Οι ξερολιθιές με τις οποίες είναι κεντημένο το νησί δημιουργούν τις περίφημες οριζόντιες αναβαθμίδες (λουριά), που σκαρφαλώνουν στους λόφους σχεδόν έως τις κορυφές. Στα καλοδιατηρημένα και σηματοδοτημένα μονοπάτια της ενδοχώρας το παρελθόν έρχεται πιο κοντά. Εκεί, ανάμεσα σε λιόδεντρα και κέδρα φυτρώνουν οι θεμωνιές, οι αγροικίες δηλαδή γεωργών και κτηνοτρόφων που εξακολουθούν να καλλιεργούν και να τυροκομούν. Σε αυτή την περιπλάνηση τα ξωκλήσια και τα μοναστήρια της Σίφνου (237 τον αριθμό!) αποτελούν το πιο συχνό θέαμα, αντανακλώντας την εκτυφλωτική τους άσπρη αντίθεση στο τοπίο.
Η σιωπή της ενδοχώρας «σπάει» τις ημέρες των περίφημων σιφνέικων πανηγυριών. «Στην υγειά του Πανηγυράαα!»: η ομαδική ιαχή συνοδεύεται από το χτύπημα των κουταλιών στα πιάτα με τη ρεβιθάδα καθώς ετοιμαζόμαστε να φάμε στη μακρόστενη τράπεζα. «Εβίβα και του μάγειρααα!», ακούγεται από παντού. Λαούτα και βιολιά, μπάλοι και συρτά μάς παρασέρνουν σε γλέντι παρέα με τους ντόπιους έως το γλυκοχάραμα.
Trekking και γαστρονομία: Είναι η ώρα που-τα παλιά χρόνια-οι αγγειοπλάστες φόρτωναν στα γαϊδούρια το κατάλληλο, πλούσιο σε άργιλο χώμα, προκειμένου να φτιάξουν τα περίφημα πήλινα σκεύη που τους έκαναν ονομαστούς στα πέρατα της Γης. Κατά τη διάρκεια της μαζικής στροφής προς την αγγειοπλαστική τον 18ο αιώνα, κατασκεύαζαν κυρίως μαγειρικά σκεύη στα οποία αποδόθηκε ο γενικός όρος τσουκάλια-τσικάλια κατά την τοπική διάλεκτο, γι’ αυτό και οι δημιουργοί πέρασαν στην ιστορία ως τσικαλάδες. Το διασημότερο είναι το μαστέλο, που έδωσε το όνομά του και στο ομώνυμο φαγητό: κατσικάκι που σιγοψήνεται με κόκκινο κρασί και άνηθο στον ξυλόφουρνο.
Για την ονομαστή ρεβιθάδα, που μπαίνει αποβραδίς στον ξυλόφουρνο και τρώγεται παραδοσιακά κάθε Κυριακή, υπάρχει άλλο ειδικό σκεύος, η σκεπασταριά. Το φαγητό στη Σίφνο είναι ιεροτελεστία. Άλλωστε η καταγωγή του Νικολάου Τσελεμεντέ από εδώ αποτελεί βαριά κληρονομιά για τη μαγειρική και ζαχαροπλαστική παράδοση, που ομολογουμένως έχει βρει πανάξιους συνεχιστές. H Σίφνος αποτελεί το πρώτο νησί στις Κυκλάδες όπου μέσω της google trekker καταγράφηκε ηλεκτρονικά σε τρισδιάστατη μορφή ένα δίκτυο 19 σηματοδοτημένων μονοπατιών συνολικού μήκους 100 χιλιομέτρων.
Πεζοπορώντας στο νησί θα δείτε διάσπαρτους τους περίφημους αρχαίους πύργους (77 καταγεγραμμένοι, 6ος-3ος αι. π.Χ.) που χρησίμευαν ως παρατηρητήρια-καταφύγια από τους πειρατές. Οι Σιφνιοί έκαναν και εδώ το θαύμα τους, καθώς μετά από 2.500 χρόνια αναβίωσαν το σύστημα επικοινωνίας των φρυκτωριών μέσα από μια γιορτή. Κάθε χρόνο, την Κυριακή της Πεντηκοστής, παρέες ντόπιων και επισκεπτών συμμετέχουν στο λεγόμενο άναμμα των πύργων: καθεμιά βλέπει από μακριά το σινιάλο και στέλνει το δικό της στον επόμενο πύργο, και πάει λέγοντας. Φαντάζεστε κάποιον πιο διαδραστικό τρόπο προβολής μέσα από την ιστορία;
Τρεις παραδοσιακοί οικισμοί: H απαράμιλλη αρχιτεκτονική είναι ένας από τους βασικότερους λόγους για τους οποίους θα έρθετε στο νησί. Οι κύριοι οικισμοί-Απολλωνία, Αρτεμώνας και Κάστρο-είναι χαρακτηρισμένοι παραδοσιακοί ήδη από το 1962. Η Απολλωνία, τόπος όπου λατρευόταν κατά την αρχαιότητα ο θεός του φωτός, απολαύει όλων των ανέσεων ενός διοικητικού κέντρου, προκαλώντας ταυτόχρονα το θαυμασμό με την αισθητική της και αποζημιώνοντας ευθύς τον επισκέπτη που θα περιηγηθεί στο κεντρικό στενό-το πλέον περπατημένο σε όλο το νησί. Το βράδυ εδώ χτυπά ο σφυγμός της διασκέδασης. Μετά από λίγες μέρες αποκτάς την οικειότητα της γειτονιάς, κάθεσαι με μια μπίρα στην πεζούλα και μιλάς με όλους. «Πού είσαι, τακίμι (δηλαδή «φίλε μου»), θα πάμε αύριο στο πανηγύρι του Μαύρου Χωριού;»
Βορειοδυτικά της Απολλωνίας, σχεδόν κολλητά πια, δεσπόζει ο Αρτεμώνας, που αποτελεί τον αρχοντικό οικισμό του νησιού. Μια καλή πρόταση είναι να τον επισκεφτείτε το απόγευμα, θαυμάζοντας στο κεντρικό του στενό τα περίφημα νεοκλασικά, και κατόπιν, αφού χαθείτε στα δαιδαλώδη σοκάκια με τις ολάνθιστες αυλές, να καταλήξετε σε ένα ήσυχο μαγαζάκι δοκιμάζοντας ένα φρεσκοφτιαγμένο γλυκό. Για να θυμάστε τη Σίφνο καλύτερα. Πάνω σ’ ένα λόφο με μέτωπο προς τη θάλασσα, ο μεσαιωνικός οικισμός του Κάστρου κατοικείται αδιάκοπα από τους προϊστορικούς χρόνους. Εισερχόμενοι από τις λότζιες (στοές) και περιπλανώμενοι στα στενά σοκάκια, μεταφέρεστε σε έναν άλλο κόσμο.
Τα σημάδια της ιστορίας ξεδιπλώνουν μπροστά σας αρχαιοελληνικές κολόνες, ρωμαϊκές σαρκοφάγους, οικόσημα ευγενών-όλα ταιριαστά με την κυκλαδίτικη σοφία του ανθρώπινου μέτρου. Μη φύγετε χωρίς να περπατήσετε περιμετρικά του Κάστρου και να πάρετε το φιδογυριστό μονοπάτι έως το εκκλησάκι του Εφταμάρτυρα που δεσπόζει πάνω στον ψηλό βράχο. Για να αισθανθείτε το Αιγαίο.
Η Σίφνος των Γραμμάτων: Στη Μονή της Παναγίας του Βουνού, στο κελί όπου φιλοξενήθηκε ο Καζαντζάκης το 1915, ο συγγραφέας και δημοσιογράφος Γιώργος Ξ. Ματζουράνης μάς μυεί στη μακρά παράδοση της Σίφνου στα γράμματα: «Σπουδαίο ρόλο στη διαμόρφωση της παιδείας του νησιού διαδραμάτισε η Σχολή του Παναγίου Τάφου στα μέσα του 16ου αιώνα», εξηγεί. «Στο Παιδευτήριο του Αιγαίου, όπως έγινε ευρέως γνωστό, είχαν συγκεντρωθεί κορυφαίοι παιδαγωγοί, παρέχοντας μόρφωση πανεπιστημιακού επιπέδου την εποχή που δεν υπήρχαν βέβαια πανεπιστήμια στη χώρα μας. Ανάμεσα στους δασκάλους ήταν και ο Σιφνιός Νικόλαος Χρυσόγελος, Μέγας Διδάσκαλος του Γένους, πρώτος υπουργός Παιδείας του σύγχρονου ελληνικού κράτους και θεμελιωτής της δημοτικής εκπαίδευσης.
Αφού μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία, έφυγε μαζί με αντάρτικη ομάδα μαθητών του και εντάχθηκε στη στρατιά του Κολοκοτρώνη για να πολεμήσει τους Τούρκους στην Πελοπόννησο. Στο τέλος επέστρεψε στη Σίφνο συνταξιούχος. Μόλις έμαθε ότι το σχολείο (το ίδιο το παλιό του) δεν είχε δάσκαλο, ανέλαβε ο ίδιος να διδάσκει». Οι Σιφνιοί, βέβαια, που διακρίθηκαν στα γράμματα και στις τέχνες είναι πολλοί και σημαντικοί. Μεταξύ άλλων ξεχωρίζουν ο Ιωάννης Γρυπάρης, ποιητής και μεταφραστής, ο Αριστομένης Προβελέγγιος, ποιητής, βουλευτής και ακαδημαϊκός, ο Απόστολος Μακράκης, πολυμαθής φιλόσοφος και θεολόγος, ο Μανόλης Κορρές, θεατρικός συγγραφέας, ο Μάνος Φιλιππάκης, λαογράφος και λόγιος, ο Τίτος Πατρίκιος, συγγραφέας, μεταφραστής και ποιητής.
Πάμε για βουτιές | Βαθύ: Ο μεγάλος ελαιώνας κατρακυλάει από το βουνό για να συναντήσει την ξανθή άμμο και το βαθύ μπλε, όπου στέκει ο πανέμορφος μικρός οικισμός. Εμβληματικό είναι το αριστουργηματικό εκκλησάκι των Ταξιαρχών (16ου αιώνα). Στο Βαθύ όλη η ζωή εκτυλίσσεται στην ακροθαλασσιά. | Πλατύς Γιαλός: Ο πλέον κοσμοπολίτικος παραθαλάσσιος οικισμός, με την ομώνυμη αμμώδη παραλία. Διαθέτει και αλιευτικό καταφύγιο, παρέχοντας μεταξύ άλλων υπηρεσίες σε σκάφη αναψυχής. | Καμάρες: Το πεντακάθαρο λιμάνι με τη ρηχή, βραβευμένη με γαλάζια σημαία παραλία των Καμαρών θα γίνει η αγαπημένη των παιδιών. Ιδανική η ώρα του ηλιοβασιλέματος. | Χερρόνησος: Το μικρό ψαροχώρι μοιάζει ξεχασμένο απ’ το χρόνο. Θα κολυμπήσετε ανάμεσα στις ψαρόβαρκες και κατόπιν θα πιείτε ένα ουζάκι στην υγειά αυτής της Ελλάδας που εξακολουθεί να υπάρχει.
Φάρος: Τον οικισμό με την ομώνυμη παραλία και τις άφθονες ψαροταβέρνες προτιμούν οι οικογένειες για ολοήμερα μπάνια. | Χρυσοπηγή: Η περίφημη Μονή της Χρυσοπηγής, χτισμένη στο ακρωτήρι, μοιάζει με καράβι έτοιμο να σαλπάρει για να διαλαλήσει στα πέρατα του κόσμου τι σημαίνει κυκλαδίτικη ομορφιά. Κτίσμα, βράχος, θάλασσα σε απόλυτη αρμονία. Το μπάνιο εξαγνιστικό! | Σεράλια: Στη βοτσαλωτή μικρή παραλία του Κάστρου, αφού κάνετε το μπανάκι σας, δοκιμάστε στα ταβερνάκια την ψαριά της ημέρας. | Πουλάτη: Η μικρή παραλία που πήρε την ονομασία από την πανέμορφη Παναγία την Πουλάτη διαθέτει βαθυγάλανα νερά και επιβλητικούς βράχους. Προτιμήστε τις πρωινές ώρες, γιατί ο ήλιος «χάνεται» σχετικά γρήγορα.
Βρουλίδια: Πρώην ερημική παραλία. Η διάνοιξη του δρόμου έφερε στην όμορφη ακρογιαλιά ομπρέλες και ταβερνάκια. | Σαούρες: Μικρός κολπίσκος με βότσαλα, που προσφέρεται για ήσυχο μπανάκι. | Αποκοφτό: Γαλαζοπράσινα νερά, άμμος και δύο ταβερνάκια. Θα ξεχάσετε να φύγετε. | Γλυφό: Ενα μονοπάτι του λεπτού χωρίζει και ενώνει αυτή την παραλία με τον οικισμό του Φάρου. Άλλο σκηνικό. Μόνο αλμυρίκια, άμμος και κρυστάλλινα νερά. | Φασολού: Μια παραλία με μεγάλα αλμυρίκια και ένα ταβερνάκι με βαθύσκιωτη αυλή, σαν σκηνικό παλιάς ελληνικής ταινίας. Εδώ χαλαρώνετε.
Shopping με τον ντουρβά: Μέσω μιας επιτυχημένης εκστρατείας ενημέρωσης του τοπικού πληθυσμού και συντονισμένων δράσεων, οι Σιφνιοί κατάφεραν να μειώσουν φέτος κατά 60% τη χρήση πλαστικής σακούλας σε σχέση με την περασμένη χρονιά, ενώ στόχος είναι η οριστική κατάργησή της. | Κατά την παραμονή σας στο νησί προμηθευτείτε την ειδικά σχεδιασμένη οικολογική τσάντα ή τον ντουρβά (παραδοσιακό σιφναίικο σακίδιο πλάτης) και κάντε τα ψώνια σας «όπως ένας Σιφνιός», στηρίζοντας την ομώνυμη καμπάνια.
Μετάβαση: Η Σίφνος συνδέεται ακτοπλοϊκώς με τον Πειραιά με συμβατικό πλοίο (5 ώρες και 45 λεπτά-36 ευρώ απλή μετάβαση) και με ταχύπλοο (2½ ώρες-2 ώρες και 45 λεπτά, από 50 ευρώ απλή μετάβαση).
Διαμονή: Smaragdi (από 65 ευρώ το δίκλινο με πρωινό). Το καλαίσθητο ξενοδοχείο του Αρτεμώνα διαθέτει ιδανική σχέση ποιότητας-τιμής. | Windmill Bella Vista (από 150 ευρώ το δίκλινο με πρωινό). Για θέα στο απέραντο γαλάζιο και στον οικισμό του Κάστρου. | Kamaroti (από 160 ευρώ το δίκλινο με πρωινό). Κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική σε αρμονία με τον υπέροχο κήπο των αρωματικών φυτών ανάμεσα στα λιόδεντρα.
Φαγητό: Μωσαϊκό (Αρτεμώνας). Συνοδεύστε ιδανικά το τσιπουράκι σας με γεύσεις που δεν θα βρείτε πουθενά αλλού στο νησί. | Το τσικάλι (Βαθύ). Κρεατικά και τυροκομικά όλα από τη φάρμα του Νίκου. Μην ξεχάσετε να δοκιμάσετε κατσικάκι κρασάτο και σπανακόπιτα. | Αργύρης (Καμάρες). Παραδοσιακή σιφνέικη κουζίνα δίπλα στη θάλασσα. Δοκιμάστε το μαστέλο και την ξεχωριστή ρεβιθοσαλάτα. | Ω3 (Πλατύς Γιαλός). Fish Bar στην ακροθαλασσιά, που καθιέρωσε το γκουρμέ ως καθημερινή συνήθεια. | Λεωνίδας (Κάστρο). Για γεύσεις της Σίφνου αλλά και της Μεσογείου, καμωμένες με ιδιαίτερη φροντίδα. | Ο Δρακάκης (Απολλωνία). Καλό τσιπουράδικο στην καρδιά του κεντρικού στενού. Σχεδόν πάντα γεμάτο έως αργά το βράδυ. | Φλάρος (Φάρος). Αυθεντικές κυκλαδίτικες συνταγές με βάση τα αγνά υλικά τοπικών παραγωγών.
Καφές-Ποτό-Γλυκό: Μπότζι (Απολλωνία). Φανκ, σόουλ, μπόσα νόβα και χορός μέχρι τελικής πτώσεως. Το πρωί (λέμε τώρα) θα συζητάτε τα χθεσινοβραδινά στην ολάνθιστη με βουκαμβίλιες αυλή του, όπου από φέτος σερβίρεται και πρωινό. | Κίτρινο ποδήλατο (Αρτεμώνας). Ο Σιφνιός ζαχαροπλάστης Γιώργος Ψαραύτης, εκτός από τα τοπικά γλυκά, δημιουργεί και ιδιαίτερες γεύσεις μοριακής ζαχαροπλαστικής. Στα must η crème brûlée με σοκολάτα bitter και espresso. | Kavos Sunrise (Κάστρο). Μπαρ με ατμόσφαιρα αλλοτινών εποχών, σε ένα ανηφορικό σοκάκι του Κάστρου.
Μουσεία: Μουσείο Ακρόπολης στο λόφο του Αγ. Ανδρέα. Επιλεγμένα ευρήματα από ανασκαφές της περιοχής από τους προϊστορικούς χρόνους έως την ύστατη αρχαιότητα. To 2012 τιμήθηκε με το βραβείο EUROPA NOSTRA. | Αρχαιολογικό Μουσείο Κάστρου. Περιλαμβάνει σπουδαία ευρήματα από την Αρχαϊκή μέχρι και τη Γεωμετρική εποχή. | Λαογραφικό Μουσείο. Στην κεντρική πλατεία της Απολλωνίας, φιλοξενεί ποικίλα εκθέματα από την παραδοσιακή ζωή του νησιού. | Εκκλησιαστικό Μουσείο-Ι. Μονή Βρύσης. Πρόκειται για μια «Σπουδή στη βυζαντινή και μεταβυζαντινή Σίφνο». Ίσως, όμως, το πιο εντυπωσιακό έκθεμα να είναι η ίδια η Μονή της Βρύσης. | Θαλάσσιες εξορμήσεις: A la mer (Πλατύς Γιαλός). Διοργάνωση εκδρομών με ταχύπλοα και ενοικιάσεις σκαφών.
