Ο νομός Ρεθύμνου, ανάμεσα στα Λευκά Όρη και τον Ψηλορείτη (Ίδη), έχει εντυπωσιακό ανάγλυφο με τραχείς ορεινούς όγκους και μαγευτικές τοποθεσίες, από τις οποίες ξεχωρίζουν η Πρέβελη, το οροπέδιο της Νίδας, τα φαράγγια Κουρταλιώτη, Κοτσυφού και Πατσού, οι κοιλάδες Αμαρίου και Δοξαρού, τα σπήλαια Σφεντόνη, Ιδαίο, Άντρο και Μελιδονίου. Υπέροχες είναι και οι παραλίες, τόσο στο βορρά όσο και στο νότο. Την εικόνα του νομού συμπληρώνουν η παλαιά πόλη του Ρεθύμνου με τη βενετσιάνικη ρυμοτομία και τα αξιόλογα μνημεία, τα παραδοσιακά ορεινά χωριά και τα αναπτυγμένα τουριστικά θέρετρα, οι σημαντικοί αρχαιολογικοί χώροι-Αξός, Αρμένοι, Ελεύθερνα, Λάππα, Σύβριτος-και τα ιστορικά μοναστήρια στο Αρκάδι και την Πρέβελη. Ο νομός Ρεθύμνης χωρίζεται σε τέσσερις επαρχίες: Αγίου Βασιλείου, Αμαρίου, Μυλοποτάμου και Ρεθύμνης. Πρωτεύουσά του, η πόλη του Ρεθύμνου.
Ρέθυμνο: Κατοικημένη ήδη από τη Νεολιθική Εποχή, η πόλη παλαιά και σύγχρονη μαγεύει τον επισκέπτη με το ξεχωριστό χρώμα και την πλούσια πολιτιστική παράδοσή της. Η παλαιά πόλη χτισμένη γύρω από το εντυπωσιακό κάστρο «Φορτέτζα», διατηρεί την ιδιαίτερη φυσιογνωμία και την αρχοντική όψη της με τη βενετσιάνικη ρυμοτομία, τις εκκλησίες δίπλα δε μιναρέδες, τα τοξωτά περάσματα, τα αρχοντικά, τις τούρκικες βρύσες, τα γραφικά δρομάκια, τα θολωτά ισόγεια και τα παλαιά σπίτια με τα βαριά ξύλινα πορτοπαράθυρα. Καρδιά της παλαιάς πόλης, το γραφικό βενετσιάνικο λιμάνι. Η σύγχρονη πόλη αγκαλιάζει την παλαιά και εκτείνεται κατά μήκος της παραλίας.
Αγία Γαλήνη: Πολυσύχναστο τουριστικό θέρετρο, χτισμένο στο μυχό γραφικού και απάνεμου όρμου, με θέα στον κόλπο της Μεσαράς και το Λιβυκό πέλαγος, κοντά στα όρια με το νομό Ηρακλείου. Από το λιμάνι εκδρομικά σκάφη πραγματοποιούν καθημερινά δρομολόγια για τον Άγιο Γεώργιο, τον Άγιο Παύλο, τη λίμνη Πρέβελη και τα νησάκια Παξιμάδια. Στα 9 χλμ. και το χωριό Μέλαμπες, χτισμένο αμφιθεατρικά, με όμορφη θέα στον Ψηλορείτη και το όρος Κέδρο. | Κολύμπι: Στην παραλία του χωριού και στον Άγιο Γεώργιο, 7 χλμ. Δ. Με εκδρομικό σκάφος, στον Άγιο Παύλο και τη λίμνη Πρέβελη.
ΜΟΥΣΕΙΑ
Αρχαιολογικό: Στεγάζεται σε κτίριο μπροστά στην κεντρική πύλη της Φορτέτζας. Περιλαμβάνει εκθέματα που δίνουν μια διαχρονική εικόνα της πολιτισμικής ιστορίας του νομού από την Νεολιθική εποχή ώς τη Ρωμαιοκρατία.
Εκκλησιαστικό: Στεγάζεται στα γραφεία της μητρόπολης και περιλαμβάνει εκκλησιαστικά είδη, καμπάνα και τον παλαιό μηχανισμό του ρολογιού από το καμπαναριό του μητροπολιτικού ναού των Εισοδίων της Θεοτόκου.
Ενάλιας Ζωής: Περιλαμβάνει τη συλλογή των Παναγιώτη και Ανθούλας Μοσχάκη, με κοχύλια, κοράλλια, δόντια καρχαριών, ταριχευμένα ψάρια, χελώνες, αστερίες κ.ά.
Ιστορικό-Λαογραφικό: Το βενετσιάνικο κτίριο όπου στεγάζεται, δωρεά της Φαλής Γ. Βογιατζάκη, έχει χαρακτηριστεί από το Υπουργείο Πολιτισμού ιστορικό διατηρητέο μνημείο. Αποτελεί δείγμα αστικής κατοικίας της τελευταίας φάσης της Ενετοκρατίας στην Κρήτη και δίνει πολύτιμες πληροφορίες για την οργάνωση της ιδιωτικής ζωής στο Ρέθυμνο από το 17ο αι. Υπάρχει αίθουσα αφιερωμένη στις παραδοσιακές καλλιέργειες και την προετοιμασία του ρεθυμνιώτικου παραδοσιακού ψωμιού.
Παλαιοντολογικό: Στεγάζεται στο αναστηλωμένο τέμενος Μασταμπά (τζαμί Βελή πασά) και αποτελεί παράρτημα του Μουσείου Γουλανδρή.
Φυσικής Ιστορίας: Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι νάνοι Κρητικοί ελέφαντες, οι νάνοι ιπποπόταμοι και τα πολύμορφα Κρητικά ελάφια, κυρίως το ροπαλόμορφο ελάφι του Ρεθύμνου (Candiacervus ropalophorus).
Σύγχρονης Τέχνης Κρήτης: Αποτελεί τη συνέχεια του Κέντρου Εικαστικής Δημιουργίας Ρεθύμνης, που ιδρύθηκε από τη δημοσιογράφο και τεχνοκριτικό Μαρία Μαραγκού. Ο υψηλών προδιαγραφών μουσειακός χώρος περιλαμβάνει μεγάλο αριθμό έργων της νεότερης ελληνικής τέχνης.
Αμάρι: Χωριό με γνήσιο Κρητικό χρώμα, σε περιοχή κατάφυτη από ελιές και οπωροφόρα δέντρα. Στα 2 χλμ. θα συναντήσετε την εκκλησία της Κερά Παναγιάς, σε μια κατάφυτη από ελιές περιοχή, ενώ στα 4 χλμ. βρίσκεται η Μονή Ασωμάτων, αφιερωμένη στους Ταξιάρχες.
Μπάλι: Τουριστικό θέρετρο, χτισμένο σε μια από τις πιο όμορφες περιοχές του νομού-επιβλητικό τοπίο με συνεχείς γραφικούς κολπίσκους. | Κολύμπι: Στις θαυμάσιες ακρογιαλιές κοντά στον οικισμό. Μακρύτερα στην Αλμυρή και την Αλμυρίδα.
Ανώγεια: Ορεινή κωμόπολη-υψόμετρο 740-, κοντά στα όρια με το νομό Ηρακλείου. Υπήρξαν κέντρο επαναστατών στα χρόνια της Τουρκοκρατίας και πυρήνας αντίστασης κατά των Γερμανών στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, γεγονός που προκάλεσε το ολοκαύτωμα του χωριού τον Αύγουστο του 1944. Το χωριό έχει μεγάλη μουσική παράδοση-εδώ γεννήθηκε και ο Νίκος Ξυλούρης, το σπίτι του οποίου είναι επισκέψιμο. Εκεί και η «εκκλησία των ερωτευμένων», ο Άγιος Υάκινθος. Το δάσος από πρίνους στα Βρουλίδια, το αστεροσκοπείο στην κορυφή Σκίνακα του Ψηλορείτη σε υψόμετρο 1.752, αλλά και το οροπέδιο της Νίδας. Ακόμη, τα Ανώγεια φημίζονται τα «μιτάτα», περίτεχνα ξερολιθικά κτίσματα θολωτής μορφής-καταλύματα βοσκών ή χώροι αποθήκευσης και ωρίμανσης των τυριών τους που θα συναντήσετε στην ευρύτερη περιοχή.
Αργυρούπολη: Με δείγματα παραδοσιακής αρχιτεκτονικής, κοντά στα όρια με το νομό Χανίων. Ειδυλλιακή τοποθεσία, με πυκνή βλάστηση-υπεραιωνόβια δέντρα-, τρεχούμενα νερά, μικρούς καταρράκτες, λιμνούλες και νερόμυλους. Στο χώρο λειτουργούν καφέ-εστιατόρια. | Κολύμπι: Στην παραλία της Επισκοπής.
Αρκάδι, Μονή Αρκαδίου: Περιοχή με μεγάλη ιστορική αξία, γνωστή για τα γεγονότα που διαδραματίστηκαν στη μονή Αρκαδίου κατά την επανάσταση του 1866. Η μονή, χτισμένη στο άκρο γραφικού υψιπέδου, αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά μνημεία της Κρήτης και πόλο έλξης πολυάριθμων επισκεπτών. Το αρχικό φρουριακό συγκρότημα της μονής χτίστηκε πριν από το 14ο αι., κατά πάσαν πιθανότητα από κάποιο μοναχό Αρκάδιο, από τον οποίον πήρε το όνομά του. Κατά την Τουρκοκρατία η μονή αποτέλεσε καταφύγιο των επαναστατών, αντιστασιακό κέντρο, αποθήκη τροφίμων και πολεμοφοδίων, αλλά και, φυσικά, στόχο των Τούρκων. Η θέση της, εξάλλου, ήταν στρατηγική. Έτσι, στην επανάσταση του 1866 έγιναν εδώ σφοδρές μάχες ανάμεσα στους αγωνιστές (επαναστάτες πολεμιστές, χωρικούς, καλόγερους και γυναικόπαιδα) που είχαν κλειστεί στη μονή και τον τούρκικο στρατό του Μουσταφά πασά. Παρά τις ηρωικές προσπάθειες των αγωνιστών, η μονή κυριεύτηκε ύστερα από πολιορκία δύο ημερών, το Νοέμβριο του 1866. Γνωρίζοντας το τι θα ακολουθούσε, οι πολιορκημένοι ανατίναξαν την πυριτιδαποθήκη της μονής και θάφτηκαν κάτω από τα ερείπια μαζί με πολλούς πολιορκητές. Το Αρκάδι έγινε έκτοτε σύμβολο του αγώνα για την ελευθερία. Η μονή διαθέτει ξενώνα.
Ζωνιανά, Λιβάδια: Στις βόρειες πλαγιές του Ψηλορείτη, με παράδοση στην κτηνοτροφία. Εδώ θα βρείτε τυροκομικά προϊόντα και υφαντά. Σημαντική υπήρξε η συνεισφορά των χωριών στους εθνικοαπελευθερωτικούς αγώνες. Εκεί και το Μουσείο Ποταμιάνου-Κέρινων Ομοιωμάτων από την Ιστορία της Κρήτης στο οποίο εκτίθενται κέρινα ομοιώματα-δημιουργίες του ζωγράφου και γλύπτη Διονύση Ποταμιάνου και της συζύγου του. Παρουσιάζονται, μεταξύ άλλων, ο Νικηφόρος Φωκάς, ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος, ο Βιτσέντζος Κορνάρος, ο Νίκος Καζαντζάκης, ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ο Σωτήρης Καγιαλεδάκης, συναγωνιστής του Βενιζέλου, η ιστορία της μονής Αρκαδίου. Στη θέση «Σκαφίδια» και το σπήλαιο «Του Σφεντόνη η Τρύπα», ένα από τα πιο εντυπωσιακά της Κρήτης.
Μονή Πρέβελης: Αποτελείται από δύο κύρια συγκροτήματα, τη Μονή του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου ή Κάτω Μονή και τη Μονή του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου ή Πίσω Μονή, νοτιότερα. Συνεχίζοντας στο δρόμο προς τη θάλασσα και ακολουθώντας το μονοπάτι, φθάνετε στην παραδεισένια λίμνη Πρέβελη. Ακολουθώντας την κοίτη του ποταμού, θα ανακαλύψετε μικρές λίμνες και καταρράκτες-μοναδική εμπειρία σε ένα παραδεισένιο περιβάλλον. | Κολύμπι: Στην παραλία και στη λίμνη Πρέβελη. Ανατολικά, στο Αμμούδι (Φοίνικα).
Νησίδες Παξιμάδια: Νησίδες στο Λιβυκό πέλαγος, μπροστά στον κόλπο της Μεσαράς, σε απόσταση 6 περίπου ν.μ. από το ακρωτήρι Μέλισσα. Η μεγαλύτερη, στα δυτικά, έχει επίμηκες σχήμα και ψηλότερη κορυφή 252 μέτρα. Η ανατολική έχει τετράγωνο σχήμα και ψηλότερη κορυφή 166 μέτρα. Η μεταξύ τους απόσταση είναι πολύ μικρή. Φθάνετε με εκδρομικά σκάφη από την Αγία Γαλήνη.
Τι να ψωνίσετε: Από την πόλη του Ρεθύμνου, είδη λαϊκής τέχνης και θεραπευτικά βότανα. Από τη μονή της Αγίας Ειρήνης, χειροποίητα υφαντά και εικόνες. Από τα Ανώγεια, υφαντά, γυαλικά, κρέας, τυροκομικά και αρτοσκευάσματα με κεντήματα. Από τα Λιβάδια και τα Ζωνιανά, τυροκομικά και κρέας. Από τις Μαργαρίτες, κεραμικά. Από το Γερακάρι, καρύδια. | Τοπικές νοστιμιές: Δοκιμάστε «καλιτσούνια»-τηγανητά τυροπιτάκια με σπιτικό φύλλο, μυζήθρα ή φρέσκο ανθότυρο-λαδερά, γίδα βραστή, κρέας «οφτό»-μεγάλα κομμάτια κρέατος (αρνί ή κατσίκι) σε πήλινο σκεύος. Στη Δροσιά ψητά της ώρας. Στο βενετσιάνικο λιμάνι της πόλης του Ρεθύμνου και στην Αγία Γαλήνη, ψάρια και θαλασσινά. Στην Αργυρούπολη, πέστροφες. | Αν έχετε σκάφος: Θα δέσετε στα λιμάνια του Ρεθύμνου, του Πανόρμου και της Αγίας Γαλήνης. | Ορειβατικά καταφύγια: Στον Ψηλορείτη στη θέση «Στουμπωτός Πρίνου», ή «Σώπατα» υπάρχει καταφύγιο, σε υψόμετρο 1.500 μέτρων, χωρητικότητας 40 ατόμων.
