3.4.24

Γιάννης Μόραλης (1916-2009)

Ο ζωγράφος και σκηνογράφος Γιάννης Μόραλης υπήρξε ένας από τους κορυφαίους Έλληνες εικαστικούς καλλιτέχνες, με πλήθος διακρίσεων στην Ελλάδα και το εξωτερικό, ενταγμένος στη λεγόμενη «γενιά του ‘30». Ο τελευταίος ευπατρίδης της ελληνικής ζωγραφικής, όπως τον είχε αποκαλέσει ο Μάνος Χατζιδάκις, πέτυχε τη σύζευξη του κλασικού με το μοντέρνο, επηρέασε καθοριστικά το τοπίο της μεταπολεμικής τέχνης στην Ελλάδα, τόσο με το έργο του, όσο και με τη διδασκαλία του.

Ο Γιάννης Μόραλης γεννήθηκε στην Άρτα στις 23 Απριλίου 1916. Το 1922 μετακόμισε με την οικογένειά του στην Πρέβεζα και από το 1927 εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Αθήνα. Σε ηλικία 15 ετών έγινε δεκτός στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας, όπου σπούδασε ζωγραφική και χαρακτική με δασκάλους τους Ουμβέρτο Αργυρό, Δημήτριο Γερανιώτη, Κωνσταντίνο Παρθένη και Γιάννη Κεφαλληνό. Με υποτροφία, το 1936, συνέχισε τις σπουδές του στη Ρώμη και στη συνέχεια στο Παρίσι, όπου διδάχτηκε νωπογραφία (τοιχογραφία) και ψηφιδωτό.

Στα εικαστικά πράγματα της Ελλάδας, πρωτοεμφανίστηκε το 1933 στο «Στούντιο» της Νίνας Ρωκ. Το 1936 πήρε μέρος στην Έκθεση Ελληνικής Χαρακτικής στο Κόζιτσε της Τσεχοσλοβακίας και το 1940 στην Πανελλήνια Έκθεση Ζωγραφικής, όπου τιμήθηκε με το βραβείο ζωγραφικής. Το 1947 εξελέγη καθηγητής της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών, από την οποία αποχώρησε το 1983, ως ομότιμος καθηγητής. Το 1949 με αρκετούς Έλληνες ζωγράφους, μεταξύ των οποίων ο Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας, ο Γιάννης Τσαρούχης, ο Νίκος Νικολάου και ο Νίκος Εγγονόπουλος, ίδρυσαν την καλλιτεχνική ομάδα «Αρμός» και διοργάνωσαν την πρώτη κοινή έκθεση στο Ζάππειο τον επόμενο χρόνο.

Έκτοτε συμμετείχε σε πλήθος εκθέσεων στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Το 1988 η Εθνική Πινακοθήκη παρουσίασε μεγάλη αναδρομική έκθεση, ενώ η Εμπορική Τράπεζα κυκλοφόρησε σε μνημειώδη έκδοση το σύνολο των έργων του. Έργα του υπάρχουν στην Εθνική Πινακοθήκη στο Museo Civico του Τορίνο, στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Νέας Υόρκης, στην Πινακοθήκη του Δήμου Αθηναίων, στη Δημοτική Πινακοθήκη Αμμοχώστου και σε ιδιωτικές συλλογές, ελληνικές και ξένες. Το 1959 ο Μόραλης ανέλαβε να διακοσμήσει τους εξωτερικούς τοίχους του ξενοδοχείου Χίλτον της Αθήνας και τον επόμενο χρόνο φιλοτέχνησε συνθέσεις για το «Ξενία» της Φλώρινας και το Μον Παρνές της Πάρνηθας.

Από το 1940 άρχισε να φιλοτεχνεί τουριστικές αφίσες, εξώφυλλα δίσκων μουσικής και εικονογραφήσεις βιβλίων (Μυριβήλη, Ελύτη, Καραπάνου κ.ά.), σκηνογραφίες και κοστούμια για θεατρικές παραστάσεις και χοροδράματα. Συνεργάστηκε με το Θέατρο Τέχνης του Κάρολου Κουν, το Εθνικό Θέατρο και με το Ελληνικό Χορόδραμα της Ραλλούς Μάνου. Το 1965 η ελληνική πολιτεία του απένειμε το παράσημο του Ταξιάρχη του Φοίνικα και το 1999, το μετάλλιο του Ταξιάρχη της Τιμής. Ο Γιάννης Μόραλης πέθανε στην Αθήνα στις 20 Δεκεμβρίου 2009, σε ηλικία 93 ετών.