Μοναδική και πολυχρηστική, η Μαστίχα αποτελεί το προϊόν-έμβλημα της Χίου, το οποίο στηρίζει δυναμικά την τοπική οικονομία, ενώ καθιστά το νησί πληρεξούσιο και υπερήφανο παραγωγό της λεγόμενης φυσικής ρητίνης σε παγκόσμια κλίμακα. Την αποκλειστική διαχείριση της φυσικής μαστίχας, από τη συλλογή, την επεξεργασία και τελική διάθεση στην Ελλάδα και το εξωτερικό έχει η Ένωση Μαστιχοπαραγωγών Χίου. Το φυτό της μαστίχας, ο σχίνος, (επιστημονικά Pistacia lentiscus), αειθαλής εκ φύσεως, ευδοκιμεί σε ολόκληρη τη Μεσόγειο, από την Ιβηρική χερσόνησο και τη Γαλλία μέχρι την Τουρκία και το Ισραήλ.
Ωστόσο, στο νησί της Χίου καλλιεργείται μία ιδιαίτερη ποικιλία σχίνου, ο μαστιχοφόρος σχίνος (Pistacia lentiscus var. Chia), από τον οποίο εξάγεται η φυσική ρητίνη ή μαστίχα. Ο μαστιχοφόρος σχίνος φύεται και ευδοκιμεί μόνο στη νότια Χίο. Συγκεκριμένα, τα χωριά στα οποία τη βρίσκει κανείς είναι: Λιθί, Βέσσα, Ελάτα, Μεστά, Ολύμποι, Πυργί, Αρμόλια, Καλαμωτή, Πατρικά, Φλάτσια, Νένητα, Βουνό, Κοινή, Παγίδα, Καταρράκτης, Έξω Διδύμα, Μέσα Διδύμα, Μυρμήγκι, Θολοποτάμι, Καλλιμασιά, Νεοχώρι, Θυμιανά, Βαβύλοι, Άγιος Γεώργιος Συκούσης.
Η μοναδική εμπειρία της συγκομιδής: Η συλλογή της μαστίχας δεν είναι απλή υπόθεση. Γίνεται με τρόπο παραδοσιακό και ιδιαίτερα κοπιαστικό: Εργάτες ισοπεδώνουν το χώρο γύρω από το δέντρο και σχίζουν τον κορμό του σε συγκεκριμένα σημεία. Η μαστίχα αρχίζει να ρέει και σε 15 περίπου μέρες σταθεροποιείται και είναι έτοιμη προς συλλογή. Η διαδικασία της συλλογής ξεκινάει από το Δεκαπενταύγουστο και ολοκληρώνεται στα μέσα Σεπτεμβρίου. Στη συνέχεια, το προϊόν κοσκινίζεται, πλένεται και καθαρίζεται επιμελώς, κομμάτι-κομμάτι, και κατόπιν προωθείται στο εμπόριο.
Η μαστίχα ως βίωμα: Όντας αναπόσπαστο κομμάτι του χιώτικου αγροτουρισμού, η μαστίχα και η διαδικασία συγκομιδής της προσφέρεται στους επισκέπτες ως μια βιωματική εμπειρία από τοπικούς συνεταιρισμούς και επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον κλάδο.
Χρήση: Η μαστίχα περιλαμβάνει ευρεία γκάμα χρήσεων, ενισχύοντας με αυτόν τον τρόπο την ανάγκη πάγιας παραγωγής της. Η συνηθέστερη εξ' αυτών είναι ως τσίχλα ή άρωμα για τη ζαχαροπλαστική, ενώ πολύ γνωστό είναι και το λικέρ μαστίχας. Το μαστιχέλαιο χρησιμοποιείται επίσης στην επιπλοποιία και στην κατασκευή μουσικών οργάνων. Επιπλέον, πολύ σημαντικές είναι οι ιδιότητές της που αξιοποιούνται σε κλάδους όπως η ιατρική και η φαρμακευτική. Μάλιστα, το μοναδικό αυτό προϊόν είναι γνωστό για τα θεραπευτικά χαρακτηριστικά του από την αρχαιότητα, γεγονός που επιβεβαιώνουν αρκετοί αρχαίοι συγγραφείς, με εκτενείς σχετικές αναφορές. Πιο αναλυτικά, συστατικά της μαστίχας χρησιμοποιούνται:
Στην ιατρική για θεραπεία υψηλής πίεσης αίματος, σακχαροδιαβήτη, χοληστερίνης, χρόνιου βρογχίτη, στομαχόπονου, παρασκευή χειρουργικών νημάτων, κλπ. | Στη φαρμακευτική (παραγωγή βιταμινών, αιμοστατικών). | Στην οδοντιατρική ως συστατικό για το σφράγισμα των δοντιών και την κάλυψη των κοιλοτήτων, καθώς και αποτυπώματα (στενς) για οδοντοστοιχίες, ως θεραπεία για την διατήρηση των δοντιών, το δυνάμωμα των ούλων, την αντισηψία του στόματος. | Για την παρασκευή καλλυντικών (σαμπουάν, σαπούνια, βερνίκια νυχιών, αφρόλουτρα, αποτριχωτικές κρέμες).
Στην αρωματοποιία (αρώματα, κρέμες προσώπου). | Στη βιομηχανία για την παρασκευή ισπανικού κεριού (βουλοκέρι), καθώς και μοσχολίβανου. | Στην ποτοποιία (Λικέρ μαστίχα, ούζο, Μπράντι και άλλα ελληνικά ποτά). | Στη λιθογραφία και στη ζωγραφική (ελαιογραφίες). | Στην υφαντουργία και βαμβακουργία ως σταθεροποιητής χρωμάτων. | Στην παρασκευή υψηλής ποιότητας βερνικιών και χρωμάτων (σε αεροσκάφη, καθώς και βερνίκια για μουσικά όργανα, έπιπλα κλπ.). | Στη ζαχαροπλαστική και μαγειρική ως συστατικό για βελτίωση της γεύσης. (λουκούμια, τσίχλες, καραμέλες, ζαχαρωτά, παστέλια, τσουρέκια, μπισκότα, παγωτά, ψωμί, γλυκίσματα).
