίποτα απ’ όσες νησιωτικές εικόνες είχες την τύχη να συλλέξεις μέχρι τώρα. Η ιδιαίτερη, αστική φυσιογνωμία της Ερμούπολης είναι μια απρόσμενα ευχάριστη έκπληξη. Πρωτοπόρος των Κυκλάδων όσον αφορά την καλλιτεχνική της προσφορά, η Σύρος έχει πολλά περισσότερα να προσφέρει από την τυπική φόρμουλα των παραθαλάσσιων διακοπών και, σε αντίθεση με τα περισσότερα νησιά, παραμένει πολύ ζωντανή καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους.
Το τεράστιο απόθεμα αυτής της αριστοκρατικής θαλασσινής πολιτείας σε ιστορία, πολιτισμό και αρχιτεκτονικά στολίδια σε παστέλ αποχρώσεις, τα οποία απλώνονται από το λιμάνι ως τις κορφές των δύο χαρακτηριστικών της λόφων, αντανακλά την εντυπωσιακή βιομηχανική, εμπορική και πολιτιστική άνθιση που γνώρισε η Σύρος τον 19ο αιώνα. Ο ένας λόφος φιλοξενεί ακόμα και σήμερα μια καθαρά κυκλαδίτικη Χώρα με ατόφιο μεσαιωνικό χαρακτήρα, την Άνω Σύρα, ενώ στην κορφή του ο καθολικός ναός του Σαν Τζώρτζη μαρτυρά την διαχρονική παρουσία και επίδραση της καθολικής εκκλησίας στο νησί. Απέναντι, στην κορυφή του λόφου Δήλι, δεσπόζει ο Βυζαντινού ρυθμού ορθόδοξος ναός της Αναστάσεως.
Εξερευνήστε την Ερμούπολη: Με υπέροχα νεοκλασικά αρχοντικά, μαρμάρινους ανηφορικούς δρόμους και άφθονα σκαλιά, μεγαλοπρεπή μνημεία, πλατείες και εκκλησίες-καθώς και μια ένδοξη ναυτική κληρονομιά ως ένα από τα σημαντικότερα ναυτιλιακά κέντρα της Ευρώπης-η Ερμούπολη περιγράφεται συχνά ως η πιο κομψή πόλη του Αιγαίου και ό,τι ωραιότερο έχει να επιδείξει η Ελλάδα από άποψη αστικής αρχιτεκτονικής. Υπόδειγμα αισθητικής, η πόλη που πήρε το όνομά της από τον θεό Ερμή τα καλοκαίρια λούζεται με απόλυτο Απολλώνιο φως, το οποίο αντανακλάται στα βουτυράτα της μάρμαρα, ορίζοντας μονομερώς το ραντεβού της εξερεύνησης πάντοτε απογευματινές ώρες.
Το Σεπτέμβρη, όμως, αυτό το εκτυφλωτικό φως αμβλύνεται, γλυκαίνει και δημιουργεί τις κατάλληλες συνθήκες για να γνωρίσει κανείς τις ομορφιές του νησιού. Η ιστορία της ξεκινά με την άφιξη ενός πολύ μεγάλου αριθμού προσφύγων από τη Χίο, τη Σάμο, την Κάσο, τα Ψαρά και τα παράλια της Μικράς Ασίας λίγο μετά την ελληνική επανάσταση, την εγκατάστασή τους εδώ και την ενασχόλησή τους με το εμπόριο και την ναυπηγική. Ως τότε, ο μοναδικός οικισμός της περιοχής ήταν η Άνω Σύρος. Οι νέοι κάτοικοι μετέτρεψαν την πόλη σε σημαντικό εμπορικό κέντρο που συνέδεε την Ανατολή με τη Δύση και συνέβαλαν με τις δεξιότητές τους στην πολιτιστική άνθιση που ακολούθησε. Σχολεία, τυπογραφεία και μουσεία εμφανίστηκαν γρήγορα.
Λίγο αργότερα, σπουδαίοι αρχιτέκτονες από την Ιταλία, την Ελλάδα και τη Γερμανία συνέρρεαν στο νησί για να σχεδιάσουν κτίρια για την νέα αστική τάξη της Σύρου. Έτσι διαμορφώθηκε το ιδιαίτερο νεοκλασικό αρχιτεκτονικό ύφος της Ερμούπολης με τα επιβλητικά διώροφα και τριώροφα κτίρια, τα οποία είναι συνήθως επενδυμένα εξωτερικά και εσωτερικά με μάρμαρο, κίονες, αγάλματα και βαριές ξύλινες πόρτες. Κάντε μια βόλτα στο κέντρο· αναπόφευκτα θα βρεθείτε στην πλατεία Μιαούλη, όπου στέκει αγέρωχο το περίφημο Δημαρχείο. Αυτό το υπέροχο κτίριο του 1889, σχεδιασμένο από τον Γερμανό αρχιτέκτονα Ερνστ Τσίλερ, είναι ένα από τα μεγαλύτερα δημοτικά μέγαρα στην Ελλάδα.
Οι επισκέπτες είναι ελεύθεροι να εξερευνήσουν το φουαγιέ, τις εσωτερικές αυλές και τους διαδρόμους, διακοσμημένους με τοιχογραφίες trompe l’oeil που αλλάζουν προοπτικές, καθώς και πίνακες και γλυπτά τοπικών καλλιτεχνών. Στεγάζει επίσης το Αρχαιολογικό Μουσείο Σύρου και μια άμαξα που κάποτε ανήκε στην αυτοκράτειρα Σίσσυ της Αυστροουγγαρίας. Πίσω από την πλατεία Μιαούλη, το θέατρο Απόλλων, χτισμένο τον 19ο αιώνα ως μια μικρότερη εκδοχή της περίφημης Σκάλας του Μιλάνου, είναι ένα από τα σημαντικότερα αξιοθέατα της Σύρου και σύμβολο της πολιτιστικής ευημερίας της, όπου εξακολουθούν να δίνονται εντυπωσιακές παραστάσεις. Κάθε χρόνο, το θέατρο φιλοξενεί μια σειρά εκδηλώσεων, όπως το φεστιβάλ Animasyros, καθώς και το Φεστιβάλ Αιγαίου με ένα εξαιρετικό πρόγραμμα κλασικής μουσικής.
Μην παραλείψετε να επισκεφθείτε τη συνοικία Βαπόρια, την πιο αριστοκρατική συνοικία της Ερμούπολης, και να θαυμάσετε τα εντυπωσιακά νεοκλασικά, ψηλοτάβανα αρχοντικά πλούσιων καπεταναίων που μοιάζουν να κρέμονται πάνω από τη θάλασσα. Ορισμένα από αυτά σήμερα έχουν μετατραπεί σε υπέροχα boutique ξενοδοχεία. Στα Βαπόρια ξεχωρίζει ο ναός του Αγίου Νικολάου του Πλούσιου με τον καταγάλανο τρούλο του. Χτισμένος το 1848, αυτός ο όμορφος ορθόδοξος ναός είναι γεμάτος με όμορφες τοιχογραφίες, εικόνες, επιχρυσωμένα έργα και πολυελαίους από την Τεργέστη. Πίσω από τον ναό, πάρτε τον κατήφορο για τα κοσμικά Αστέρια, την γραφική προκυμαία που προτιμούν πολλοί ντόπιοι για τα μπάνια τους, απολαμβάνοντας εκπληκτική θέα προς τη «Βενετιά» της Σύρου.
Θεαματικό σεργιάνι στην Άνω Σύρο: Η Ερμούπολη ιδρύθηκε ως επέκταση του ήδη υπάρχοντος μεσαιωνικού οικισμού της Άνω Σύρου. Η εν λόγω συνοικία εκτείνεται υπέροχα κατά μήκος της κορυφής του ψηλότερου από τους δύο λόφους της Ερμούπολης και στεφανώνεται από τον μεγαλοπρεπή καθεδρικό ναό του Σαν Τζώρτζη. Χτισμένη από τους Ενετούς τον 13ο αιώνα ως οχυρωμένη ακρόπολη με στενά δρομάκια, μαρμάρινα σκαλοπάτια και κυκλική διάταξη, η Άνω Σύρος είναι ένας γοητευτικός λαβύρινθος από γραφικά μικροσκοπικά σοκάκια με συγκλονιστική θέα προς την Ερμούπολη και το λιμάνι της Σύρου.
Στην Άνω Σύρο, εκτός από τον αμαξωτό, οδηγεί και μια φαρδιά, βοτσαλωτή σειρά από σκαλοπάτια που καταλήγουν κατευθείαν στην Πιάτσα. Σεργιανίστε στα γραφικά σοκάκια, περνώντας από μικρότερες και μεγαλύτερες καμάρες, ανεβοκατεβαίνοντας αμέτρητα σκαλιά ανάμεσα σε όμορφα ξύλινα μπαλκόνια, κάντε στάσεις εδώ κι εκεί να χαζέψετε τις αμέτρητες Απανωσυριανές γάτες ή να διαβάσετε στιχάκια του αείμνηστου Μάρκου Βαμβακάρη, γραμμένα εδώ κι εκεί σε αυτούς τους τοίχους που πρωτάκουσαν τις μελωδίες του μεγάλου αυτού ρεμπέτη. Το αναπαλαιωμένο πλέον σπίτι του μεγάλου Έλληνα συνθέτη που γεννήθηκε στη Σύρο και από εκείνη εμπνεύστηκε ένα από τα πιο γνωστά του κομμάτια, τη «Φραγκοσυριανή», στεγάζει το μουσείο Μάρκου Βαμβακάρη, που φιλοξενεί προσωπικά αντικείμενα, χειρόγραφα κείμενα και ένα ενδιαφέρον ντοκιμαντέρ.
Οι βουτιές του Σεπτέμβρη: Παρά το σχετικά μικρό μέγεθός της, η Σύρος διαθέτει αρκετές αμμώδεις, όμορφες παραλίες, αρκετές από τις οποίες είναι και εύκολα προσβάσιμες και προστατευμένες από τα δυνατά μελτέμια του κατακαλόκαιρου. Το βόρειο μέρος του νησιού είναι βραχώδες και δύσβατο, αλλά διαθέτει μοναδικά τοπία άγριας ομορφιάς, λιγοστά κακοτράχαλα μονοπάτια και μια-δυο απομονωμένες παρθένες παραλίες, ενώ στο νότιο μέρος του νησιού βρίσκονται οι περισσότεροι οικισμοί και οι παραλίες. Εκεί, το οδικό δίκτυο είναι αρκετά καλό και οι δρόμοι συνδέουν όλα τα χωριά με την Ερμούπολη, ενώ αρκετές από τις παραλίες είναι οργανωμένες.
Ο Γαλησσάς, με τα κρυστάλλινα καταγάλανα νερά του, είναι ίσως η αγαπημένη μου παραλία στο νησί. Bρίσκεται σε έναν προστατευμένο, γραφικό όρμο στη δυτική πλευρά της Σύρου και είναι δημοφιλής στις οικογένειες. Ακριβώς δίπλα από τον κόλπο του Γαλησσά, ο Αρμεός είναι μια στενή παραλία με βότσαλο, άμμο και λίγα δέντρα ανάμεσα σε βράχια που τον προστατεύουν από τους βοριάδες και τις φουρτουνιασμένες θάλασσες. Γνωστή και ως Αγία Πακού, από το ομώνυμο εκκλησάκι που βρίσκεται στην κορυφή του λόφου στα δεξιά της, η παρθένα αυτή παραλία προτιμάται ιδιαίτερα από γυμνιστές και συνδέεται με τον Γαλησσά μέσω βατού μονοπατιού.
Το Κίνι είναι μια άλλη μια πολύ καλή επιλογή. Πρόκειται για μια φαρδιά αμμώδη παραλία με πολλά παραθαλάσσια καταλύματα και εξαιρετικά εστιατόρια θαλασσινών. Νότια από το Κίνι, σε απόσταση μόλις ενός χιλιομέτρου, βρίσκεται η παραλία Λωτός, μια ήσυχη παραλία με καταγάλανα νερά και αρμυρίκια. Ο Λωτός αποτελεί την καλύτερη και ασφαλέστερη επιλογή όταν στη Σύρο φυσάνε νοτιάδες καθώς ο όρμος προστατεύεται και η θάλασσα καθαρίζει. Πανέμορφη παραλία με υπέροχα νερά και οι Αγκαθωπές, αλλά ιδιαίτερα πολυσύχναστη τα τελευταία χρόνια. Για πιο ήρεμες βουτιές, προτείνεται η παραλία Κόμητο λίγο πριν τις Αγκαθωπές.
Μικρός και γραφικός όρμος, το Αχλάδι είναι επίσης εξαιρετική επιλογή για ένα ήσυχο μπάνιο απολαμβάνοντας τη φυσική ομορφιά που περιβάλει αυτή τη μικρή παραλία. Βόρεια από το χωριό Κίνι, σε απόσταση περίπου ενός χιλιομέτρου, βρίσκεται η πανέμορφη παραλία Δελφίνι με βότσαλο και άμμο. Αποτελεί μια πιο ήσυχη εναλλακτική λύση σε σχέση με ορισμένα από τα πιο δημοφιλή σημεία. Διαθέτει ομπρέλες και ξαπλώστρες, υποδομές για θαλάσσια σπορ ενώ κατά μήκος της παραλίας υπάρχουν και κάποια ταβερνάκια. Ακολουθώντας ένα μονοπάτι που ξεκινά από την παραλία Δελφίνι-πεζοπορία διάρκειας περίπου 30’-μπορείτε να επισκεφθείτε την εντελώς παρθένα παραλία της Βαρβαρούσας.
Εναλλακτικά, μπορείτε να πάρετε κάποιο από τα καΐκια που αναχωρούν από το Κίνι και σας πάνε στις βόρειες παραλίες του νησιού που δεν είναι προσβάσιμες με άλλον τρόπο, όπως τα Γράμματα, η Λία, του Αμερικάνου και ο Γριά Σπηλιά.
Η Συριανή κουζίνα δεν απογοητεύει: Μέρος της φήμης του νησιού οφείλεται και στην γαστρονομία του, η οποία βασίστηκε στο πολιτιστικό αλισβερίσι Δύσης και Ανατολής, το πάντρεμα παραδοσιακών γεύσεων από όλο το Αιγαίο, οπότε όταν πρόκειται για φαγητό, η Σύρος δεν απογοητεύει. Οι γαστρονομικοί πειρασμοί εκτείνονται σε όλα τα γεύματα της ημέρας, ξεκινώντας από το πρωί και μέχρι τα μεσάνυχτα. Η σύγχρονη Συριανή κουζίνα αξιοποιεί τα ντόπια, φρέσκα υλικά και δανείζεται ενδιαφέρουσες μαγειρικές νότες από άλλες κουζίνες. Από τα ντόπια προϊόντα ξεχωρίζουν η κάπαρη, τα ζαρζαβατικά, τα άγρια χόρτα και φυσικά τα τυροκομικά προϊόντα του νησιού με βασιλιά το ΠΟΠ τυρί Σαν Μιχάλη. Το ψάρι στο νησί είναι πάντα φρέσκο και άφθονο, ενώ από τα παραδοσιακά πιάτα ξεχωρίζουν τα λουκάνικα με μάραθο, το κυδωνάτο κρέας, οι μελωμένες μελιτζάνες με γλυκιά σάλτσα ντομάτας, οι αμπελοκορφάδες γιαχνί, οι λιαστές ντομάτες τηγανιτές με κουρκούτι, η αθερινόπιτα και οι χταποδοκεφτέδες.
Και φυσικά, δεν μπορούμε να μην αναφερθούμε στα ξακουστά συριανά λουκούμια, τις χαλβαδόπιτες και τις παστελαριές. Για φρέσκα ψάρια και θαλασσινά πάνω στο κύμα, αλλά και δημιουργικά πιάτα ελληνικής κουζίνας φτιαγμένα με ντόπια φρέσκα προϊόντα, επισκεφθείτε το Αλλού Γυαλού στο Κίνι. Εξίσου εξαιρετική δημιουργική ελληνική κουζίνα θα γευτείτε και στο Ηλιοβασίλεμα στον Γαλησσά. Το εστιατόριο Αχλάδι στον ομώνυμο όρμο σερβίρει μεσογειακές γεύσεις ακριβώς εκεί που σκάει το κύμα, φρέσκο ψάρι και υπέροχο ντόπιο κρασί. Στην Ερμούπολη τα τελευταία χρόνια ξεχωρίζει το San Michali Food & Culture, τόσο για την εκπληκτική τοποθεσία του, όσο και για τα εξαιρετικά του πιάτα που χαρακτηρίζονται από βαθιά αγάπη και σεβασμό απέναντι στην πρώτη ύλη.
Στο Ciel στα πανέμορφα Βαπόρια θα απολαύσετε από το πρωί καφέ και brunch και το βράδυ υπέροχα κοκτέιλ με την καλύτερη δυνατή θέα της Βενετιάς της Σύρου. Για πολλούς το καλύτερο εστιατόριο της Σύρου είναι εδώ και χρόνια το Avant Garden. Ένας υπέροχος χώρος όπου σερβίρονται πιάτα υψηλού γαστρονομικού επιπέδου που αφήνουν ικανοποιημένους και τους πιο απαιτητικούς ουρανίσκους. Στην Άνω Σύρο ξεχωρίζει το μικροσκοπικό μα υπέροχο Maison de μεζέ, όπου μπορείτε να γευτείτε πεντανόστιμα μεζεδάκια αλλά και να προμηθευτείτε ντόπια προϊόντα της Σύρου. Αλλά και η Απανοχωρίτισσα με τα σπιτικά γλυκά της και τα μαμαδίσια μεζεδάκια της αξίζει μια επίσκεψη. Ένα μαγαζάκι με φοβερό μπαλκόνι και μια αίσθηση οικεία. Λες και ως δια μαγείας βρεθήκατε στο σπίτι μιας ντόπιας φιλόξενης Ανωσυριανής .
Άφησα για το τέλος το μαγαζί που με εντυπωσίασε περισσότερο. Ένα τοσοδά σουβλατζίδικο στην Άνω Σύρο που σερβίρει το ωραιότερο σουβλάκι που δοκίμασα ποτέ με την cult πια ταινία «Ας περιμένουν οι γυναίκες» να παίζει στο repeat. Αν ολόκληρη η Άνω Σύρος ήταν μαγαζί, θα ήταν το Χύμα και Τσουβαλάτα.
