15.7.22

Γρεβενά: Τα μαστοροχώρια

Συγκαταλέγονται στα λεγόμενα χωριά του Βοϊου του βουνού που αρχίζει από τον Νομό Κοζάνης για να απλωθεί και να καταλήξει στον Νομό Γρεβενών. Είκοσι πέντε χωριά επιβιώνουν σήμερα σ' αυτήν την περιοχή, αναβιώνοντας την τέχνη των χτιστάδων του παρελθόντος. Λόγω της θέσης τους, είχαν και συνεχίζουν να έχουν πολλές συναλλαγές με τα νοτιότερα κεφαλοχώρια του Νομού Κοζάνης, όπως το Πεντάλοφο και το Τσοτίλι (πρώην Τσοτύλι) που χτίστηκαν σε μέρη σχετικά άγονα. Η ανάγκη της επιβίωσης έστρεψε τους κατοίκους τους προς την πέτρα.

Την πελέκησαν, τη δούλεψαν και έχτισαν τα σπίτια και τις εκκλησίες τους. Και σιγά σιγά εξέλιξαν την τέχνη τους και έφτασαν να γίνουν φημισμένοι πετράδες σε ολόκληρη τη Βαλκανική. Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, φαίνεται πως τα μαστοροχώρια άρχισαν να συγκροτούνται, ως μικροί οικισμοί αρχικά, πριν από τον 17ο αιώνα. Στη συνέχεια, ένα μεταναστευτικό κύμα που προερχόταν από την Ήπειρο ενίσχυσε πληθυσμιακά τους οικισμούς και συνέβαλε στην καθιέρωση της τέχνης, που είχε ήδη αρχίσει να αναπτύσσεται σε τοπικό επίπεδο.

Αυτό που βλέπει ο επισκέπτης σήμερα στην περιοχή είναι ό,τι κατάφερε να διατηρηθεί ενάντια στη φθορά που επέφερε ο χρόνος αλλά και τα γεγονότα-καθώς πολλά χωριά κάηκαν ολοκληρωτικά κατά τον B' Παγκόσμιο Πόλεμο ενώ μεγάλες ήταν και οι ζημιές από τον σεισμό που χτύπησε το 1995 τα Γρεβενά. Όμως και τα ίδια τα χωριά της περιοχής διαφοροποιούνται, μεταξύ τους, ανάλογα με τη γεωγραφική θέση τους.

Σε όσα βρίσκονται ανατολικά από τις Κυδωνίες οι κάτοικοι δεν εγκατέλειψαν ποτέ εντελώς την ενασχόλησή τους με τη γεωργία για να αφοσιωθούν στην τέχνη της πέτρας. Αυτή η διαφοροποίηση έγινε ιδιαίτερα εμφανής στα μεταπολεμικά χρόνια, οπότε τα ανατολικά χωριά όπως ο Άγιος Γεώργιος, η Μηλιά, η Κιβωτός και ο Ταξιάρχης στράφηκαν ολοκληρωτικά προς την γεωργική εκμετάλλευση, γεγονός που συνέβαλε καταλυτικά στη διαμόρφωση του οικιστικού τοπίου τους.