Στολισμένη και χαρούμενη, κοσμοπολίτικη αλλά και φιλική, η ολοζώντανη πολιτεία του Αιγαίου απλώνεται στους δυο λόφους και αστράφτει κάτω από τον χειμωνιάτικο ήλιο. Η Ερμούπολη και η Άνω Σύρα. Oι ορθόδοξοι και οι καθολικοί. Μνήμες, παρόν και μέλλον μπλέκονται στους μαρμαροστρωμένους δρόμους με τα επιβλητικά μέγαρα και στα ταπεινά κυκλαδίτικα καλντερίμια όπου η Φραγκοσυριανή του Μάρκου Βαμβακάρη ακόμη αντηχεί. «Μακάρι να ζούσα εδώ», εύχεσαι καθώς αντικρίζεις από την Αληθινή το σύμπλεγμα των δύο οικισμών που όλο και εξαπλώνεται, σαν να γεννάει κάθε τόσο ζωή. Την ευχή σου έχουν κάνει πραγματικότητα άνθρωποι από όλο τον κόσμο και η Ερμούπολη εποικίζεται πλέον (και) με «digital nomads».
Η μεγάλη προίκα της νεοκλασικής πόλης, που δεν μοιάζει με καμία στις Κυκλάδες, είναι τα μέγαρα και τα δημόσια κτίριά της. Σημαντικό λιμάνι στο Αιγαίο χάρη στη ναυτιλία, την ανεπτυγμένη οικονομία και τις επαφές με όλα τα γνωστά κέντρα της Μεσογείου και της Ευρώπης, τον 19ο αιώνα απέκτησε κτίρια ιδιάζουσας αρχιτεκτονικής. Είναι μεγάλα, επιβλητικά με επιρροές από τον ρομαντισμό και τον νεοκλασικισμό. Τα περισσότερα κτίστηκαν τον 19ο αιώνα, σε διάστημα περίπου 75 χρόνων, γι’ αυτό και ο οικισμός παρουσιάζει ομοιομορφία και ενότητα. Για την δημιουργία τους, επιστρατεύτηκαν αρκετοί Ευρωπαίοι αρχιτέκτονες. Τα περισσότερα μέγαρα είναι ολομάρμαρα, με πλούσια εσωτερική διακόσμηση (οροφογραφίες, τοιχογραφίες, μαρμάρινες σκάλες, γλυπτά κ.ά.).
Θα τα θαυμάσετε αν έχετε την τύχη να σας προσκαλέσουν σε κάποια από αυτά-όπως το περίφημο Μέγαρο Κοή. Η καρδιά της πόλης είναι η πλατεία Μιαούλη (ή Δημαρχείου), διαμορφωμένη το 19ο αιώνα. Το δημαρχείο του 1889 σχεδίασε ο φημισμένος αρχιτέκτονας Έρνεστ Τσίλερ και είναι από τα μεγαλύτερα στην Ελλάδα. Από χωριστή είσοδο θα μπείτε στο Αρχαιολογικό Μουσείο Σύρου. Η πλατεία δεν μένει ποτέ άδεια. Μεγάλοι και μικροί τη διασχίζουν όλη την ημέρα, τα παιδιά κυνηγούν τα περιστέρια, οι μεγάλοι πίνουν καφέ στα γύρω μαγαζιά, οι δικηγόροι μπαινοβγαίνουν στο δημαρχείο που φιλοξενεί και τα δικαστήρια. Τα κτίρια που την περιβάλλουν χρονολογούνται μεταξύ 1840-50 και οι στοές ακολούθησαν το πρότυπο των ιταλικών πόλεων της εποχής.
Σε περίοπτη θέση στέκονται η εξέδρα της μουσικής, έργο του Ιωάννη Βιτάλη, από πεντελικό μάρμαρο, και ο ανδριάντας του Ανδρέα Μιαούλη του 1889. Η πλατεία Μιαούλη είναι ήδη γιορτινή. Μπροστά στο Δημαρχείο στις 26 Νοεμβρίου φωταγωγήθηκε το μεγάλο χριστουγεννιάτικο δέντρο και άναψαν φωτεινές χριστουγεννιάτικες μπάλες σε διάφορα σημεία. Εδώ προβλέπεται να γίνουν εκδηλώσεις.
Χριστούγεννα με αύρα bell epoque στο θέατρο Απόλλων: Στην οδό Μελίνας Μερκούρη, στο πλάι της πλατείας δημαρχείου, θα δείτε στη σειρά μερικά από τα ωραιότερα concept stores της πόλης, ανηφορίζοντας προς το θέατρο Απόλλων. Κτίστηκε το 1862-4 σε σχέδια του αρχιτέκτονα P. Sampo. Όλοι λένε πως είναι μικρογραφία της Σκάλας του Μιλάνου -αλλά αυτό δεν είναι ακριβές. Η σχεδίασή του είναι επηρεασμένη από τουλάχιστον τέσσερα ιταλικά πρότυπα: τη Σκάλα του Μιλάνου (1776), το ανακαινισμένο θέατρο San Carlo της Νάπολης (1816), το ακαδημαϊκό θέατρο στο Castelfranco (1745) και το Teatro della Pergola της Φλωρεντίας (1755). Η στήριξη της θολωτής οροφής ακολουθεί το γαλλικό σύστημα. To θέατρο είναι το επίκεντρο της πολιτιστικής ζωής στην πόλη. Όταν δείτε το εσωτερικό του θα καταλάβετε πόσο του ταιριάζουν οι χριστουγεννιάτικες και πρωτοχρονιάτικες γιορτές.
Ατενίζοντας τη θάλασσα από την παραλία της Ερμούπολης: Ο παραλιακός δρόμος της πόλης είναι γεμάτος καφέ-μπαρ, εστιατόρια, καταστήματα, ξενοδοχεία και όλα είναι ήδη στολισμένα και λαμπερά για τις γιορτές. Ξεκινάει από το λιμάνι όπου φτάνουν τα επιβατικά πλοία και καταλήγει στις αποθήκες διαμετακόμισης. Το Τελωνείο είναι κτισμένο μεταξύ 1859-61. Στο πλάι του βρίσκεται το Νησάκι, με εξαιρετική θέα στα Βαπόρια. Οι αποθήκες κτίστηκαν μεταξύ 1834-39 σε σχέδια του Ι.Β. Ερλάχερ και η χρήση τους σταμάτησε από τον μεσοπόλεμο. Σε τέσσερις από αυτές φιλοξενείται από το 1994 η Πινακοθήκη Κυκλάδων.
Ο Άγιος Νικόλαος και τα Βαπόρια: Όπως όλοι γνωρίζουν, η συνοικία των Βαποριών είναι η ωραιότερη στην Ερμούπολη. Τα νεοκλασικά μέγαρα των παλιών μεγαλοαστών, εφοπλιστών, τραπεζιτών, βιομηχάνων αντικρίζουν τη θάλασσα σχηματίζοντας χρωματιστά, φωτογενή συμπλέγματα. Κάποια από αυτά έχουν γίνει αριστοκρατικά ξενοδοχεία, και άλλα παραμένουν ιδιωτικά. Ο επιβλητικός γαλάζιος τρούλος και τα κομψά καμπαναριά του Αγίου Νικολάου-«των πλουσίων», όπως τον λένε-ξεχωρίζει στη συνοικία των Βαποριών. Όταν μπείτε στο εσωτερικό του ναού που κτίστηκε το 1870, θα νιώσετε δέος. Υποβλητικά φωτισμένος, με τους πολύτιμους πολυελαίους από την Τεργέστη να διαχέουν τη λάμψη τους, δεν είναι μόνο χώρος λατρείας αλλά και ένα σπουδαίο μνημείο. Αξίζει να προσέξετε το περίφημο μαρμάρινο τέμπλο με εικόνες του 1909, τον δεσποτικό θρόνο που έφτιαξε ο Τήνιος μαρμαρογλύπτης Γ. Βιτάλης, τον άμβωνα, την ρωσική εικόνα του αγίου, τον ξυλόγλυπτο Επιτάφιο και τον χώρο όπου η εκκλησιαστική χορωδία ψέλνει τους ύμνους της από το 1920 μέχρι σήμερα.
Η Κοίμηση της Θεοτόκου και η εικόνα του Ελ Γκρέκο: Σε μια άλλη γειτονιά της πόλης, τα Ψαριανά, θα μπείτε στην εκκλησία της Παναγίας γιατί εκεί βρίσκεται ένα από τα πιο σημαντικά αξιοθέατα στη Σύρο: Η εικόνα με την Κοίμηση της Παναγίας. Αποδείχθηκε ότι πρόκειται για ένα από τα πρώιμα έργα του περίφημου Δομίνικου Θεοτοκόπουλου (Ελ Γκρέκο) και θεωρείται πως την ζωγράφισε όταν ζούσε στην Κρήτη, στα μέσα του 16ου αιώνα. Η τεχνική παραπέμπει στη μεταβυζαντινή τεχνοτροπία και την εικόνα θα πρέπει να έφεραν μαζί τους μετανάστες από τα Ψαρά στα μέσα του 19ου αιώνα.
Περπατώντας στην αγορά και στα σοκάκια: Στολισμένο για τις γιορτές, το κέντρο της Ερμούπολη -ειδικά από το απόγευμα και μετά γίνεται μαγικό. Περπατώντας θα δείτε δίπλα δίπλα παλιά και σύγχρονα μαγαζιά, ακριβές ή πιο οικονομικές μπουτίκ, art shops, καταστήματα με κεραμικά, αξεσουάρ και χειροποίητα κοσμήματα, καλόγουστα μικρά καφέ-μπαρ, all day restaurants, ελληνικές ταβέρνες, γκαλερί, ζαχαροπλαστεία, μαγαζιά με τοπικά προϊόντα και άλλα. Το χθες και το σήμερα σε λίγα τετραγωνικά. Στον πεζόδρομο της Χίου βρίσκεται η παραδοσιακή αγορά τροφίμων με μανάβικα, ψαράδικα και άλλα μαγαζιά.
Διάσημο είναι το μεγάλο κατάστημα Πρέκα, μια αληθινή κιβωτός προϊόντων και βοτάνων από τη Σύρο και όλη την Ελλάδα. Πολύ γνωστό είναι το «Οινοπνευματοπωλείον» του Κριτσίνη, η μεγάλη κάβα που λειτουργεί από το 1917. Διατηρεί ακόμη τα μπουκάλια από το μπράντι, τα λικέρ, τα ούζο, τη μαστίχα που έφτιαχνε ο παππούς. Αξίζει να μπείτε και στο φαρμακείο του Κωβαίου, του 1837, που είναι, όπως λέει ο ιδιοκτήτης του, το «παλαιότερο της νεότερης Ελλάδας»..
Στην κυκλαδίτικη Άνω Σύρα: Aντικρυστά στο λόφο της Ερμούπολης, με τον Σαν Τζώρτζη στην κορυφή, βρίσκεται ο λόφος της Άνω Σύρου με τα σφιχταγκαλιασμένα σπίτια που διατηρούν την κυκλαδίτικη γοητεία τους. Ο οικισμός είναι απαλλαγμένος από τα αυτοκίνητα και συχνά θα δείτε να κυκλοφορούν μουλάρια ή γαϊδουράκια για τις μεταφορές των προϊόντων. Εδώ ήρθαν μέτοικοι από τη Δύση την εποχή της ενετοκρατίας και έζησαν μαζί με τους κατοίκους που προϋπήρχαν. Η καθολική Άνω Σύρα έχει γνωρίσματα των μεσαιωνικών οικισμών που αναπτύχθηκαν γύρω, ή μέσα, σε κάστρο. Είναι ένα πλέγμα από πλακόστρωτα δρομάκια, σκαλιά, όμορφα σπίτια λαϊκής αρχιτεκτονικής και στεγασμένα περάσματα (στάδια). Επίκεντρό της έγινε εδώ και δύο χρόνια το κεντρικό στενό, που γέμισε με καλόγουστα art shops, καφέ, φαγάδικα, έως και κοκτέιλ μπαρ.
Το εντυπωσιακότερο αξιοθέατο είναι η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου (Σαν Τζώρτζης), μητρόπολη των καθολικών από το 1652. Είναι σχεδόν πάντα ανοιχτή και θα θαυμάσετε τις φορητές εικόνες, τα αγάλματα των αγίων φτιαγμένα από Ιταλούς καλλιτέχνες, τις τοιχογραφίες. Από την μικρή πλατεία με την προτομή του Μάρκου Βαμβακάρη θα απολαύσετε μοναδική θέα στην Ερμούπολη. Κοντά της βρίσκεται το μουσείο του Βαμβακάρη, με προσωπικά του αντικείμενα, ρούχα, φωτογραφίες, βιβλία, παλιά γραμμόφωνα κ.ά. Και η Άνω Σύρα συμμετέχει φέτος στις γιορτές, παρόλο που κατά παράδοση τον χειμώνα εδώ μένουν μόνο οι ντόπιοι και τα μαγαζιά κλείνουν.
Διαμονή και αγορές: Τον χειμώνα στην Ερμούπολη δεν είναι ανοιχτά πολλά ξενοδοχεία (άρα ψάξτε Airbnb). Μερικά από αυτά που λειτουργούν: Το Naves Suites, με μοντέρνα διακόσμηση και μπαλκόνια με θέα στη θάλασσα, το Διογένης, στο λιμάνι, το Ερμής στην πλατεία Κανάρη στην παραλία, το Palladion. Στο Κίνι θα είναι ανοιχτό το γνωστό ξενοδοχείο Captain’s, με υπέροχη θέα στο Αιγαίο και εντυπωσιακή mix & match διακόσμηση με χειροποίητα έπιπλα και αντικείμενα. Για τα γλυκά των γιορτών θα πάτε στα διάσημα ζαχαροπλαστεία Αθυμαρίτη και στο Μελίκρατον.
Για βιολογικά προϊόντα, λουκούμια, βότανα στο Τόπων Γεύσεις και στον Πρέκα. Για ρούχα, αξεσουάρ, κοσμήματα με εξαιρετικό ντιζάιν, στην Chrisanthi Zazari, στο Materia Memoria, στο Curious Cat, στο Kriari (όλα στην Μελίνας Μερκούρη) και για χειροποίητα κοσμήματα στο Alkisti Jewelry. Για deco αντικείμενα σπιτιού, κεραμικά και projects στο Motif, δίπλα στον Γερμανό. Εξαιρετικό art and craft κατάστημα με έργα τέχνης, διακοσμητικά, κοσμήματα, είναι το Chimaira. Για ιδιωτικό γκουρμέ χριστουγεννιάτικο-πρωτοχρονιάτικο δείπνο, επικοινωνήστε με τον διάσημο σεφ Νίκο Πουλίαση. Ήταν επί 40 χρόνια ιδιοκτήτης του βραβευμένου εστιατορίου Κουκούμαβλος της Σαντορίνης και ζει πλέον στη Σύρο.
