Ο νομός βρίσκεται στο σταυροδρόμι της Ηπείρου, της Θεσσαλίας και της Κεντρικής Μακεδονίας. Οι ορεινοί όγκοι, τα υψίπεδα, ο Αλιάκμονας και η κοιλάδα του, η πλούσια χλωρίδα και πανίδα, η τεχνητή λίμνη Πολυφύτου, οι παραδοσιακοί οικισμοί, τα παλαιοντολογικά ευρήματα, οι ενδιαφέροντες αρχαιολογικοί χώροι, τα μνημεία των νεότερων χρόνων συνθέτουν της εικόνα της περιοχής. Ιδιαίτερα αξιόλογος είναι ο ορυκτός πλούτος του νομού με τα εκτεταμένα κοιτάσματα λιγνίτη στην περιοχή της Πτολεμαΐδας.
Κοζάνη: Οικονομικό, διοικητικό και συγκοινωνιακό κέντρο του νομού, σε υψόμετρο 710 μέτρων. Η πόλη συνέβαλε τα μέγιστα στις επαναστάσεις του 19ου αιώνα και το Μακεδονικό Αγώνα. Εκεί και ο μητροπολιτικός ναός του Αγίου Νικολάου, το μοναστήρι της Ανάληψης, όπου οι καλόγριες φτιάχνουν ονομαστά υφαντά, χαλιά και κεντήματα, αλλά και το ιστορικό-λαογραφικό-φυσικής ιστορίας μουσείο.
Αιανή: Κεφαλοχώρι, χτισμένο σε κατάφυτη περιοχή. Εκεί και η αρχαία πόλη, στο λόφο της Μεγάλης Ράχης, η βασιλική νεκρόπολη, αλλά και το υπαίθριο μουσείο Μακεδονικού Αγώνα, κοντά στο χωριό Χρώμιο, όπου θα δείτε το μνημείο των πεσόντων, προτομές ηρώων, βρύσες και γεφύρια, λιθόστρωτα και τον αναπαλαιωμένο ιστορικό ναό του Αγίου Νικολάου.
Βελβεντό (Βελβεντός): Κωμόπολη με παραδοσιακό χρώμα, χτισμένη στους πρόποδες των Πιερίων, στην κατάφυτη από ροδακινιές και μηλιές κοιλάδα του Αλιάκμονα. Στα πόδια της απλώνεται η τεχνητή λίμνη Πολυφύτου. Στη θέση Μετόχι, το τουριστικό περίπτερο, ενώ στη θέση Σκεπασμένο θα δείτε καταρράκτη, λιμνούλες, δάσος από πλατάνια και γραφικά μονοπάτια. Εκεί και το φαράγγι της Λαφίστας.
Βλάστη: Αμφιθεατρική σε οροπέδιο του Ασκίου, σε υψόμετρο 1.180 μέτρων, η (Μπλάτσι το παλαιό όνομά της) γνώρισε περίοδο οικονομικής ακμής κατά το 19ο αιώνα. Έχει λίγους μόνιμους κατοίκους και δέχεται μεγάλο αριθμό επισκεπτών τους καλοκαιρινούς μήνες. Στο χωριό Εμπόριο το όμορφο καστανοδάσος.
Πεντάλοφος: Ορεινό χωριό της Πίνδου, χτισμένο σε υψόμετρο 1.040 μέτρων, με δείγματα αντιπροσωπευτικής μακεδονίτικης αρχιτεκτονικής. Από εδώ κατάγονταν οι περίφημοι ζουμπανιώτες χτιστάδες-Ζουπάνι ήταν το παλαιό όνομα του χωριού.
Σιάτιστα: Χτισμένη σε πλαγιά του Ασκιού (Σινιάτσικου), πάνω από την κοιλάδα του Αλιάκμονα σε υψόμετρο 920 μέτρων, με τις δυο γραφικές συνοικίες της, τη Χώρα (Άνω Σιάτιστα) και τη Γεράνεια (Κάτω Σιάτιστα). Η πόλη, διαφυλάσσει σε μεγάλο βαθμό το παραδοσιακό χρώμα της. Εξελίχθηκε, σε σημαντικό αστικό κέντρο χάρη στην κατεργασία του δέρματος και της γούνας, την αμπελοκαλλιέργεια, την ανάπτυξη της βαφικής και της υφαντικής. Τα γουναρικά, τα κρασιά και η ρακή της Σιάτιστας απέκτησαν την περίοδο εκείνη μεγάλη φήμη σε πόλεις όπως η Βενετία, η Βιέννη, η Λιψία, η Μόσχα και η Βουδαπέστη.
Κρόκος Κοζάνης: Ο κρόκος, το χρυσάφι της ελληνικής γης όπως αποκαλείται, συγκαταλέγεται στα πιο προσφιλή και πολύτιμα μπαχαρικά των αρχαίων πολιτισμών, για το άρωμα, το χρώμα, και τις φαρμακευτικές του ιδιότητες. Χρειάζονται 50.000 περίπου στίγματα για να προκύψουν 100 γραμμάρια κόκκινου κρόκου. Η ελληνική ζαφορά όπως λέγεται, έχει την καλύτερη ποιότητα σαφράν στον κόσμο.
Σέρβια: Κωμόπολη, χτισμένη δίπλα στο βραχώδη λόφο με τα ερείπια της ομώνυμης βυζαντινής πόλης, που ιδρύθηκε από τον αυτοκράτορα Ηράκλειο και τον 7ο αιώνα και εξασφάλιζε το έλεγχο του περάσματος από τη Δυτική Μακεδονία στη Θεσσαλία. Εκεί και η τεχνητή λίμνη Πολυφύτου και η υψηλή γέφυρα Σερβίων, (μήκους 1.372 μέτρων).
Τι να ψωνίσετε: Ηλιαστό κρασί και γουναρικά από τη Σιάτιστα, ροδάκινα, νεκταρίνια, μήλα, παραδοσιακά γλυκά και μαρμελάδες από το Βελβεντό, χειροποίητα υφαντά, και τυροκομικά προϊόντα από τη Βλάστη, φασόλια από το Σισάνι, κάστανα από τον Πεντάλοφο και τα άλλα καστανοχώρια του Βοϊου. Επίσης αντίγραφα αρχαιοτήτων από την Αιανή. | Τοπικές νοστιμιές: Δοκιμάστε ντόπιες πίτες (κοζανίτικες), «γιαπράκια» (κομματάκια χοιρινού λίπους τυλιγμένα σε πλιγούρι με αμπελόφυλλα), «τουκαλάκια» (είδος στιφάδου), «μπουμπάρια» (έντερο γεμισμένο με ρύζι, χοιρινό κιμά και χοιρινό συκώτι), σαρμάδες στην άρμη. Στη Σιάτιστα, ηλιαστό κρασί. Στη Βλάστη μανούρι. | Ορειβατικά καταφύγια: Στο Άσκιο, στη θέση «Τσιλιμίγκας», σε υψόμετρο 1.000 μέτρων, χωρητικότητας 60 ατόμων. Πληροφορίες: ΧΟΟ Πτολεμαΐδας. Στο Βούρινο, στη θέση «Τσάμια» σε υψόμετρο 1.360 μέτρων, χωρητικότητας 100 ατόμων. Πληροφορίες: ΟΣ Σιάτιστας. Στα Πιέρια, στη θέση «Μπάρα Αβδέλα», σε υψόμετρο 1.950 μέτρων, χωρητικότητας 80 ατόμων. Πληροφορίες: ΣΕΟ Κοζάνης. Στα Πιέρια, στη θέση «Λαγομάνα», σε υψόμετρο 1.450 μέτρων, χωρητικότητας 40 ατόμων. Πληροφορίες: ΕΟΣ Κοζάνης. Στα Πιέρια, στη θέση «Γιούρτια» καταφύγιο, σε υψόμετρο 1.450 μέτρων, χωρητικότητας 40 ατόμων. Πληροφορίες: ΟΣ Βελβεντού.
