Από τη Μονή ξεκίνησε η ανάγκη της αμυντικής χωροταξίας, με το σπειροειδές λιθόστρωτο με τα πέτρινα θολωτά περάσματα που αγκαλιάζει το μοναστηριακό κάστρο να μπερδεύει τον διαβάτη ή τον πειρατή. Εκεί που χάνεσαι, όμως, βρίσκεσαι ξαφνικά στη μεγαλύτερη πλατεία της Αγια-Λεβιάς, πολύπλευρο πέρασμα και στέκι για την ταβέρνα του Βαγγέλη και μικρά μαγαζιά σαν της Ζαφειρίας. Ή στην αρχοντική πλατεία του Ξάνθου, με το δημαρχείο, περήφανο νεοκλασικό. Τη Χώρα της Πάτμου νιώθεις να την ανακαλύπτεις συνέχεια. Γι’ αυτό και έχει επισκέπτες σαν κι εμάς, που ριζώσαμε.
Πριν από δύο χρόνια, άλλωστε, στη λίστα του περιοδικού Forbes με τα δέκα πιο ειδυλλιακά μέρη της Ευρώπης για να ζήσει κανείς, η Πάτμος κατείχε την πρώτη θέση. Το νησί έχει συνδέσει το όνομά του με τον μοναστικό βίο ήδη από τον 11ο αιώνα, οπότε και επετράπη η ανέγερση της Μονής του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου με χρυσόβουλο του Βυζαντινού αυτοκράτορα Αλέξιου Κομνηνού έπειτα από παράκληση του Οσίου Χριστόδουλου. Σήμερα η μονή έχει ένα μοναδικό σκευοφυλάκιο, σημαντικές τοιχογραφίες (όπως του Αγίου Πέτρου κολυμβητή, 12ου αιώνα), φορητές εικόνες, αλλά και δώρα από προσωπικότητες όπως η Αικατερίνη η Μεγάλη. Εξίσου σημαντική είναι και η Βιβλιοθήκη της, με σπουδαία χειρόγραφα και παλαιότυπα· όλα ψηφιοποιημένα από τον μοναχό Χρυσόστομο, με σπουδές βιβλιοθηκονομίας στη Σορβόνη.
Άλλη ενδιαφέρουσα μονή στη Χώρα είναι αυτή της Ζωοδόχου Πηγής (γυναικείο μοναστήρι), με θαυμάσιες τοιχογραφίες που συντηρήθηκαν πρόσφατα. Εκτός Χώρας βρίσκεται η γυναικεία Μονή του Ευαγγελισμού, δραστήρια και ζωντανή, με τη σχολή αγιογραφίας και την αξιόλογη μοναχή Ολυμπία. Στην άνοδο προς τη Χώρα συναντάμε το Σπήλαιο και τη Μονή της Αποκάλυψης, όπου τα τελευταία δέκα χρόνια πραγματοποιούνται έργα σε δική μου μελέτη, καθώς προσπαθούμε, με μια νέα είσοδο, να κάνουμε εύκολα προσπελάσιμο το Σπήλαιο σε όλους. Υπάρχει αρκετή δουλειά που πρέπει να γίνει ακόμη στους βασικούς χώρους της μονής, που θα λειτουργεί πλέον ως Σχολή Βυζαντινής Συντήρησης (αγιογραφίες, χειρόγραφα κ.λπ.).
Η Πάτμος έχει περίγραμμα ακτής δέκα φορές μεγαλύτερο απ’ ό,τι της Ελλάδας ως προς τη στερεά της γη. Μια μεγάλη δαντέλα απλώνεται γύρω της, που εναλλάσσεται από βότσαλο χρωματιστό σε βότσαλο μαύρο και από ψιλή άμμο σε βράχια με σπηλιές. Ο οικισμός του Κάμπου κατεβαίνει στην πιο πολυσύχναστη παραλία του νησιού, οργανωμένη και ιδανική για νέους και μικρά παιδιά. Εδώ, δίπλα στη θάλασσα, βρίσκεται το φημισμένο σνακ μπαρ και καφέ George’s Place, απλωμένο με σκιερές πέργκολες έως την ώρα της δύσης. Ο Γροίκος είναι ένας άλλος παραθεριστικός όρμος με τον πολύ χαρακτηριστικό βράχο της Καλικατσούς με σπηλιές (πρώην ασκηταριά), που ενώνεται με μια στενή λωρίδα γης με τη στεριά και λειτουργεί ως θεατρική σκηνή, όπου ανεβαίνουν κάθε καλοκαίρι ονομαστές παραστάσεις-η Πάτμος άλλωστε παρουσιάζει έντονη πολιτιστική δραστηριότητα σε ό,τι αφορά το θέατρο, τον κινηματογράφο και τις άλλες τέχνες.
Επίσης στον Γροίκο άνοιξε, πριν από δύο χρόνια, στη θέση του παλιού Ξενία, το τελείως νέο και πολύ γοητευτικό ξενοδοχείο Patmos Aktis, με χαμηλούς όγκους και αυλές, και ειδικά σχεδιασμένες δεξαμενές με θαλασσινό νερό. Πιο πέρα, η Ψιλή Αμμος είναι μια εμπειρία από μόνη της. Γιατί μπορείς μεν να την προσεγγίσεις δίχως κόπο από τη θάλασσα με καΐκι, πολύ περισσότερο όμως αξίζει να περπατήσεις το μονοπάτι που αρχίζει από τον όρμο του Διακόφτη και οδηγεί στην κρυφή αυτή παραλία του νησιού με τους αμμόλοφους και την κατάξανθη ψιλή-όπως λέει και το όνομά της-άμμο, κυρίως για την εικόνα που θα σου χαρίσει το κατέβασμα από την κορυφογραμμή.
Η καλύτερη ώρα της είναι η απογευματινή, για να αποφύγεις τον καυτό ήλιο, αλλά και για να απολαύσεις το φαγητό στο μοναδικό οικογενειακό ταβερνάκι της παραλίας. Έπειτα-και αφού θα έχει νυχτώσει πια-θα πάρεις το δρόμο της επιστροφής, και πάλι από το μονοπάτι, με ένα φακό (απαραιτήτως) στο χέρι και τη μαγευτική αστροφεγγιά για παρέα. Στην Πάτμο υπάρχουν εστιατόρια, καλά και ακριβά, όπου τον Αύγουστο μπορεί να χρειαστεί να κλείσεις τραπέζι έως και δύο μέρες νωρίτερα, όπως ο διάσημος Μπενέτος (Σάψυλα), που έχει πάντα την καλύτερη κουζίνα πάνω στη θάλασσα.
Άλλες καλές επιλογές για φαγητό είναι το Κύμα, στον κόλπο της Σκάλας απέναντι ακριβώς από τη Χώρα και τη φωταγωγημένη Μονή. Εδώ, εκτός από καλό φαγητό, θα απολαύσεις και τη δροσιά από το απρόσμενο φούσκωμα της θάλασσας κάθε φορά που περνάει ένα μεγάλο πλοίο. Για το βράδυ, έξω από τα όρια της Χώρας βρίσκεται το Αλώνι, που φιλοξενεί και μεγαλύτερες εκδηλώσεις, με ζωντανή μουσική και χορούς της Πάτμου και των Δωδεκανήσων. Αξέχαστη επιλογή είναι και ο Ταρσανάς, που βρίσκεται στο μεγάλο ιδιωτικό καρνάγιο στο Διακόφτη.
Από το νησί σού μένουν όμορφες λέξεις, που έχουν σχέση με τις ακτές, όπως η Λάμπη με τα πολύχρωμα βότσαλα (και τα δύο εστιατόρια στην ακτή και το ένα στην Πάνω Λάμπη) ή του Απολού με τη μικρή μονή, το Φανάρι του Γερανού, η Τρυπητή και η Φωκιά (όπου όντως λιάζονται φώκιες), η από παλιά δημοφιλής αμμουδιά Μελόι, η Κουμάνα, τα Καμπαναριά με τις όρθιες πέτρες μέχρι 5 μ. ύψος, ο Χοχλακάς. Ωραία ονόματα, πατινιώτικα. Και όμορφες ακτές, τις περισσότερες από τις οποίες μπορείς να τις προσεγγίσεις με αυτοκίνητο (οι δρόμοι είναι ωραία χαραγμένοι, σε θαυμάσια κατάσταση και σε οδηγούν παντού). Ακόμη και τον Δεκαπενταύγουστο θα βρεις τη μεριά σου, χωρίς πολυκοσμία και χωρίς συνωστισμό.
Μετάβαση: Στην Πάτμο φτάνει τέσσερις φορές την εβδομάδα πλoίο της Blue Star Ferries. Μέχρι τις 30 Ιουνίου αναχωρεί από τον Πειραιά το Blue Star 2 κάθε Δευτέρα, Τετάρτη και Παρασκευή στις 7 το απόγευμα και φτάνει στην Πάτμο στις 3.15 τα ξημερώματα. Από 1/7 όμως το δρομολόγιο θα διαφοροποιηθεί κατάτι, η αναχώρηση της Παρασκευής θα καταργηθεί και στη θέση της θα μπει το Σάββατο, με αναχώρηση από τον Πειραιά στις 11.55 το βράδυ και άφιξη στην Πάτμο στις 7.25 το πρωί. Επίσης, καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, και συγκεκριμένα κάθε Τρίτη, η Πάτμος εξυπηρετείται από τον περίφημο «Διαγόρα» (επίσης της Blue Star Ferries), ο οποίος αναχωρεί από τον Πειραιά στις 3 το μεσημέρι και φτάνει στο νησί στις 11.40 το βράδυ.
Διαμονή: Αρχονταρίκι (Χώρα). Ανακαινισμένο παλιό αρχοντικό, με πολυτελή δωμάτια, όμορφη εσωτερική αυλή και ωραία θέα από την ταράτσα. Από 150 ευρώ με πρωινό για Ιούλιο και Αύγουστο. | Petra Hotel & Suites (Γροίκος). Είναι μέλος των Small Luxury Hotels of the World και διαθέτει 11 πολυτελή δωμάτια και σουίτες. Από 275 ευρώ το deluxe δίκλινο με πρωινό για το καλοκαίρι. | Apanemo (Γροίκος). Καλόγουστα, εξοπλισμένα στούντιο λίγα μέτρα από τις δύο παραλίες του Γροίκου. Από 74 ευρώ το δίκλινο. | Liginou Studios (Κάμπος). Όμορφα σπίτια 2-4-6 ατόμων, στούντιο 2-3 ατόμων και μια ξεχωριστή σουίτα χτισμένη σε ένα βράχο, όλα με κήπο και θέα στη θάλασσα. Από 100 ευρώ το δίκλινο.
Porto Scoutari Romantic Hotel & Suites (Μελόι). Είναι χτισμένο ανάμεσα στις παραλίες Μελόι και Αγριολίβαδο, απλώνεται σε 8 στρέμματα κήπου και διαθέτει πλήρως εξοπλισμένα και όμορφα διακοσμημένα δωμάτια. Από 70 ευρώ το δίκλινο με πρωινό. Επωφεληθείτε από τις καλύτερες τιμές που θα βρείτε αν κάνετε κράτηση στο site του ξενοδοχείου. | Nicolas Studios (Σκάλα). Value for money διαμονή, με πολύ καλές κριτικές. Απλά και καθαρά δωμάτια. Φιλική εξυπηρέτηση. Από 40 ευρώ το δίκλινο. | Asteri Hotel (Σκάλα). Προσιτή επιλογή στο λιμάνι του νησιού, με προσεγμένα δωμάτια. Από 40 ευρώ το δίκλινο.
Φαγητό: Ταβέρνα του Βαγγέλη (Πλατεία Αγιά-Λεβιάς, Χώρα). Στέκι ντόπιων και επισκεπτών με νόστιμα μαγειρευτά. Μαγειρεύει η μαμά της οικογένειας και αξίζει να δοκιμάσετε ντόπιο κατσικάκι με πατάτες στο φούρνο, κουνέλι στιφάδο και χοιρινό στη λαδόκολλα γεμιστό με ντομάτα, πιπεριά και τυρί. | Ψαροταβέρνα Λάμπη. Φρέσκα ψάρια και θαλασσινά στην ομώνυμη παραλία. Συνοδεύστε τα με κολοκυθοανθούς γεμιστούς, σαγανάκι φλαμπέ και τούρτα μελιτζάνας, όπως ονομάζουν τη νόστιμη μελιτζανοσαλάτα τους. | Φλοίσβος (Γροίκος). Καλή σπιτική κουζίνα, μαγειρευτά και ψητά. Δοκιμάστε οπωσδήποτε τα ρεβίθια φούρνου και τον σπέσιαλ μουσακά τους.
Tips: Κάθε γειτονιά της Χώρας έχει τη δική της ιστορία. Αναζητήστε τα Αλλοτινά, τη συνοικία που δημιουργήθηκε δυτικά της Μονής, όταν το 1453 κατέφυγαν εδώ εκατό βυζαντινές οικογένειες, ή τα Κρητικά, που δημιούργησαν αργότερα (17ος αιώνας) Κρήτες πρόσφυγες. | Στη Χώρα η αλήθεια είναι ότι δεν θα το ξενυχτήσετε. Θα πιείτε όμως τα καλύτερα απογευματινά κοκτέιλ στη Στοά.
