Η ναυτική τους δράση αρχικά περιορίζονταν στη Χίο και τη Σμύρνη, όπου πηγαινοέρχονταν για προμήθειες, ενώ αποτελούσαν και τη «γέφυρα» μεταξύ των δυο. Η ανοδική πορεία ήρθε αρκετά αργότερα, μετά τον Κριμαϊκό πόλεμο όπου οι ανάγκες του εμπορίου αυξήθηκαν και οι Οινουσσιώτες άφησαν τα καΐκια για τα ιστιοφόρα και εξαπλώθηκαν σιγά-σιγά στη Μεσόγειο. Αργότερα στις αρχές του 20ου αιώνα τα ιστιοφόρα αντικαταστάθηκαν από ατμόπλοια ενώ αυτά με τη σειρά τους με τα γνωστά Liberty που εκτόξευσαν τη ναυτιλία του νησιού. Στα μέσα περίπου της δεκαετίας του 1960 ο εμπορικός στόλος του νησιού άγγιζε τα 150 πλοία. Ενδεικτικό της μεγάλης ναυτικής παράδοσης των Οινουσσών είναι επίσης πως το 1954 ιδρύθηκε Ναυτικό Γυμνάσιο, ενώ μέχρι σήμερα υπάρχει στην Αιγνούσα Ναυτικό Λύκειο και Ακαδημία Εμπορικού Ναυτικού.
Δεν είναι, λοιπόν, καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι έχει γεννήσει μερικές από τις μεγαλύτερες εφοπλιστικές οικογένειες της χώρας όπως την οικογένεια Λαιμού, Πατέρα, Χατζηπατέρα κ.α. Το νησί είναι μικρό, περίπου 17 τετ. χλμ. όλα και όλα αλλά είναι πανέμορφο. Πριν την είσοδο στο λιμάνι στα αριστερά κοντά στη νησίδα Άγιος Παντελεήμονας σας καλωσορίζει το άγαλμα μιας χάλκινης εστεμμένης γοργόνας πάνω σε ένα βράχο-σύμβολο της αιώνιας συντροφιάς των ναυτικών-η οποία κρατά στο ένα της χέρι ένα ιστιοφόρο πλοίο, έργο της χιώτικης καταγωγής γλύπτριας Μαρίας Παπακωνσταντίνου.
Αν σηκώσετε το βλέμμα σας θα δείτε τον οικισμό να απλώνεται σε μια σειρά από μικρούς λόφους. Τα σπίτια είναι ανάμεικτα, μεγαλοπρεπή καπετανόσπιτα, όμορφα νεοκλασικά σε λευκούς και μπεζ τόνους και ταπεινά πέτρινα που μαρτυρούν την πορεία του νησιού στο χρόνο. Το σεργιάνι στα πλακόστρωτα στενά με τις μικρές καμάρες και τις γάτες να κοιμούνται νωχελικά στα σκαλοπάτια των σπιτιών είναι ότι καλύτερο για χαλάρωση μετά τις παραλίες.
Παραλίες: Το νησί έχει ιδιαίτερα δαντελωτή ακτογραμμή που κρύβει μικρές όμορφες παραλίες, ως επί το πλείστον με ψιλή άμμο νοθευμένη με βοτσαλάκι. Αν θέλετε απομόνωση θα κινηθείτε στις βορινές όπως ο Χόχλακας και η Κατσίκα που όμως είναι εκτεθειμένες στα μελτέμια. Αν δεν σας αρέσει η απομόνωση όλο το υπόλοιπο νησί έχει εξαιρετικές επιλογές για βουτιές. Όπως το διάσημο Μπιλάλι με το μικρό του beach bar που είναι και η μοναδική οργανωμένη παραλία του νησιού, η μικρή Φασόλι πιο δίπλα, η μεγαλύτερη Απήγανος με αρκετό πράσινο στο φόντο και διάφανα νερά, η αμμουδερή Φώκια με τα λιγοστά δεντράκια για σκιά, η Φουρκερού, Ασπαλαθρόκαμπος, το Μάρμαρο και η Αλυκή με τα καταγάλανα νερά, ο Άγιος Ιωάννης, ο Χατζαλής, η Τσελεπή και άλλες.
Τι να κάνετε: Το νησί είναι μικρό, εδώ θα έρθετε για διακοπές καλοκαιρινής ραστώνης, οπότε μην περιμένετε να έχετε να κάνετε διαφορετικά πράγματα κάθε μέρα, εκτός από το να πηγαίνετε σε διαφορετική παραλία. Ωστόσο, έχει κάποια πράγματα στα οποία αξίζει να σταθείτε όπως το Ναυτικό Μουσείο που στεγάζεται στο Μέγαρο Παντελή Α. Λαιμού στον παραλιακό δρόμο και ιδρύθηκε το 1965. Οι συλλογές του περιλαμβάνουν μοντέλα πλοίων, ναυτικά όργανα, πίνακες ζωγραφικής, έγγραφα και βιβλία που ξεδιπλώνουν τη ναυτική παράδοση του νησιού. Τότε που τα ιστιοφόρα των Οινουσσών όργωναν τους θαλάσσιους δρόμους από τη Μεσόγειο μέχρι τη Μαύρη Θάλασσα αλλά και τη μετάβαση από το ιστίο στα γνωστά Liberties.
Μια βόλτα μέχρι τον Άγιο Νικόλαο τον πολιούχο του νησιού είναι επίσης καλή πρόταση για απογευματινό περίπατο. Ο ναός βρίσκεται στο κέντρο σχεδόν του νησιού και έχει όμορφη θέα στο λιμάνι. Το εσωτερικό του εντυπωσιάζει με τις αγιογραφίες του καθώς επίσης και με τα πολλά τάματα των ναυτικών ενώ φυλάσσεται τεμάχιο του ιερού λειψάνου του Αγίου Νικολάου το οποίο μεταφέρθηκε το 2001 από τη Σικελία. Άλλη μια όμορφη βόλτα είναι αυτή στην πλατεία Ναυτοσύνης κοντά στο λιμάνι που φιλοξενεί το Μνημείο Αφανούς Ναύτη, το οποίο είναι αφιερωμένο στους ναυτικούς που χάθηκαν στη θάλασσα και έχει πάνω του χαραγμένα ονόματα απολεσθέντων Οινουσσίων ναυτικών. Λίγο πιο δίπλα βρίσκεται η Οινουσσία Μητέρα το άγαλμα που αντιπροσωπεύει κάθε μάνα ναυτικού, αυτή τη μάνα που με ένα μαντήλι στο χέρι έδινε ευχές για καλό ταξίδι στο παιδί της.
Εκτός της Χώρας τώρα, μια όμορφη βόλτα για να γνωρίσετε και την ενδοχώρα του νησιού είναι αυτή προς το Μοναστήρι του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Βρίσκεται στα βορειοδυτικά και ιδρύθηκε από την οικογένεια του Πανάγου και της Κατίγκως Πατέρα τη δεκαετία του 1960. Χτισμένο σε βυζαντινό αρχιτεκτονικό ύφος περιβάλλεται από απίθανο πράσινο και είναι διακοσμημένο με νωπογραφίες από διάσημους αγιογράφους ανάμεσα στους οποίους και ο Φώτης Κόντογλου. Σε κοντινή απόσταση, στα βορειοανατολικά, βρίσκεται ο Σταυρός των Οινουσσών, ένας μεγάλου μεγέθους σταυρός πάνω σε λόφο που αγναντεύει το νησί και το πέλαγος. Ωραίο σημείο και για να απολαύσετε το ηλιοβασίλεμα.
Αξίζει επίσης να πάρετε το καΐκι για βόλτα στις γύρω νησίδες ή να νοικιάσετε κανό από την παραλία Μπιλαλή και να επισκεφθείτε μόνοι σας τις πιο κοντινές όπως το Πατερόνησο, το Ποντικόνησο και τον Άγιο Παντελεήμονα με τα ξωκλήσια του. Όσο είστε στο νησί αξίζει να δοκιμάσετε και την τοπική κουζίνα όπως τα χειρίσια, τα χειροποίητα ζυμαρικά, τα μπουρεκλίκια με γέμιση από ποικιλία χορταρικών και τυριού, τους ταμπουροκεφτέδες με κίτρινη κολοκύθα και χόρτα, το πιλάφι με πεταλίδες και το κερεμέζι ένα μείγμα τυριού με γιαούρτι. Οι Οινούσσες παράγουν επίσης εξαιρετικό μέλι ενώ φημίζονται και για το χταπόδι τους.
Διαμονή: Ksaplas Studios: όμορφα στούντιο με πλήρως εξοπλισμένη κουζίνα και μια ανάλαφρη ρομαντική ατμόσφαιρα. | Oinousses Studios: πλήρως εξοπλισμένα διαμερίσματα μόλις 300 μ. από το λιμάνι. | Evgenikon House: κτίριο του 1897 που έχει ανακαινιστεί πλήρως και διαθέτει τέσσερις διαφορετικούς τύπους δωματίων.
Φαγητό: Rodostamo Trattoria: Όμορφη τρατορία κοντά στον Άγιο Νικόλαο με ιταλομεσογειακές γεύσεις | Το Παλιό Τελωνείο: Κλασικό ταβερνάκι πάνω στη θάλασσα με περιποιημένες γεύσεις | Γλάρος: Κλασική ψαροταβέρνα σε τσιμεντένια προβλήτα πάνω στη θάλασσα.
