Επί πολλά χρόνια άκουγα ότι «δεν αξίζει», ότι «είναι βαρετά» ή, τελοσπάντων, δεν έπεφτε ποτέ στο τραπέζι ως πρόταση διακοπών. Ούτε καν για μια γρήγορη απόδραση το Σαββατοκύριακο, όπου τα σκήπτρα κρατούν τώρα οι κοσμοπολίτισσες Υδρα και Σπέτσες. Όμως, κυρίες μου, παρακαλώ, κάντε στην άκρη γιατί έρχεται ο άντρας, ο πασάς, ο «καπετάνιος», το ένα από τα τρία (Σκορπιός και Αγιος Ευστράτιος τα άλλα) αρσενικά νησιά της Ελλάδας: ο Πόρος. Αυτό το νησί έχει κάτι το ξεχωριστό. Kάτι ρετρό· θυμίζει παλιά Ελλάδα ή μάλλον τις διακοπές όπως τις κάναμε όταν ήμασταν παιδιά. «Επειδή άργησε να αναπτυχθεί τουριστικά ο Πόρος, κατά κάποιον τρόπο “σώθηκε”. Είναι αλήθεια ότι είναι παρεξηγημένο νησί-πολύς κόσμος θεωρούσε ότι ήταν ένα μέρος όπου δεν άξιζε να πάει.
Όταν πριν από εννέα χρόνια ανακοίνωνα σε φίλους ότι θα άνοιγα γκαλερί στον Πόρο, μου έλεγαν: «Πολύ ωραίο μέρος η Πάρος», λέει-και γελάμε- η Τατιάνα Πολλάλη-Σπινάρη, ιδιοκτήτρια της γκαλερί Citronne. «Δεν μπορούσαν να το φανταστούν. Δεν είναι φοβερό; Ακόμα και σήμερα μου το λένε. Πάντως, το ενδιαφέρον είναι ότι όσοι τον ανακαλύπτουν, μετά ξανάρχονται και μάλιστα μερικοί από αυτούς αγοράζουν σπίτια».
Πάμε βόλτα: Πλησιάζοντας στο νησί με το καράβι, από μακριά δεσπόζει στην κορυφή του λόφου το ιστορικό Ρολόι, που μοιάζει με καμπαναριό ξεκομμένο από την εκκλησία. Δεν δείχνει, όμως, τη σωστή ώρα. Πάει πίσω. Αυτή την εντύπωση μου δίνει ο Πόρος: ότι ο χρόνος έχει σταματήσει και βασιλεύει εκεί μια γοητεία αλλοτινών εποχών. Σ’ αυτό έχει συμβάλει αναμφισβήτητα η αρχιτεκτονική του. Η χώρα, χτισμένη αμφιθεατρικά, συνδυάζει την αστική μεγαλοπρέπεια με τη νησιωτική ομορφιά. Περπατώντας κατά μήκος της παραλίας, αλλά και στο εσωτερικό του οικισμού, θα συναντήσετε επιβλητικά νεοκλασικά κτίρια και αρχοντόσπιτα -κληρονομιά των καπεταναίων και της τότε άρχουσας τάξης- που δένουν αρμονικά με τα ασβεστωμένα σπίτια, φορτωμένα με ροζ βουκαμβίλιες.
Αν από την πιάτσα των ταξί, στο κέντρο του λιμανιού, προχωρήσετε προς αριστερά, θα συναντήσετε στο δρόμο σας αρκετά διατηρητέα, όπως το Μωροπούλειο, την Εθνική Τράπεζα, το παλιό εργοστάσιο της Ηλεκτρικής, το Α’ Δημοτικό Σχολείο Πόρου, το οποίο λέγεται ότι σχεδιάστηκε από τον Ερνστ Τσίλερ. Σήμερα το κτίριο Συγγρού, όπως είναι ευρέως γνωστό, λειτουργεί ως πολιτιστικό κέντρο, ενώ σε δύο αίθουσές του φιλοξενείται προσωρινά το-υπό διαμόρφωση-Λαογραφικό Μουσείο. Την περίοδο που επισκέφτηκα το νησί ο χώρος φιλοξενούσε τη «Γιορτή Λεμονιάς».
Ο Πόρος έχει ζωτική σχέση με το λεμόνι, καθότι απέναντι, στο Γαλατά, υπάρχει το περίφημο Λεμονόδασος (με περισσότερες από 30.000 λεμονιές και πορτοκαλιές). Οι ντόπιοι φτιάχνουν πολλά προϊόντα βασισμένα στον καρπό αυτό. Αγόρασα 5 ευρώ ένα γλυκό του κουταλιού από ολόκληρα λεμονάκια. «Είναι το καλύτερο που κάνουμε», μου πρότεινε μια κυρία από το Σύλλογο Γυναικών «Ποριώτισσα», που βρισκόταν πίσω από τη διοργάνωση αλλά και από την ιδέα του λαογραφικού μουσείου. «Είμαστε μια ομάδα γυναικών που τρέχουμε σαν τις παλαβές», δήλωσε η αντιπρόεδρος Ελένη Καρλαγκίνη. Εκείνες συγκέντρωσαν με κόπο και μόχθο τα εκθέματα αυτά της λαϊκής παράδοσης, από κουβέρτες, νυφικά και αργαλειούς μέχρι καπελοθήκες, χειροκίνητα πλυντήρια ρούχων και φλιτζανάκια του καφέ «τοσοδούλια, στο μέγεθος μιας δακτυλήθρας!»
Δύο νησιά σε ένα: Από τα πρώτα πράγματα που μαθαίνει κανείς για τον Πόρο «είναι ότι στην πραγματικότητα πρόκειται για δύο νησιά, τη Σφαιρία-εκεί όπου είναι χτισμένος ο οικισμός-και την πευκόφυτη Καλαυρεία, που τα χωρίζει ένα πολύ μικρό κανάλι αμέσως μετά το Ναύσταθμο», μας πληροφορεί ο ταξιτζής την ώρα που μας αφήνει στο ξενοδοχείο Ξενία. Ανεξαιρέτως αν αποφασίσετε να διανυκτερεύσετε ή όχι στο ξενοδοχείο, προτείνω να πιείτε εδώ έναν καφέ, γιατί έχει καταπληκτική θέα προς τη χώρα. Γυρίστε, όμως, πίσω στο λιμάνι με τα πόδια. Πρώτον, είναι πολύ ωραία βόλτα και, δεύτερον, σας δίνει μια καλή αίσθηση του νησιού. Στο δρόμο θα συναντήσετε τη Γαλήνη, ένα πανέμορφο πέτρινο αρχοντικό στο χρώμα της πορφύρας.
Με τα παραθυρόφυλλά της κλειστά, δίνει την εντύπωση ότι κοιμάται σαν μια ωραία κοιμωμένη. Αναρωτιέμαι σε ποιον ανήκει. Ψάχνοντας στο Ιντερνέτ, μαθαίνω ότι υπήρξε το σπίτι της Ιουλίας Δραγούμη, που ανεγέρθηκε το 1894, σε σχέδια του αρχιτέκτονα Αναστάσιου Μεταξά. Εδώ κάποτε τα καλοκαίρια συγκεντρωνόταν η αφρόκρεμα της Ευρώπης· ανάμεσα στους καλεσμένους ήταν ο Αμερικανός συγγραφέας Χένρι Μίλερ και ο Γιώργος Σεφέρης, ο οποίος υπήρξε συγγενής της διηγηματογράφου. «Η Γαλήνη, το Βικτωριανό εκείνο σπίτι, κόκκινο Πομπηίας, μου έδωσε για πρώτη φορά, ύστερα από πολλά χρόνια, το αίσθημα του στερεού σπιτιού, όχι της προσωρινής κατασκήνωσης: αυτής της πραμάτειας που πήρα τη συνήθεια να νομίζω πως δεν κατασκευάζεται πια», σημείωνε ο ποιητής («Μια σκηνοθεσία για την Κίχλη», 27 Δεκεμβρίου 1949 / Υποσημείωση: η «Κίχλη» ήταν ένα μικρό βοηθητικό πλοίο του στόλου, το οποίο συνήθως άραζε μπροστά στο σπίτι).
Από το νησί έχουν περάσει και άλλες προσωπικότητες των γραμμάτων και των τεχνών. Αν περιπλανηθείτε στα στενά, γραφικά σοκάκια της χώρας, θα συναντήσετε ένα λιτό νεοκλασικό όπου έζησαν το 1946-1947 οι Βρετανοί ζωγράφοι Τζον Λι Κράξτον και Λούσιαν Φρόιντ. «Δεν ξέρουμε αν ήταν ζευγάρι. Πάντως, ο Πόρος ήταν ανεκτικός σε ανθρώπους με διαφορετικές σεξουαλικές προτιμήσεις. Ηταν σαν τη Μύκονο της εποχής. Αυτό που γνωρίζουμε στα σίγουρα είναι ότι ο Φρόιντ ζωγράφισε ένα μικρό περιστέρι που το χάρισε στη σπιτονοικοκυρά του», λέει η ιστορικός τέχνης Τατιάνα Σπινάρη-Πολλάλη. Κάτι που, επίσης, μου αρέσει στον Πόρο είναι οι πλατείες του. Ιδιαίτερα γραφική είναι η πλατεΐτσα πάνω στον οικισμό, δίπλα στο εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου και το παλιό υδραγωγείο.
Εκεί υπάρχει και μία παραδοσιακή ταβέρνα, όπου στο κέντρο του κυριαρχεί ένας πλάτανος. Πώς γίνεται και σχεδόν σε κάθε πλατεία χωριού υπάρχει ένας γοητευτικός γέρικος πλάτανος που προσφέρει σκιά στους κατοίκους; Κάτω στην προβλήτα υπάρχουν δύο ακόμα πλατείες. Η μία είναι η Κορυζή, όπου βρίσκεται το Αρχαιολογικό Μουσείο και η άλλη, η αγαπημένη μου, είναι η Καραμάνου, η οποία όμως έχει επικρατήσει να λέγεται πλατεία Δημαρχείου, γιατί εκεί στεγάζεται το δημαρχείο. Στο κέντρο της δεσπόζει μία μαρμάρινη κρήνη με ανάγλυφο γλυπτό ένα δελφίνι τυλιγμένο σε μια τρίαινα, ενώ γύρω γύρω ορθώνονται όμορφα κτίρια με μεταλλικά στέγαστρα. Μοιάζει σαν σκηνικό θεάτρου, με πρωταγωνιστές τα παιδιά που παίζουν. Εδώ βρίσκεται και το παραδοσιακό ζαχαροπλαστείο του Δαγκλή, το οποίο φημίζεται για τα αμυγδαλωτά του-προσωπικά προτιμώ τα παγωτά του και τις «φωλιές», μπισκότα πασπαλισμένα με άχνη ζάχαρη και με γέμιση από καρύδι.
Λόγοι για να πας: Είναι κοντά στην Αθήνα και μπορείτε να πάτε με αυτοκίνητο. Απέχει από την πρωτεύουσα μόνο 2 ώρες οδικώς. Έτσι γλιτώνετε τα εισιτήρια του πλοίου και ούτε έχετε το άγχος με τα δρομολόγια (από το Γαλατά η «παντόφλα» σάς περνάει απέναντι κάθε μισή ώρα ώς τις 10.30 το βράδυ). Η διαδρομή δε είναι πανέμορφη. Στις παλιές διαφημιστικές πινακίδες έχουν σκαρφαλώσει ρομαντικά αγόρια για να εκφράσουν με μεγάλα γράμματα τον έρωτά τους: «Μαρία, σ’ αγαπώ»!
Είναι μικρός και καταπράσινος. Είναι γεμάτος με πεύκα και ελιές και γύρω γύρω, σαν δαντέλα, σχηματίζονται κολπίσκοι. Τα πεύκα φτάνουν χαμηλά ώς τις ακτές και γέρνουν προς το νερό, σαν να θέλουν και αυτά να κολυμπήσουν. Ο Πόρος μπορεί να μην έχει τα νερά της Μυκόνου, αλλά έχει πολύ συμπαθητικές παραλίες. Μπορείτε να γυρίσετε όλο το νησί σε μία ώρα, χωρίς στάσεις. Αν στο κανάλι στρίψετε αριστερά με προορισμό το Νεώριο, θα συναντήσετε το Λιμανάκι της Αγάπης και την παραλία του Ρωσικού Ναυστάθμου, απ’ όπου πήρε και το όνομά του. Από την άλλη πλευρά, υπάρχει το Ασκέλι, το πιο τουριστικό θέρετρο του νησιού. Από εκεί ο δρόμος καταλήγει στο Μοναστήρι. Βόρεια είναι το λιμανάκι της Βαγιωνιάς, μία απόμερη παραλία που μπορεί να απολαύσει κανείς το μπάνιο του ήσυχα και το Ιερό του Ποσειδώνα.
Εχει θερινό σινεμά και τη Χατζοπούλειο Δημοτική Βιβλιοθήκη, στο ισόγειο της οποίας στεγάζεται το μοναδικό Μουσείο «Κοχύλια και Θάλασσα». Όταν ένα μέρος διακοπών έχει κινηματογράφο, αυτό με κερδίζει. | Η χώρα δεν είναι κακοτράχαλη και προσφέρεται για περαντζάδα και ποδήλατο. Κατά μήκος της κεντρικής παραλιακής ζώνης είναι αραγμένα πολυτελή σκάφη και βαρκούλες.
Διαμονή: Sirene Blue Resort: Ο Αστέρας του Πόρου. Μοναδική διακόσμηση, φανταστική παραλία και πανέμορφο μπαρ με θέα το απέραντο γαλάζιο. Πιείτε εδώ ένα απεριτίφ. Από 140 ευρώ το δίκλινο δωμάτιο. | Poros Image: Το 2000 ανακαινίστηκε το ιστορικό Ξενία που σχεδίασε ο αρχιτέκτονας Άρης Κωνσταντινίδης. Βρίσκεται στην παραλία του Νεωρίου. Από 71 ευρώ. | Golden View: Αξιοπρεπές παραθαλάσσιο ξενοδοχείο στο Ασκέλι. Εχει πρωταγωνιστήσει σε ελληνικές ταινίες. Από 62 ευρώ. | 7Brothers: Στεγάζεται σε ένα ανακαινισμένο παραδοσιακό σπίτι στο λιμάνι. Από 45 ευρώ.
Για φαγητό: Για καλό φαγητό προτείνουμε την ταβέρνα του ξενοδοχείου Theano στην Πέρλια, στον παραλιακό δρόμο προς το Νεώριο, τη χασαποταβέρνα του Δημήτρη ψηλά στον παραδοσιακό οικισμό, τις ψαροταβέρνες Ποσειδών και Όαση στην κεντρική παραλιακή ζώνη και την Primasera στην Πούντα, όπου υπάρχει και το μεζεδοπωλείο Σπηλιάδα, που διαθέτει μεγάλη ποικιλία σπιτικών μεζέδων.
Τι να δείτε | Το Ρολόι: Δωρεά του εμπόρου και βουλευτή Ιωάννη Παπαδόπουλου, ανεγέρθηκε το 1927. Αξίζει να πάτε περισσότερο για να δείτε τη θέα εκεί από ψηλά. | Μονή Ζωοδόχου Πηγής Πόρου: Χρονολογείται στις αρχές του 18ου αιώνα. Χτισμένη σε μια καταπράσινη πλαγιά, δίπλα σε ρυάκι, έχει εκπληκτική θέα στη θάλασσα. Ακριβώς από κάτω υπάρχει ένας όμορφος κολπίσκος. Το καθολικό της μονής είναι τύπου βασιλικής με τρούλο. Προτού ανεβείτε στη μονή κάντε μια στάση στο παραδοσιακό καφενείο με τα μαρμάρινα τραπέζια για να πιείτε έναν ελληνικό καφέ και να φάτε λεμονόπιτα. | Το Αρχαιολογικό Μουσείο του Πόρου: Στεγάζεται στην παλιά οικία του Αλέξανδρου Κορυζή, ο οποίος διετέλεσε, για ένα πολύ μικρό χρονικό διάστημα, το 1941 πρωθυπουργός της Ελλάδας. Τα εκθέματα του μουσείου προέρχονται από την ευρύτερη περιοχή της Τροιζηνίας (Πόρος, Τροιζήνα και Μέθανα) και από την Ερμιόνη. Εντύπωση μας έκανε ένα μεγάλο ανάγλυφο με παράσταση σκύλου και ο μεγάλος αριθμός των βοοειδών ειδωλίων, που χρησίμευαν στην αρχαιότητα ως αναθήματα. Στον δεύτερο όροφο θα δείτε, επίσης, μία πολύ όμορφη χάλκινη κουτάλα (αρύταινα) του 4ου αιώνα που καταλήγει σε κεφαλή κύκνου.
Ιερό του Ποσειδώνα: Στο τέλος του 6ου με αρχές του 5ου αι. π.Χ. χρονολογείται πιθανότατα ο ναός του Ποσειδώνα. Το ιερό ανασκάφτηκε από τους Σουηδούς αρχαιολόγους Samuel Wide και Lennart Kjellberg το 1894 και αποτελεί την πρώτη σουηδική ανασκαφή στον ελλαδικό χώρο. Εδώ κατέφυγε και αυτοκτόνησε ο γνωστός ρήτορας Δημοσθένης το 322 π.Χ. Στον αρχαιολογικό χώρο, που είναι περιφραγμένος αλλά ανοιχτός, υπάρχουν σήμερα μόνο αρχιτεκτονικά κατάλοιπα των κτισμάτων «γιατί όλο το αρχιτεκτονικό υλικό απογυμνώθηκε από Υδραίους για να χτίσουν εκκλησίες», μας λέει η Μαρία Γιαννοπούλου, υπεύθυνη αρχαιολόγος. | Ρωσικός Ναύσταθμος: Διατηρητέο μνημείο του 1834, κοντά στο Μεγάλο Νεώριο. Τον όρμο του νησιού παραχώρησε ο Καποδίστριας στους Ρώσους προκειμένου να χτίσουν αποθήκες και φούρνους. Από εδώ ανεφοδιαζόταν ο ρωσικός στόλος που έπλεε στα νερά του Αιγαίου. Οι Ρώσοι διατήρησαν την ιδιοκτησία μέχρι το 1900. | Γκαλερί Citronne: Ως τις 15 Σεπτεμβρίου φιλοξενούνται τα έργα του Κωνσταντίνου Ξενάκη, ενός από τους πρωτοπόρους Ελληνες καλλιτέχνες της δεκαετίες του ’60.
