Δεν έχει ανακαλυφθεί από πολλούς το Βουργαρέλι, όμως είναι από τα ομορφότερα ορεινά χωριά των Τζουμέρκων. Ένα μέρος ήρεμο, απλωμένο σε έκταση 5 χιλιομέτρων και ειδυλλιακά ενταγμένο στην τριγύρω φύση. Αλλά και με σημαντικό ιστορικό παρελθόν, το οποίο μαρτυρείται σήμερα σε διάφορα μνημεία-αξιοθέατα. Το Βουργαρέλι εντοπίζεται στην περιφερειακή ενότητα Άρτας και είναι χτισμένο σε υψόμετρο 775 μέτρων, στις παρυφές των Τζουμέρκων (Αθαμανικά Όρη), ανάμεσα σε δύο γραφικούς λόφους σκεπασμένους με έλατα και πεύκα-του Προφήτη Ηλία στα ανατολικά και της Ομάλης στα δυτικά.
Πρόκειται για ένα καταπράσινο φυσικό τοπίο, γεμάτο με τρεχούμενα νερά, από τα οποία ωφελείται ιδιαίτερα και το ίδιο το χωριό. Ήσυχος, βουνίσιος τόπος, το Βουργαρέλι εντάσσεται στα κεντρικά Τζουμέρκα και μετρά 301 μόνιμους κατοίκους, σύμφωνα με την απογραφή του 2011. Είναι δε προορισμός ιδανικός για όλες τις εποχές του χρόνου, αφού προσφέρεται και για τους λάτρεις του χειμώνα, ενώ το καλοκαίρι διατηρείται δροσερό, απέχοντας μόλις μισή ώρα (οδικώς) από τις διάσημες φυσικές πισίνες του ποταμού Αχελώου.
Ιστορία, μνημεία και αξιοθέατα: Όπως είπαμε και στην αρχή, το Βουργαρέλι έχει κάμποση ιστορία. Στην αρχαιότητα η περιοχή όπου βρίσκεται άνηκε στην Αθαμανία, ωστόσο δεν έχουμε καταφέρει να ταυτίσουμε με βεβαιότητα τις πόλεις της, οπότε δεν γνωρίζουμε σε ποια ανήκουν τα ερείπια που βλέπουμε σήμερα προς τα νότια, στον λόφο της Τσιούκας. Το χωριό, ασφαλώς, είναι πολύ μεταγενέστερο των αρχαίων Αθαμανών, όμως οι ιστορικές του ρίζες χάνονται στον χρόνο. Το σίγουρο είναι ότι υπήρχε ήδη το 1696, καθώς αναφέρεται σε αρχείο των Βενετών-ωστόσο η χαρακτηριστική Κόκκινη Εκκλησιά είναι οπωσδήποτε βυζαντινή, μάλλον από την εποχή του Μιχαήλ Β΄ Κομνηνού.
Αργότερα, κατά το 1821, η μονή Αγίου Γεωργίου έγινε κάτι σαν Αγία Λαύρα για την ευρύτερη περιοχή. Μάλιστα, είναι στο Βουργαρέλι όπου ηττήθηκαν οι οθωμανικές δυνάμεις του Ομέρ Βρυώνη (1823), σε μια κρίσιμη καμπή για τον απελευθερωτικό αγώνα στη δυτική Ρούμελη. Το χωριό θα επαναστατούσε ξανά το 1854, το 1867 και το 1878, αλλά θα ενωνόταν με την Ελλάδα το 1884, όταν εξαγοράστηκε από τους κατοίκους του, καθώς ως τότε λογιζόταν ως τσιφλίκι. Σε νεότερα χρόνια η κυβέρνηση έκανε μια απόπειρα να το μετονομάσει σε Δροσοπηγή, όμως οι κάτοικοί του επέμειναν στο Βουργαρέλι, διατηρώντας την ονομασία.
Το παρελθόν αυτό καθρεφτίζεται στα σημαντικότερα αξιοθέατα που μπορεί να θαυμάσει ο σύγχρονος επισκέπτης, ερχόμενος εδώ. Όπως την Κόκκινη Εκκλησιά στο Παλαιοχώρι (3 χιλιόμετρα προς τα νότια), για παράδειγμα, που όπως είπαμε είναι βυζαντινή και πρέπει να χτίστηκε πριν το 1281 (εφόσον αυτό είναι το έτος της αγιογράφησής της), όντας αφιερωμένη στα Γενέθλια της Θεοτόκου. Την ξεχωριστή της ονομασία την οφείλει στο κόκκινο χρώμα των πλίνθων που χρησιμοποιήθηκαν στην ανέγερσή της. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν τα ψευδοτρίλοβα παράθυρα του ναού, αλλά και δύο ζευγάρια λαϊκών ανθρώπων που διασώζονται στα υπολείμματα των τοιχογραφιών, ζωγραφισμένοι με φυσικό τρόπο, μακριά από τη συνήθη αυστηρότητα της βυζαντινής τέχνης.
Αξίζει επίσης να περάσετε μια βόλτα από τον Άγιο Γεώργιο, εκκλησία του 1690 μέσα σε ένα όμορφο δάσος με πεύκα, όπου στεγάστηκαν και τα σχέδια για την εξέγερση της περιοχής κατά την Επανάσταση του 1821, αλλά και οι κάτοικοι, όταν το 1943 οι Γερμανοί πυρπόλησαν το χωριό. Περάστε επίσης από το λεγόμενο «Γεφύρι της Μεγάλης Βρύσης» στον δρόμο Βουργαρελίου-Αθαμανίου, αλλά μην αγνοήσετε και τα καλντερίμια της κεντρικής πλατείας: ρωτήστε τους ντόπιους γι’ αυτό που οδηγεί στις λιθόκτιστες βρύσες Αρχόντω και Κρυστάλλω και αφιερώστε λίγο χρόνο να το περπατήσετε.
Κλασικά, βέβαια, η ντόπια παράδοση θέλει τον ξένο που θα πιει νερό από αυτές τις βρύσες να παντρεύεται κοπέλα από το Βουργαρέλι. Κοντά σε αυτές, εντωμεταξύ, υπάρχει και το σπίτι του γιατρού Αναγνώστου, όπου στα 1943 εγκατέστησε το αρχηγείο του ο Ναπολέων Ζέρβας, κάνοντάς το άτυπη πρωτεύουσα της αντιστεκόμενης ορεινής Ελλάδας. Τέλος, για τους λάτρεις των πεζοπορικών διαδρομών υπάρχει το πανέμορφο μονοπάτι Λεπτοκαρυά-Νεραϊδογέφυρο, ενώ κοντά στο χωριό εντοπίζεται και είσοδος προς το εκτενέστατο Εθνικό Πάρκο Τζουμέρκων, Περιστερίου και χαράδρας Αράχθου.
Σίγουρα, όμως, αξίζει να κάνετε και την εύκολη, κυκλική διαδρομή προς τα λεγόμενα Λουτρά Καπετάνιου, η οποία προσφέρεται για όλη την οικογένεια, στην περίπτωση που έρθετε εδώ μαζί με τα παιδιά σας. Έχει ως αφετηρία της το «Rouista Tzoumerka Resort» και είναι ιδιαίτερα ειδυλλιακή, αφού σας περπατά μέσα στο ελατόδασος, πλάι στο ποτάμι, οδηγώντας σας στους μικρούς καταρράκτες που απαρτίζουν τα «λουτρά» του Καπετάνιου. Αν φτάσετε εδώ κατά την καλοκαιρινή περίοδο, μη διστάσετε να κάνετε μια βουτιά στα ολόδροσα, βουνίσια νερά τους.
Διαμονή-καφές-φαγητό: Αν και το Βουργαρέλι έχει περιθώρια να γίνει ακόμα γνωστότερο, προσελκύοντας ακόμα περισσότερους επισκέπτες, σε επίπεδο υποδομών είναι ένα οργανωμένο χωριό, με καλές επιλογές για όσους επιθυμούν να περάσουν κάποιες μέρες εδώ. To προαναφερόμενο «Rouista Tzoumerka Resort», ας πούμε, είναι ξενοδοχείο 3 αστέρων στεγαζόμενο σε ένα συγκρότημα από παραδοσιακά, πέτρινα κτήρια. Το 2 αστέρων «Βουργαρέλι Θέασις» προσφέρει δωμάτια στο κέντρο του χωριού, μόλις 80 μέτρα από την πλατεία, ενώ υπάρχουν και ξενώνες όπως το «Πάνθωρον» (έξω από τον οικισμό, με χειροποίητα γλυκά και ζυμαρικά) ή το «Tzoumerka Secret House».
Για τον καφέ σας, τώρα, θα βρείτε και καφενεία στην κεντρική πλατεία, αλλά και διάφορα καφέ. Ο «Πλάτανος», ο «Κούκος» και το «Καφέ Λίτσα» είναι όλα καλές επιλογές, ενώ το «Diverso» και το «Nitro» προσελκύουν κόσμο κατά τις βραδινές ώρες, λειτουργώντας και ως μπαρ. Όσον αφορά το φαγητό, το εστιατόριο «Μποστάνι» του «Rouista Tzoumerka Resort» αποτελεί κορυφαία επιλογή για παραδοσιακές νοστιμιές με σύγχρονες πινελιές: δοκιμάστε χειροποίητα ραβιόλια γεμιστά με κόκορα, σπιτικές πίτες, αλλά και την πέστροφα με τις σοταρισμένες πατάτες. Το «Κόβεται Ψήνεται», πάλι, έχει γίνει διάσημο για την εξαιρετική του προβατίνα, που θεωρείται ως κάτι σαν σπεσιαλιτέ της περιοχής. Καλό φαγητό (αλλά και πολύ ωραία πίτσα) θα βρείτε και στη «Γέφυρα», ενώ στη «Ζμπλατεία» στην κεντρική πλατεία θα πάτε για σουβλάκια, μπιφτέκι και μπριζόλα χοιρινή.
Πώς θα φτάσετε στο Βουργαρέλι: Το Βουργαρέλι είναι πολύ εύκολα προσβάσιμο εάν έχετε αυτοκίνητο. Μπορείτε να φτάσετε εδώ ξεκινώντας τόσο από την Άρτα και τα Γιάννενα, όσο και από τα Τρίκαλα, ακολουθώντας είτε την επαρχιακή οδό Άρτας-Τρικάλων, είτε την επαρχιακή οδό Βουργαρελίου-Κυψέλης. Πιο κοντά, ασφαλώς, βρίσκεται η Άρτα, η οποία απέχει 58 χιλιόμετρα, οπότε υπολογίστε ότι θα σας πάρει περίπου 1 ώρα για να φτάσετε, μέσω μιας πολύ όμορφης διαδρομής, που περνάει και από την τεχνητή λίμνη του Άραχθου. Από τα Ιωάννινα θα ακολουθήσετε την παράκαμψη της Φιλιππιάδας προς Άρτα και θα σας πάρει 1 ώρα και 40 λεπτά-ή 2 ώρες εάν αποφασίσετε να περάσετε και από τη γραφική γέφυρα της Πλάκας. Από τα Τρίκαλα, τέλος, θα κινηθείτε προς Πύλη και θα σας πάρει γύρω στις 2 ώρες, καθώς η απόσταση ανέρχεται στα 90 χιλιόμετρα.
