Μπορεί να μη συγκαταλέγεται στους διάσημους προορισμούς του Παγγαίου, πάντως όσοι έχουν βρεθεί στη Μουσθένη συγκρίνουν τις φυσικές της ομορφιές με εικόνες που μας είναι γνώριμες κυρίως από το Πήλιο-κάνοντας έτσι λόγο για το «Πήλιο της Καβάλας» (τηρουμένων όλων των αναλογιών, ασφαλώς). Τον ίδιο χαρακτηρισμό, βέβαια, διεκδικεί και η γειτονική Μεσορόπη· η οποία διαθέτει τη δική της βουνίσια γραφικότητα, οπότε αξίζει να γίνει αντικείμενο χωριστού άρθρου. Η Μουσθένη είναι χτισμένη σε υψόμετρο 220 μέτρων στους πρόποδες του Παγγαίου και μετρά 647 μόνιμους κατοίκους, σύμφωνα με την απογραφή του 2011. Το χωριό προσεγγίζεται εύκολα από την Καβάλα: ξεκινώντας με αυτοκίνητο από το κέντρο της θα φτάσετε εδώ μέσα σε περίπου 40 λεπτά, διανύοντας απόσταση 37 χιλιομέτρων.
Αν έχετε ως αφετηρία τη Θεσσαλονίκη, πάλι, παίρνετε την Εγνατία Οδό και βγαίνετε στην έξοδο προς Ελευθερούπολη-η απόσταση ανέρχεται στα 122 χιλιόμετρα. Ασφαλώς, υπάρχει πάντα και η επιλογή του παλιού δρόμου προς Καβάλα, ο οποίος θα σας φέρει από την Ασπροβάλτα στην παραλία Οφρυνίου. Εκεί θα πρέπει έπειτα να κατευθυνθείτε προς Ελευθερούπολη, από την οποία θα σας χωρίζουν μόλις 15 λεπτά μέχρι τη Μουσθένη. Η περιοχή κατοικείται ήδη από τα προϊστορικά χρόνια (Νεολιθική εποχή), ενώ στο ανατολικό τμήμα του σημερινού χωριού πιθανολογείται ότι βρισκόταν η αρχαία πιερική πόλη Πέργαμος, που μας είναι γνωστή από τον Ηρόδοτο. Ρωμαϊκές επιγραφές, εντωμεταξύ, πιστοποιούν ότι είχε μεγάλη διάρκεια ζωής. Στις αρχές της βυζαντινής περιόδου οικοδομείται και τοιχισμένο φρούριο, το οποίο φαίνεται να λειτουργεί ως και τον 6ο αιώνα μ.Χ.-έπειτα εγκαταλείπεται, μαζί με την Πέργαμο.
Η σημερινή Μουσθένη ιδρύεται κατά τον 12ο αιώνα, πιθανότατα με το αρχικό όνομα Μουστώνιανη, ως οικισμός συνδεόμενος με τα μετόχια της Μονής Παντοκράτορος στο Παγγαίο. Στις αρχές του 18ου αιώνα ήταν πια τούρκικο κεφαλοχώρι γνωστό με το όνομα Μουστένια, στο οποίο δεν κατοικούσαν παρά λίγοι ελληνόφωνοι Χριστιανοί. Κάτι που άλλαξε άρδην μετά τις μετακινήσεις πληθυσμών που επέφερε η Μικρασιατική Καταστροφή (1922), όταν μετατράπηκε σε αμιγώς ελληνικό χωριό, υιοθετώντας και τη σημερινή του ονομασία.
Επιλογές για διαμονή: Η Μουσθένη παραμένει ένας τόπος ήσυχος, μακριά από την τουριστική ανάπτυξη. Ως αποτέλεσμα, δεν υπάρχει πληθώρα υποδομών διαμονής για τους επισκέπτες της. Με τη σειρά του, βέβαια, αυτό δεν είναι παράλογο, γιατί η κοντινή απόσταση από την Καβάλα την καθιστά προορισμό ημερήσιων εκδρομών για τους περισσότερους από όσους έρχονται εδώ. Ωστόσο, όσοι θελήσουν να περάσουν μερικές ημέρες εδώ θα βρουν το ξενοδοχείο 3 αστέρων «Dionysus Village Resort» στους πρόποδες του Παγγαίου, λίγο έξω από το χωριό: περιβάλλεται από δέντρα και ξεχωρίζει χάρη στην εξωτερική πισίνα και στα ξύλινα μπανγκαλόου με τις μπανιέρες-υδρομασάζ. Υπάρχει μάλιστα και παιδική χαρά, για αυτούς που φτάνουν εδώ οικογενειακώς.
Eπιλογές για καφέ: Τα μαγαζιά για φαγητό που θα βρείτε στη Μουσθένη προσφέρουν συνήθως και καφέ, ωστόσο αξίζει να περάσετε από το παραδοσιακό καφενείο «Μελίνα», ειδικά εάν είστε πρωινοί τύποι. Μετρά πάνω από μισό αιώνα ύπαρξης και θα το εντοπίσετε στην κεντρική πλατεία του χωριού, πλάι σε μια πετρόχτιστη βρύση με τρεις κρήνες, δίπλα ακριβώς από το κτήριο του ταχυδρομείου.
Επιλογές για φαγητό: Ερχόμενοι στη Μουσθένη θα βρείτε καλό φαγητό, για κάθε γούστο. Μέσα σε ένα όμορφο δασάκι, ας πούμε, στέκεται το «Bostani», το οποίο θεωρείται βασικός προορισμός-μάλιστα, έχει γίνει αιτία που οι κάτοικοι της Καβάλας ανακαλύπτουν το χωριό κατά τα τελευταία χρόνια. Η κατεύθυνσή του είναι προς τα γκουρμέ πιάτα, ενώ προσφέρεται και λίστα κρασιών από τοπικούς παραγωγούς. Στέκι για τους ντόπιους είναι και το «Tzami» στην κεντρική πλατεία (εκεί στεκόταν κάποτε ένα τζαμί, εξού και η ονομασία), που ανοίγει από το πρωί ως καφέ, αλλά συνεχίζει ως ψητοπωλείο-ταβέρνα. Τις καλοκαιρινές νύχτες, ειδικά, μαζεύεται εδώ κάμποσος κόσμος, κυρίως για κρασί και κρεατομεζέδες. Τον χειμώνα, από την άλλη, ψήνουν στον φούρνο της σόμπας.
4 πράγματα που αξίζει να κάνετε, αν βρεθείτε στη Μουσθένη: Η Μουσθένη περιβάλλεται από πανέμορφο βουνίσιο τοπίο γεμάτο με πλατάνια, καστανιές και βρύσες με τρεχούμενα νερά, είναι όμως και η ίδια ένα πολύ γραφικό χωριό, το οποίο διατηρεί σε μεγάλο βαθμό τον παραδοσιακό του χαρακτήρα. Παρά τον ορεινό της χαρακτήρα, εντωμεταξύ, δεν απέχει ιδιαίτερα από τη θάλασσα: σε απόσταση 20 χιλιομέτρων μπορείτε να βρεθείτε στην παραλία, γεγονός που την καθιστά ελκυστική και για ανοιξιάτικες, μα και για καλοκαιρινές εξορμήσεις.
Περάστε από το Μπλε Σπίτι: Είναι το διασημότερο και το πιο πολυφωτογραφημένο σημείο της Μουσθένης. Και δεν χρειάζεται να ψάξετε για να το βρείτε, αφού το αρχοντικό που αποκαλείται «Μπλε Σπίτι» θα σας καλωσορίσει στην είσοδο του χωριού, διακρινόμενο για την παραδοσιακή του αρχιτεκτονική, που έρχεται από μια εποχή με χαγιάτια και τσατμάδες. Εκτός από το χαρακτηριστικό μπλε χρώμα του τοίχου της ανωδομής, βέβαια, ξεχωρίζει και το τοξωτό γεφύρι, αντανακλώντας την εποχή της Τουρκοκρατίας, όταν τέτοιες κατασκευές χρησίμευαν για να διαχωρίζουν τις γειτονιές των Μουσουλμάνων και των Χριστιανών.
Σύμφωνα μάλιστα με τις προφορικές μαρτυρίες των παλιών κατοίκων, στα εγκαίνια οι Έλληνες έκαναν συνήθως αγιασμό στη δυτική πλευρά, ενώ οι Τούρκοι συγκεντρώνονταν στην ανατολική πλευρά για «κουρμπάνι», σφάζοντας τελετουργικά ένα μοσχάρι. Το εν λόγω γεφύρι χρονολογείται γύρω στο 1870 και θεωρείται έργο Ηπειρωτών μαστόρων. Οι ντόπιοι το αποκαλούν «Γεφύρι του Βλάχου ή της Εκκλησίας», ώστε να το ξεχωρίζουν από τα υπόλοιπα του χωριού. Κάτω του περνά ένας χείμαρρος, ο οποίος κατεβαίνει από το Παγγαίο και ενώνεται με τον τοπικό ποταμό Μαρμαρά. Χάρη σε αυτά τα νερά τροφοδοτούνται και οι προαναφερόμενες βρύσες της Μουσθένης.
Περάστε από το παλιό Τούρκικο Σχολείο: Με τον πληθυσμό να αποτελείται κυρίως από Τούρκους μέχρι τα Μικρασιατικά-όταν η επιβαλλόμενη ανταλλαγή πληθυσμών άλλαξε (όπως είπαμε) το δημογραφικό προφίλ της περιοχής-δεν είναι παράξενο ότι υπήρχε Τουρκικό Σχολείο στη Μουσθένη. Άλλωστε λογιζόταν ανάμεσα στα κεφαλοχώρια της περιοχής της. Σήμερα το παλιό σχολείο διατηρείται ως πολιτισμικό μνημείο. Διασώζει μάλιστα και μια επιγραφή σε αραβικό αλφάβητο, καθώς είχε χτιστεί πριν τη μεγάλη αλλαγή που επέβαλλε ο Κεμάλ Ατατούρκ το 1928, λατινοποιώντας το αλφάβητο της τουρκικής γλώσσας.
Δείτε το Λαογραφικό Μουσείο: Το Λαογραφικό Μουσείο του χωριού βρίσκεται σε ένα όμορφο πάρκο και στεγάζεται στο παλιό σχολείο των Ελλήνων κατοίκων της Μουσθένης. Το οποίο διαμορφώθηκε μετά την έξοδο του τουρκικού στοιχείου, ακμάζοντας κατά το δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1920, όπως και κατά τη δεκαετία του 1930. Μάλιστα, υπήρχε τότε και χωριστό αναγνωστήριο σε διπλανό οίκημα, όπου διδάσκονταν τα άπορα και τα εργαζόμενα παιδιά.
Επισκεφθείτε τις Τρύπες της Παναγιάς: Για το συγκεκριμένο αξιοθέατο θα πρέπει να περπατήσετε λίγο έξω από τα όρια του χωριού, μερικά μέτρα από την κεντρική άσφαλτο-θα δείτε άλλωστε και σχετική πινακίδα, η οποία γράφει «Παναγιάς Τρύπες (Σπήλαιο)». Με το όνομα αυτό είναι γνωστά τρία διπλανά σπήλαια, αλλά στις μέρες μας προσβάσιμο είναι μόνο το μεσαίο από αυτά. Έρευνες έχουν δείξει ότι πρέπει να χρησιμοποιούνταν για λατρευτικούς σκοπούς ήδη από πολύ παλιά. Μπαίνοντας στο επισκέψιμο σπήλαιο, σας περιμένει χαμηλός φωτισμός και μια εικόνα της Παναγίας. Υπάρχει βέβαια συνέχεια και πέρα από αυτό το σημείο, όμως το ηλεκτρικό φως σταματάει εδώ: λέγεται ότι αν διασχίσει κανείς το σκοτεινό μάκρος θα βγει στη Μονή της Παναγίας της Εικοσιφόνισσας, στο Παγγαίο. Επιστρέφοντας έξω, πάντως, εσείς θα βρίσκεστε κοντά στο προαναφερθέν «Dionysus Village Resort», σε ένα σημείο με ωραία θέα προς τη Μουσθένη.
