Η αρχαία Ολυμπία είναι ένας τόπος με ιδιαίτερη ιστορική και ιδεολογική βαρύτητα. Στην αρχαία εποχή ήταν ο ιερός τόπος διεξαγωγής των αρχαίων Ολυμπιακών Αγώνων. Στην καταπράσινη κοιλάδα που σχηματίζεται από τον ποταμό Αλφειό και τον παραπόταμο Κλαδέο βρισκόταν το Ιερό της αρχαίας Ολυμπίας, ένα από τα σημαντικότερα Ιερά του αρχαίου κόσμου. Η θαυμάσια γεωγραφική θέση του Ιερού οδήγησε τον Πίνδαρο να ονομάσει την αρχαία Ολυμπία «κάλλιστον τόπον» της Ελλάδας. Το Ιερό της αρχαίας Ολυμπίας συνδέεται με πολλούς και διαφορετικούς μύθους όσον αφορά τις θεότητες που λατρεύονταν εκεί και τους ήρωες που ίδρυσαν τους Ολυμπιακούς Αγώνες.
Οι αρχαίοι Ολυμπιακοί Αγώνες κατείχαν ιδιαίτερη σημασία στη συνείδηση του αρχαίου κόσμου και η αρχαία Ολυμπία ως τόπος τέλεσής τους, αποτέλεσε κυρίαρχο γεωγραφικό προορισμό μεγάλης θρησκευτικής και ιδεολογικής αξίας. Ο ιερός χώρος αποτελούνταν από το στάδιο, τον ιππόδρομο, ναούς, αθλητικές εγκαταστάσεις και κτίσματα για τους προσκυνητές. Ο σημαντικότερος χώρος διεξαγωγής των Αγώνων ήταν το στάδιο και σημαντικότερος ναός ήταν ο Ναός του Δία στον οποίο φυλασσόταν το περίφημο άγαλμα του θεού. Το Ιερό της Ολυμπίας αποτέλεσε τόπο θρησκευτικής λατρείας και πανελλήνιο κέντρο αθλητισμού που συνέβαλε στην εθνική συνειδητοποίηση των αρχαίων Ελλήνων.
Η αρχαία Ολυμπία είχε ιδιαίτερη αίγλη όλο το διάστημα που διήρκησαν οι Ολυμπιακοί Αγώνες και θεωρήθηκε ως «ομφαλός του ελληνισμού» και το σημαντικότερο πνευματικό, αθλητικό και καλλιτεχνικό κέντρο του αρχαίου κόσμου. Όταν σταμάτησαν οι Αγώνες παρήκμασε και στη συνέχεια καταστράφηκε από βαρβαρικές επιδρομές και φυσικά αίτια. Όμως παρέμεινε σημείο ιστορικών και ιδεολογικών αναφορών μέχρι το 19ο αιώνα που η αρχαιολογική έρευνα έφερε στο φως τα αρχαία τεχνουργήματα. Έκτοτε δεν έπαψε να αποτελεί σημείο έμπνευσης, έρευνας και αναφοράς για τους αρχαιολόγους, τους ιστορικούς, τους περιηγητές, τους εμπνευστές του Ολυμπιακού Κινήματος, τους απλούς ανθρώπους, τους σύγχρονους κατοίκους της και όσους επιλέγουν να μοιράζονται την κληρονομιά της και να καθρεφτίζονται στο παρελθόν της.
Σημαντικότερη επικύρωση αυτών των δεσμών με το παρελθόν της αρχαίας Ολυμπίας αποτελεί η σύγχρονη τέλεση της Αφής της Ολυμπιακής Φλόγας και η απόφαση ίδρυσης της Διεθνούς Ολυμπιακής Ακαδημίας στον τόπο όπου γεννήθηκαν οι αρχαίοι Ολυμπιακοί Αγώνες, πράξεις που διατηρούν ζωντανή την κληρονομιά και την ιστορία της.
