Στο διάβα των αιώνων εντάχθηκε στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και ύστερα στη Βυζαντινή, μέχρι το 1373, όταν έπεσε στα χέρια των Οθωμανών. Πολλοί από τους Ελληνόφωνους Χριστιανούς εγκατέλειψαν τότε τις πολίχνες τους και αντικαταστάθηκαν από Τούρκους εποίκους. Το Παρανέστι φαίνεται να ιδρύθηκε κατά τον 19ο αιώνα με το όνομα Μπούκια, όταν υπήρξε πληθυσμιακή τόνωση του γηγενούς στοιχείου λόγω της μαζικής έλευσης Ηπειρωτών στην ευρύτερη περιοχή. Οι ντόπιοι ανέπτυξαν σημαντική δράση στα χρόνια του Μακεδονικού Αγώνα και το χωριό περιήλθε τελικά στο ελληνικό κράτος κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων του 1912-1913.
Λίγο αργότερα εγκαταστάθηκαν εκεί πολλοί πρόσφυγες από τον Πόντο, την ανατολική Θράκη και τη δυτική Καππαδοκία. Στις μέρες μας το χωριό είναι έδρα του ομώνυμου δήμου της περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. Κάτι που έχει δημιουργήσει μια κάποια σύγχυση σε όσους δεν είναι εξοικειωμένοι με την ευρύτερη περιοχή, καθώς τείνουν να νομίζουν ότι διάφορα περίφημα αξιοθέατα του εκτεταμένου δήμου βρίσκονται κοντά του-ενώ στην πραγματικότητα είναι εγγύτερα σε άλλους οικισμούς. Το σύγχρονο Παρανέστι αποτελεί εντωμεταξύ και σιδηροδρομικό κόμβο, καθώς από τον σταθμό του διέρχονται τρένα που το συνδέουν με τη Θεσσαλονίκη, την Ξάνθη, τις Σέρρες, την Κομοτηνή και την Αλεξανδρούπολη.
Πού να μείνετε: Το ξενοδοχείο «Philoxenia» προσφέρει ανέσεις όποια εποχή του χρόνου κι αν το επισκεφθείτε, καθώς και δωμάτια με θέα στην κοιλάδα του Νέστου. Βρίσκεται στα καλύτερά του όταν ο κήπος του επιδεικνύει το πλήρες χρωματικό φάσμα των πολλών του λουλουδιών. Στα περίχωρα του Παρανεστίου θα βρείτε επίσης το οικογενειακό ξενοδοχείο «Νέσσος», το οποίο προσφέρει δωμάτια με θέα στο χωριό, πρωινό με χειροποίητες μαρμελάδες και πίτες, αλλά και εγκαταστάσεις για σάουνα και χαμάμ. Υπέροχος ο εσωτερικός του χώρος, όπου μπορείτε να πιείτε τον καφέ σας ή κάποιο άλλο ρόφημα της επιλογής σας.
Πού θα κάτσετε για καφέ: Το «River cafe» είναι στέκι με καλό καφέ, το οποίο σερβίρει όμως και σάντουιτς, καθώς και υπέροχη μπουγάτσα. Δημοφιλές είναι και το καφέ «Retro», όπου θα βρείτε και κρέπες. Το δικό του καφέ διαθέτει όμως και το κέντρο υπαίθριων δραστηριοτήτων Forestis στα περίχωρα του Παρανεστίου, μέσα στη φύση, για το οποίο μπορείτε να διαβάσετε εκτενέστερα λίγο παρακάτω.
Πού θα φάτε: Οι επιλογές για φαγητό στο Παρανέστι είναι λίγες, αλλά όλες καλές. Στην ταβέρνα «Μποζίδης», μέσα στο χωριό, θα βρείτε χορταστικές μερίδες με έμφαση στα κρεατικά. Στα περίχωρα του χωριού, κοντά στο κέντρο υπαίθριων δραστηριοτήτων Forestis, αλλά και στον ίδιο τον ποταμό Νέστο, θα βρείτε την ταβέρνα «Στου Μπάμπη». Τέλος, υπάρχει και το «Ενώτιον», το εστιατόριο του ξενοδοχείου «Νέσσος» δηλαδή, όπου σπεσιαλιτέ είναι η πικάντικη σαλάτα και οι μοσχαρίσιες μπριζόλες ξηράς ωρίμανσης 90+ ημερών.
Τα πράγματα που αξίζει να κάνετε, αν βρεθείτε στο Παρανέστι: Για τους επισκέπτες της περιοχής, το Παρανέστι λειτουργεί πρωτίστως ως τελευταίο κέντρο προμηθειών πριν τις εξορμήσεις τους προς τη δασική ενδοχώρα που αναπτύσσεται γύρω από τον Νέστο. Φτάνοντας ωστόσο εκεί βρίσκουν κάτι πολύ περισσότερο, καθώς το χωριό διαθέτει τα δικά του αξιοθέατα, στα οποία αξίζει να ρίξετε μια ματιά. | Περιηγηθείτε στο απαράμιλλο φυσικό τοπίο γύρω από το χωριό: Χτισμένο στις όχθες του ποταμού Νέστου, το Παρανέστι βρίσκεται σε ένα κατάφυτο τοπίο πλούσιας φυσικής ομορφιάς, όπου αφθονούν μάλιστα και είδη βλάστησης σπάνια για την υπόλοιπη Ελλάδα. Ακόμα λοιπόν κι αν δεν προγραμματίσετε κάποια οργανωμένη εξόρμηση στα βάθη της δασικής περιοχής του Νέστου, αξίζει να βολτάρετε στα πέριξ του χωριού, ειδικά την άνοιξη, όταν όλα είναι ολάνθιστα.
Αν ενδιαφέρεστε για κάτι πιο οργανωμένο σε πεζοπορία, ποδήλατο βουνού, rafting, ακόμα και σε τοξοβολία ή σε εναέριο πέρασμα του Νέστου (flying fox), μπορείτε να έρθετε σε επαφή με την ομάδα του κέντρου υπαίθριων δραστηριοτήτων Forestis. Εδρεύει στα περίχωρα του Παρανεστίου ή ακολουθώντας την επαρχιακή οδό Δράμας-Ξάνθης, λίγο πριν φτάσετε στο σημείο όπου διασχίζει το ποτάμι.
Πάρτε μέρος στον Υπερμαραθώνιο Παρθένου Δάσους: Πρόκειται για έναν από τους εντυπωσιακότερους αγώνες ορεινού τρεξίματος, ο οποίος ξεκίνησε το 2006 και στην πλήρη του εκδοχή απευθύνεται σε πολύ έμπειρους δρομείς, προσελκύοντας και διεθνείς επισκέπτες. Ζητώντας τους να διανύσουν μια απόσταση 162,6 χιλιομέτρων με θετική υψομετρική διαφορά 6.889 μέτρων, η οποία διαρκεί γύρω στις 40 ώρες-μερικές φορές υπό δύσκολες καιρικές συνθήκες. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο αγώνας αποτελεί πρόκριμα με 6 πόντους στον πίνακα αξιολόγησης ΙΤRΑ (International Trail Race Assosiation).
Ακόμα κι αν δεν έχετε τέτοια εμπειρία, ωστόσο, μην ανησυχείτε: υπάρχει μέριμνα και για άλλους παράλληλους αγώνες, μικρότερους σε απαιτήσεις. Ο λαϊκός αγώνας Νέστου, για παράδειγμα, έχει μήκος 10 χιλιόμετρα και απευθύνεται και σε αρχάριους δρομείς, ενώ υπάρχει και αγώνας για άτομα με ειδικές ικανότητες, όπως και ο αγώνας Άλκιμοι Παίδες, με 2.500 μέτρα για τους έφηβους από 14 έως 17 ετών και 1.200 μέτρα για παιδιά 10-13 ετών.
Περάστε από τον σιδηροδρομικό σταθμό: Δεν είναι απλά ένας ακόμα σιδηροδρομικός σταθμός, αλλά ένα μνημείο της Νεότερης Κληρονομιάς, το οποίο αξίζει να επισκεφθείτε ειδικά για το κέλυφος του επιβατικού σταθμού, το μηχανοστάσιο ή τον υδατόπυργο. Είναι όλα κτίσματα των τελών του 19ου αιώνα, καθώς ο σταθμός ξεκίνησε την επίσημη λειτουργία του το 1900. Βρίσκεται στο νότιο τμήμα του χωριού, κοντά στον ποταμό Νέστο. Μπροστά του είναι η επαρχιακή οδός Δράμας-Ξάνθης, ενώ όπως ήδη είπαμε ο σταθμός έχει αρκετή κίνηση, καθώς από εδώ περνάνε τρένα για Θεσσαλονίκη, Αλεξανδρούπολη, Σέρρες, Ξάνθη και Κομοτηνή.
Επισκεφθείτε το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας: Λειτουργεί από το 2002 σε έναν εντυπωσιακό χώρο 300 τ.μ., αποσκοπώντας σε μια πολύπλευρη εμπειρία-γνωριμία με το φυσικό περιβάλλον της κοιλάδας του Νέστου και της δασικής του περιοχής. Μέσω σύγχρονων μουσειακών προσεγγίσεων-διοράματα, αναπαραστάσεις, πληροφοριακά κείμενα-ο επισκέπτης έχει την ευκαιρία να εξοικειωθεί με τη γεωλογία της περιοχής και τη δομή των οικοσυστημάτων (π.χ. τι είναι δάσος, τι θαμνότοπος, τι γίνεται στην εκβολή ενός ποταμού κτλ.), μαθαίνοντας για την ιδιαίτερη χλωρίδα της, αλλά και για την πλούσια πανίδα: εδώ ζουν λ.χ. αρκούδες, λύκοι, αγριογούρουνα, αετοί και κούρκοι.
