Το Ρέθυμνο είναι η τρίτη μεγαλύτερη πόλη στην καρδιά της Κρήτης και αποτελεί την πρωτεύουσα του νομού Ρεθύμνου, του μικρότερου στο νησί και βρίσκεται στα δυτικά του. Απλωμένο πάνω σε μια μικρή χερσόνησο, στα βόρεια παράλια και σχεδόν στο κέντρο του νησιού, το Ρέθυμνο με τους 30.000 περίπου μόνιμους κατοίκους, αποτελεί σήμερα έναν από τους πιο τουριστικούς προορισμούς της χώρας, καθώς συνδυάζει πλούσια ιστορία, σπουδαίο πολιτισμό, μοναδικές παραλίες, γραφικά ταβερνάκια, υπερσύγχρονες ξενοδοχειακές μονάδες και έντονη νυχτερινή ζωή. Μάλιστα, η ανάπτυξη της πόλης οφείλεται και στους πολλούς φοιτητές, αφού είναι έδρα πολλών σχολών, κυρίως Ανθρωπιστικών σπουδών του Πανεπιστημίου Κρήτης.
Το Ρέθυμνο είναι η καλύτερα διατηρημένη αναγεννησιακή πόλη στη χώρα, με ανάμικτες επιρροές και από οθωμανικά και κρητικά στοιχεία αρχιτεκτονικής, που όμοιά της σπάνια βρίσκει ο επισκέπτης. Η Λότζια, η λέσχη της αριστοκρατίας των Ενετών, το Τζαμί Νερατζέ με τον επιβλητικό μιναρέ του που σήμερα στεγάζει το σύγχρονο Ωδείο της πόλης, το Τζαμί Βελί Πασά και το Τζαμί Καρά Μουσά Πασά, ο Άγιος Φραγκίσκος είναι τέτοια χαρακτηριστικά δείγματα της ιστορίας της. Τα πρώτα στοιχεία ύπαρξης ζωής στο Ρέθυμνο χρονολογούνται από την υστερομινωική περίοδο (1350-1250 π.Χ.) και η ακμή της πόλης αναδεικνύεται τον 4ο και 3ο αιώνα π.Χ., με τα χρυσά και ασημένια νομίσματα που βρέθηκαν από τότε.
Οι Ενετοί μετά την κατάληψη της Κρήτης το 1211, κατάλαβαν τη σπουδαιότητα της θέσης του Ρεθύμνου, αφού το λιμάνι του διακινούσε σημαντικές ποσότητες εμπορευμάτων και κοντά στο 1540, λόγω της επέκτασης της πόλης, αποφάσισαν να την περιβάλουν με νέο οχυρό περίβολο. Οι αδυναμίες, πάντως, των νέων οχυρωματικών έργων φάνηκαν το 1571 κατά την πειρατική επιδρομή του Ουλούτζ Αλή, ο οποίος μπήκε στην πόλη και την κατέστρεψε ολοκληρωτικά. Δυο χρόνια αργότερα, το 1573, θεμελιώθηκε το φρούριο Φορτέτσας πάνω στο λόφο του Παλαιόκαστρου, το σήμα κατατεθέν της πόλης.
Το 1646 το Ρέθυμνο έπεσε στα χέρια των Τούρκων μέχρι το 1897 και με ορόσημο στο ενδιάμεσο το ολοκαύτωμα της μονής Αρκαδίου το 1866. Το 1897, οι Μεγάλες Δυνάμεις αποφάσισαν την κατοχή του νησιού και το Ρέθυμνο καταλήφθηκε από τα ρωσικά και πολωνικά στρατεύματα, τα οποία αποχώρησαν το 1907. Το 1908, οι Κρητικοί επωφελούμενοι από τις διεθνείς εξελίξεις κήρυξαν την ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα, με την υπογραφή της επίσημης ένωσης να γίνεται το 1913, μετά τους νικηφόρους Βαλκανικούς Πολέμους.
Σήμερα το Ρέθυμνο είναι μια μοντέρνα πόλη, τουριστικό θέρετρο διεθνούς φήμης με όλες τις υποδομές, τράπεζες, ταξιδιωτικά γραφεία, ενοικιάσεις αυτοκινήτων και κάθε είδους καταστήματα, πολλά ξενοδοχεία, στούντιο, επιπλωμένα δωμάτια, ακόμα και μικρά ή μεγαλύτερα διαμερίσματα για μακροχρόνια μίσθωση που μπορούν να ικανοποιήσουν όλες τις ανάγκες. Μετά την πρόσφατη ανάπλαση έχουν δημιουργηθεί ποδηλατόδρομοι, δρομάκια για περπάτημα, ενώ τους καλοκαιρινούς μήνες απαγορεύεται η κυκλοφορία των οχημάτων από το απόγευμα μέχρι αργά το βράδυ. Το τροχήλατο τραινάκι και τα ποδήλατα είναι ένας ακόμα εναλλακτικός τρόπος περιήγησης στο Ρέθυμνο.
Στην δυτική πλευρά το ενετικό λιμάνι και ο φάρος Ρεθύμνου που προστέθηκε αργότερα από τους Τούρκους, αποτελούν αξιοθέατα που μπορούν να συνδυαστούν με έναν περίπατο και φαγητό στις πολλές ψαροταβέρνες και καφέ στις καφετέριες κατά μήκος του λιμανιού. Η Μεγάλη Πόρτα, μια από τις πύλες των πρώιμων ενετικών οχυρώσεων που αποτελεί την είσοδο της σχεδόν άθικτης στο χρόνο παλιάς πόλης, είναι από τα σημαντικά αξιοθέατα, ενώ ανάμεσα στα γραφικά της στενά «κρύβονται» θησαυροί, όπως η Κρήνη Ριμόντι, αλλά και όλες οι Κρήνες, η Κυρία των Αγγέλων, το Τούρκικο Σχολείο και άλλα. Ο δημοτικός κήπος Ρεθύμνου και η Δημόσια Βιβλιοθήκη Ρεθύμνου συμπληρώνουν το παζλ της ιστορικής αυτής πόλης.
Εκτός από την αρχιτεκτονική, το Ρέθυμνο συνεχίζει την πλούσια πολιτιστική του παράδοση, με το Αναγεννησιακό Φεστιβάλ Ρεθύμνου, το κυνήγι θησαυρού και το Ρεθεμνιώτικο καρναβάλι να αποτελούν πλέον θεσμούς και να προσελκύουν πλήθος κόσμου, ακόμα και περιόδους εκτός καλοκαιριού. Λόγω της ιδανικής θέσης της πόλης, το Ρέθυμνο, η πόλη των Γραμμάτων και των Τεχνών, με 4.500 και πλέον χρόνια πολιτισμού, είναι μια καλή βάση και ορμητήριο για εκδρομές στα μοναδικά χωριά του νομού ή σε άλλα αστικά κέντρα, απέχοντας περίπου 75 χιλιόμετρα από το Ηράκλειο και 55 χιλιόμετρα από τα Χανιά.
