Γιατί η Εύβοια είναι πράγματι νησί-και μάλιστα το δεύτερο μεγαλύτερο της Ελλάδας-και η Κάρυστος ένα από τα λιμάνια της, το οποίο προσεγγίζεις από Ραφήνα μέσω Μαρμαρίου με το φέρι. Μία ωρίτσα το πολύ έως το Μαρμάρι και από εκεί δυο βήματα η Κάρυστος. Να ένας λόγος να μετοικήσεις μόνιμα εδώ. Έτσι τουλάχιστον λένε εκείνοι που το έκαναν. Πέντε χιλιάδες άνθρωποι ζουν στην Κάρυστο, περισσότεροι από 100 είναι μέτοικοι (με ή χωρίς καταγωγή από εδώ) και γύρω στους 300 ακόμη οι αλλοδαποί που την επέλεξαν ως τόπο κατοικίας τους. Δεν το λες και μικρό ποσοστό.
«Μα κοίτα φως», μου λέει ο Manuel Theodore, Αμερικανός συντηρητής έργων τέχνης και ζωγράφος, ο οποίος, αφού έζησε κάμποσα χρόνια μεταξύ Αμερικής και Καρπάθου σώζοντας παμπάλαιες αγιογραφίες, εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Κάρυστο με τη σύζυγό του, Elizabeth Nead, επίσης ζωγράφο. Δραστηριοποιούνται για τα καλά στην πόλη, διοργανώνοντας εκθέσεις και κατασκευάζοντας μάσκες και άρματα για το καρναβάλι, εξοικειώνοντας γενικώς τους Καρυστινούς με τις τέχνες και τις φρέσκες ιδέες τους.
Το ατελιέ τους κρύβεται στα στενά της απόλυτα τετραγωνισμένης Καρύστου, που άρχισε να ανοικοδομείται στα μέσα του 19ου αιώνα, κατόπιν εντολής του τότε βασιλιά Όθωνα, βάσει των ρυμοτομικών σχεδίων του Βαυαρού αρχιτέκτονα Μπίρμπαχ. Λίγο πιο πέρα, ένα άλλο ατελιέ σκορπά χρώμα. Ο Τάσσος Σύντελης, εξαιρετικός Έλληνας ζωγράφος με μακρινή καταγωγή από την Κάρυστο και πολυετή διαμονή στο Μανχάταν, ήρθε για πρώτη φορά στην περιοχή πριν από 10 χρόνια για μια έκθεση και έμεινε για πάντα.
«Είναι η ενέργεια που βγαίνει από το χώμα της. Δεν μπορείς να αντισταθείς. Σε αιχμαλωτίζει», λέει. Και ναι, η Κάρυστος αγαπάει τις τέχνες, κι ας μην της φαίνεται εκ πρώτης όψεως. Και τον Σύντελη αγαπάει-τόσο, που ετοιμάζει μουσείο στο όνομά του, για το οποίο ο ίδιος έχει ήδη δωρίσει 300 έργα. Επηρεασμένα από το τοπίο γύρω του και την ενέργεια που τον αιχμαλώτισε, τα έργα του σε κάθε περίπτωση καθηλώνουν με την έντασή τους και τις τεχνικές που αναδεικνύουν την υφή τους. Οι περισσότερες εκθέσεις πραγματοποιούνται στο δραστήριο καφέ Χόβολη. Τα καλοκαίρια γίνονται στο Μπούρτζι. Είναι το θαλασσόκαστρο, το σήμα κατατεθέν της Καρύστου που από τον 13ο αιώνα δεσπόζει στην άκρη του λιμανιού.
Ακριβώς απέναντι βρίσκεται το Αρχαιολογικό Μουσείο εντός του Γιοκάλειου Ιδρύματος, που έχει και βιβλιοθήκη. Αγάλματα και επιγραφές από όλη την περιοχή της Καρυστίας και ευρήματα από τα Δρακόσπιτα της Οχης και των Στύρων αξίζουν την προσοχή σας, ενώ, αν θέλετε να δείτε την αναπαράσταση ενός Καρυστινού σπιτιού, θα πάτε στο λαογραφικό μουσείο του Χαρίλη Δεληγιώργη. Μεταξύ μας, αυτά είναι όλα κι όλα τα βασικά αξιοθέατα εντός πόλης. Και για να είμαστε απόλυτα ειλικρινείς, κανείς δεν έρχεται γι’ αυτά μέχρι εδώ.
Ραντεβού στην περαντζάδα: «Η Κάρυστος, ως εικόνα πόλης, ομορφαίνει όσο απομακρύνεσαι απ’ αυτήν», θα μου πει ο Manuel κι έχει δίκιο. Η Κάρυστος είναι ιδέα. Λόγω της γειτνίασης με την Αττική; Λόγω του ακαταμάχητου συνδυασμού βουνού και θάλασσας; Εδώ, πάντως, καλωσορίζεις εύκολα το καλοκαίρι. Στα πόδια της Οχης, του όρους όπου κατά το μύθο συνευρέθηκαν για πρώτη φορά ο Δίας και η Ήρα, και με ανοιχτή θάλασσα μεταξύ Ευβοϊκού και Αιγαίου, είναι δικαίως από τις πρώτες ανοιξιάτικες επιλογές για Σαββατοκύριακο. Κι αν η ίδια η πόλη έχει γεμίσει τσιμεντένια κτίρια και πολυκατοικίες, λίγο σε νοιάζει.
Με τέτοια φύση γύρω της, τόση ζωντάνια και τόσο ωραίο παραλιακό μέτωπο, ούτε καν ασχολείσαι με το εσωτερικό της. Το σημείο που σε ενδιαφέρει είναι η περαντζάδα στο λιμάνι. Να περπατάς έως τον κυματοθραύστη στα χρώματα του ηλιοβασιλέματος-ή και χωρίς αυτά-και πάλι πίσω. Ουζερί και καφέ-μεζεδοπωλεία απ’ τη μια, στρατιά ψαράδων απ’ την άλλη. Πάνω από 100 άτομα ασχολούνται επαγγελματικά με την αλιεία, βασική ενασχόληση των ντόπιων μαζί με την κτηνοτροφία (60.000 γιδοπρόβατα υπολογίζεται ότι υπάρχουν στην περιοχή).
Πριν καλά-καλά χαράξει, ξανοίγονται στη θάλασσα και στις 9 το πρωί η περαντζάδα βουίζει απ’ τις φωνές και τα καλαμπούρια τους. Και προβλήματα έχουν, και από όλα, αλλά έχουν και κέφι. Μπαρμπούνια, φαγκριά, ξιφίες φορτώνονται στα ψυγεία νύχτα ακόμη και φεύγουν για τις αγορές της Χαλκίδας και της Αθήνας-τα υπόλοιπα εδώ, στα ουζερί και τα ψαράδικα. Χταπόδια σβουρίζονται στις προβλήτες, οστρακοειδή φορτώνονται στα τελάρα, δίχτυα νετάρονται μέχρι το μεσημέρι και κάπως έτσι το ούζο λες κι αποκτά άλλη γεύση.
Τα απογεύματα η περαντζάδα βουίζει απ’ τα πιτσιρίκια που ξαμολιούνται με τα ποδήλατα. Η μία παιδική χαρά βρίσκεται ακριβώς δίπλα στο Μπούρτζι και στη θάλασσα-άλλο επίπεδο ζωής. Οι δύο κεντρικές πλατείες τούς απορροφούν όλους. Στην επάνω στέκει επιβλητικό το νεοκλασικό κτίριο όπου στεγάζεται το δημαρχείο. Μέσα στα στενά υπάρχουν πάντως κι άλλα νεοκλασικά, μαζί με παλαιού ή σύγχρονου τύπου μαγαζάκια. Η κάτω πλατεία, η Αμαλίας, έχει άλλη χάρη. Με βλέμμα στη θάλασσα και με κάτι υπέροχες μουριές που το καλοκαίρι τη μεταμορφώνουν.
Ποδήλατα, άλογα και ένα κτήμα-κόσμημα: Στην επάνω γωνία της πλατείας βρίσκεται το κατάστημα Karystos bikes, όπου μπορείτε να νοικιάσετε ποδήλατα και να πάρετε οδηγίες για τις ωραίες διαδρομές στην ευρύτερη περιοχή. Η Σοφία και ο Κώστας εγκαταστάθηκαν στην Κάρυστο πριν από μερικά χρόνια και μύησαν τους κατοίκους στη χαρά της ποδηλασίας. Μαζί με τον γιατρό Γεράσιμο Λυκούδη παραδίδουν μαθήματα στα παιδιά και διοργανώνουν ένα σωρό ποδηλατικές εξορμήσεις και δραστηριότητες: από την κλασική νυχτερινή βόλτα στην πόλη μέχρι τη δύσκολη πορεία στο φαράγγι του Δημοσάρη ή και στο Παρίσι, αφού οι αθλητές συμμετέχουν και σε διεθνείς αγώνες.
Και-γιατί όχι-και στο Λονδίνο, αφού ο Γεράσιμος Λυκούδης και ο Γεράσιμος Μαλούτας πραγματοποίησαν πέρυσι ποδηλατώντας τη διαδρομή Λονδίνο-Κάρυστος, μήκους 3.000 χλμ. Αν προτιμάτε τους καλπασμούς, καλύτερα να απευθυνθείτε στον Ιππικό Σύλλογο Φίλ-ιπποι. Πενήντα άτομα, με επικεφαλής την κτηνίατρο Μαρία Τσαπέπα, κυκλοφορούν εδώ και πέντε χρόνια στις εξοχές της Καρυστίας με τα άλογά τους, προσφέρουν και θεραπευτική ιππασία και συμμετέχουν σε γιορτές και τοπικά έθιμα. Περισσότερες πιθανότητες να τους πετύχετε, πάντως, έχετε στη δυτική παραλία της πόλης (Γαλλίδα τη λένε οι ντόπιοι!), που εν τω μεταξύ ετοιμάζεται για τις πρώτες βουτιές.
Όπως και η Ψιλή Αμμος στα ανατολικά. Μιλώντας για βουτιές, εδώ θα βρείτε και ένα καταδυτικό κέντρο όπου ο Κυριάκος και η Θάλεια θα σας μυήσουν στον καταπληκτικό βυθό της νότιας Εύβοιας. Πέντε αρχαία ναυάγια υπάρχουν στην επικράτεια του δήμου (έως τα Στύρα και τον Αλμυροπόταμο), γι’ αυτό και έχει προταθεί η δημιουργία καταδυτικού πάρκου νότιου Ευβοϊκού. Μαζί τους ύφαλοι, υποθαλάσσιοι τοίχοι, πλούσια υποβρύχια ζωή στρέφουν τα βλέμματα στο βυθό της Καρύστου εδώ και αρκετά χρόνια.
Στα ψηλά της Καρύστου, αντίθετα, στην Παλαιά Χώρα, μπορείτε να επισκεφθείτε το ονομαστό κτήμα Μοντοφώλι. Θα σας υποδεχθεί η νεαρή Δανάη Καρακώστα που έχει αναλάβει τη λειτουργία του. Κόρη του επιχειρηματία και ανθρώπου του κρασιού Παύλου Καρακώστα, που αγόρασε το εγκαταλελειμμένο κτήμα 32 στρεμμάτων και ξεκίνησε το όλο εγχείρημα το 1986, η Δανάη εγκαταστάθηκε μόνιμα με τον σύζυγό της Κωνσταντίνο Παπαδημητρίου και τα τρία τους παιδιά στην Κάρυστο. Μαζί συνεχίζουν επάξια το έργο του πατέρα της.
Στα 16 στρέμματα του κτήματος καλλιεργούνται οι ποικιλίες Ασύρτικο, Αθήρι, Αηδάνι και Λιάτικο, από τις οποίες παράγουν ένα εκλεκτό και βραβευμένο επιδόρπιο γλυκό κρασί για απαιτητικούς ουρανίσκους. Επιπλέον, διατηρούνται αιωνόβια εσπεριδοειδή, από τα οποία η οικογένεια παρασκευάζει μαρμελάδες, ενώ τα οικήματα λειτουργούν ως ξενώνες. Η ξενάγηση στο κτήμα δεν περιλαμβάνει μόνο την επίσκεψη στα αμπέλια και στο κελάρι. Περνώντας την πύλη του, γρήγορα μεταφέρεσαι σε άλλη εποχή. Σε ποια όμως;
Το κτήμα υπήρξε σημαντικό από την αρχαιότητα λόγω της στρατηγικής του θέσης και μάλιστα εικάζεται ότι στην περιοχή βρισκόταν η ελληνιστική πόλη της Καρύστου. Επί τουρκοκρατίας ανήκε στον πασά της Εύβοιας, ενώ στα χέρια του πρόξενου της Ρωσίας Ι. Παπαρρηγόπουλου θα φιλοξενήσει βασιλιάδες της Ελλάδας. Αργότερα πέρασε στα χέρια του Αλεξανδρινού εμπόρου Ι. Κωνσταντινίδη και εν τέλει εγκαταλείφθηκε τη δεκαετία του 1950, για να ανακηρυχθεί αρχαιολογικός χώρος μετά από ανασκαφές.
Η πανέμορφη σκάλα με τα 157 σκαλοπάτια κατασκευάστηκε από αρχαία αρχιτεκτονικά μέλη, το πανέμορφο κεντρικό κτίριο με τα τοξωτά παράθυρα και την απίθανη θέα είναι του 1500, το Κόκκινο Σπίτι είναι νεοκλασικό του 19ου αιώνα, ενώ ο περιστεριώνας φαίνεται να κατασκευάστηκε το 1870 πάνω στα ερείπια ρωμαϊκού λουτρού. Το οίκημα δε που στεγάζει το κελάρι υπήρξε βυζαντινός ναός, που επί τουρκοκρατίας έγινε στάβλος για τα άλογα.
Πολύτιμη γη: Ποια είναι η πρώτη λέξη που σας έρχεται στο μυαλό όταν ακούτε την ονομασία «Κάρυστος»; Η πλάκα Καρύστου. Ο περίφημος σχιστόλιθος που εδώ και πάμπολλα χρόνια ντύνει όλη την Ελλάδα. Περισσότερα από 60 λατομεία λειτουργούν στην ευρύτερη περιοχή της Καρυστίας, τα περισσότερα στην περιοχή του Αγίου Δημητρίου. Τα εργαστήρια επεξεργασίας, αντίθετα, ως επί το πλείστον βρίσκονται στο δρόμο προς το Μαρμάρι. Αιώνες πριν από την εκμετάλλευση της πλάκας, όμως, η Κάρυστος εξόρυσσε το περίφημο πράσινο μάρμαρο, την καρυστία λίθο, που έντυσε μέχρι και κτίρια της Ρώμης και τη Βιβλιοθήκη του Αδριανού στην Αθήνα.
Τα αρχαία λατομεία βρίσκονται πάνω από το χωριό Μύλοι, στη θέση Κύλινδροι, κι εκεί αξίζει να πάτε με το παραπάνω. Το μονοπάτι ξεκινά από το τέλος του χωριού και το διασχίζετε σε μία ώρα περίπου. Μόλις αντικρίσετε όμως τους πέντε κίονες 12 μέτρων και την υπέροχη θέα, θα ξεχάσετε κάθε κόπο που καταβάλατε για να φτάσετε έως εδώ. Λένε ότι πιθανότατα οι πλάκες ήταν προβληματικές και παραιτήθηκαν εδώ από τους εργάτες. Τώρα βάλτε με το νου σας ότι εδώ πάνω γινόταν η εξόρυξη και επιτόπου η λάξευση πάνω στο μητρικό πέτρωμα, και ότι αυτά τα τέρατα μεταφέρονταν στο λιμάνι για εξαγωγή. Αν μετά από αυτό δεν νιώσετε την ανάβαση παιχνιδάκι, τότε πότε;
Αν θέλετε κι άλλες βόλτες, υπάρχουν άπειρες. Στα χωριά του Καβοντόρου, στην κορυφή της Οχης και στο Δρακόσπιτο, στις παραλίες του Αιγαίου, στο Μαρμάρι και στους Πεταλιούς, στα ίδια τα χωριά της Καρύστου. Πρώτα από όλα, όμως, στο Καστέλο Ρόσο, λίγο έξω από την πόλη. Γνωστό και ως Κοκκινόκαστρο, χτίστηκε αρχικά το 1030 από τους Βυζαντινούς, επεκτάθηκε το 1209-1216 και πέρασε από τα χέρια Φράγκων, Ενετών και Τούρκων. Στο δρόμο για τη Γραμπιά θα δείτε τις Καμάρες, το υδραγωγείο του Κάστρου.
Στην Αγία Τριάδα θα εντοπίσετε ένα εντυπωσιακό σπήλαιο, μόνο όμως αν είστε γνώστες της σπηλαιοεξερεύνησης, αφού δεν είναι αξιοποιημένο. Στον Αετό και στους Μύλους θα βρείτε ταβερνάκια κάτω από τα πλατάνια. Αλλά στην Κάρυστο θα επιστρέφετε πάντα. Ειδικά αυτή την εποχή. Και θα περπατάτε ακούραστα στην περαντζάδα το σούρουπο, πλάι στο άγαλμα του Αφανούς Ναύτη. Με την αύρα της Οχης και το αεράκι της θάλασσας. Με τη μυρωδιά από τα χταπόδια που ψήνονται στα ουζερί. Με τα φώτα της Αττικής να λαμπυρίζουν απέναντι. Οσο κοντά θέλετε κι όσο μακριά χρειάζεται.
Μετάβαση: Η Κάρυστος απέχει περίπου 200 χλμ. από την Αθήνα και μπορείτε να πάτε είτε οδικώς μέσω Χαλκίδας-από δύσκολο όμως δρόμο, γεμάτο στροφές και κακό οδόστρωμα-είτε με το φέρι από Ραφήνα έως το Μαρμάρι, το οποίο απέχει 14 χλμ. από την Κάρυστο (Golden Star Ferries Ραφήνα).
Διαμονή: Ιδιαίτερη η διαμονή στο Κτήμα Μοντοφώλι (από 100 ευρώ), με αυτόνομα σπιτάκια σε αναστηλωμένα ιστορικά κτίρια διαφορετικών εποχών, που έχουν διακοσμηθεί αναλόγως. Σε κάθε περίπτωση, μπορούν να φιλοξενήσουν περισσότερα από 4 άτομα, τα δωμάτια είναι άνετα, η κουζίνα πλήρως εξοπλισμένη, το καθιστικό ευρύχωρο και η βεράντα υπέροχη, έτσι ώστε να αισθάνεστε ότι βρίσκεστε στο εξοχικό σας. Αυτή την αίσθηση επιτείνει και η άψογη φιλοξενία της οικογένειας. | Πιο ιδιαίτερος θεωρείται ο Περιστεριώνας, ειδικά για τους λάτρεις της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής και διακόσμησης, με το ένα υπνοδωμάτιο να στεγάζεται εντός του παλιού περιστεριώνα, ωστόσο το σύγχρονο, το Belvedere, αποπνέει ιδιαίτερη ατμόσφαιρα. Οι πανέμορφοι κήποι, η πισίνα, το υπέροχο καθιστικό με την τζαμαρία στο κεντρικό κτίριο και φυσικά το κτήμα και το κελάρι, όπου παράγεται το εκλεκτό κρασί της οικογένειας, ολοκληρώνουν την εμπειρία.
Εξαιρετική διαμονή θα απολαύσετε και στο Λίθος (από 70 ευρώ), στον οικισμό Γραμπιά, με 4 όμορφες και πλήρως εξοπλισμένες μεζονέτες και ένα εξοχικό σπίτι-όλα με πανοραμική θέα στη θάλασσα και ωραία, λιτή διακόσμηση. | Το καλό ξενοδοχείο της Καρύστου, από το 2008 που κατασκευάστηκε, είναι το Αναστασία (από 80 ευρώ με πρωινό), σε εξαιρετική θέση, μπροστά στη δυτική παραλία και την ίδια στιγμή σχεδόν μέσα στην πόλη. Δωμάτια διάφορων τύπων, με λιτή διακόσμηση και βεράντες με απεριόριστη θέα στη θάλασσα, πισίνα και όλες οι ανέσεις ενός 4άστερου ξενοδοχείου είναι στη διάθεσή σας. | Συμπαθητικό και το Πολιτεία (από 65 ευρώ) με στούντιο, μεζονέτες και έναν ωραίο κήπο με πισίνα.
Φαγητό: Η καλύτερη επιλογή για φαγητό στην Κάρυστο είναι εδώ και χρόνια το μαγειρείο Κάβο Ντόρο με μαμαδίστικα πιάτα σε μεγάλη ποικιλία και τραπεζάκια στο πεζοδρομημένο σοκάκι. | Ολοκαίνουργια άφιξη είναι η Αγκωνή, όπου ο Μέλιος και η Χρύσα σερβίρουν νόστιμα πιάτα, κρεατικά, θαλασσινά και ωραίους μεζέδες. | Για ουζάκι θα καθίσετε στον Φίλιππα. Καλαμαράκι, χταπόδι, ψάρια, ακόμη και αστακοί, όλα είναι νόστιμα και προέρχονται από ντόπιους ψαράδες.
Για πιο ιδιαίτερες γαστρονομικές εμπειρίες επιλέξτε το εστιατόριο του ξενοδοχείου Καρύστιον και το στυλάτο Γευσίτλους με δημιουργικά πιάτα. | Διάσημη για τα κρεατικά της είναι η ψησταριά Ζούρας, ενώ συμπαθητικά θα φάτε επίσης στο Μοσχοκάρυδο και στο Καρυστάκι. | Αν είστε λάτρεις των καλών κρεατικών, στην απίθανη ταβέρνα Μουριές στο Παραδείσι, εκτός από τα δικά της κρέατα και το κρασί της, θα δοκιμάσετε και τα τοπικά ζυμαρικά κουρκουμπίνες και το ευβοιώτικο τυροπιτάρι. Τα ίδια ισχύουν και για το Χωνί στο Κατσαρώνι.
