Ακολουθούμε τις διαδρομές του τσίπουρου και του κρασιού, καλεσμένοι της αντιπεριφερειακής ενότητας Πιερίας και εισπνέουμε τα πρώτα αρώματα των φετινών αποσταγμάτων. Η απόσταξη είναι μια ιεροτελεστία του φθινοπώρου που λέγεται πως ξεκίνησε από τα μοναστήρια του Αγίου Όρους τον 14ο αιώνα και εξαπλώθηκε στη Μακεδονία, τη Θράκη, τη Θεσσαλία, αλλά και την Κρήτη. Θεσμοθετήθηκε από τον Ελευθέριο Βενιζέλο το 1920 και έκτοτε δίνονται ειδικές άδειες, κυρίως σε αγρότες που έχουν μυηθεί στην τέχνη της απόσταξης από γονείς και παππούδες. Τα περίπου 90 ενεργά καζάνια της Πιερίας έχουν φέτος άδεια λειτουργίας από 15 Οκτωβρίου έως 15 Δεκεμβρίου.
«Η πρώτη ύλη κάνει τη διαφορά. Αν δεν έχω καλό σταφύλι, όση τέχνη και να βάλω, καλό τσίπουρο δεν θα βγει», λέει ο Μιχάλης Χατζής, ενώ ο γιος του, Βασίλης, έχει αναλάβει την αλλαγή στο καζάνι πριν από τη δεύτερη απόσταξη. Τη διαδικασία συνοδεύουν κρασί, παλαιωμένο τσίπουρο, κατσικάκι στη μία γάστρα και ζυγούρι στην άλλη. Μόνο αυτός που έχει αναλάβει την απόσταξη, ο Βασίλης στη συγκεκριμένη περίπτωση, δεν πίνει ποτέ. Επιβάλλεται να έχει όλη την προσοχή του στραμμένη στο καζάνι. Ακολουθεί περίπατος στον Παλαιό Παντελεήμονα, το πιο γραφικό και τουριστικό χωριό στις παρυφές του Ολύμπου με έντονα στοιχεία μακεδονίτικης αρχιτεκτονικής και θέα στις ακτές της Πιερίας. Ο ελληνικός καφές σε μπακιρένιο μπρίκι έρχεται να συμπληρώσει την κυρίαρχη μπρονζέ απόχρωση αυτού του ταξιδιού.
Για τη σημασία του καλού σταφυλιού θα μας μιλήσει το ίδιο βράδυ και ο Θανάσης Πολυχρός στη Σκοτίνα, άλλο ένα χωριό στους πρόποδες του Ολύμπου: «Δική μας δουλειά είναι να πάρουμε «την καρδιά» από το απόσταγμα για να φτιάξουμε καλό τσίπουρο, τόσο από τα στέμφυλα όσο και από τα κούμαρα-τον Μάιο περίπου, που είναι η εποχή τους». Το σπάνιο και πιο «δύσκολο» στη γεύση κουμαρίσιο τσίπουρο είναι από τα πιο ιδιαίτερα προϊόντα που παράγει αυτός ο τόπος. Τα πάντα εδώ έχουν «καρδιά» και καλή ποιότητα-το αγουρέλαιο στο πιάτο με τις ελιές, το καψαλισμένο ψωμί που δεν θα διστάσουμε να βουτήξουμε επανειλημμένα στο λάδι, το καστανόμελο που θα δοκιμάσουμε σαν επιδόρπιο. «Εχω πάρει ευχή από τη γιαγιά και τον πατέρα μου το σπίτι να είναι μοναστήρι· να είναι ανοιχτό και έτοιμο να κεράσει όλο τον κόσμο», θα συμπληρώσει περήφανα αργότερα ο κ. Πολυχρός.
Κάθε φορά που την επισκεπτόμαστε, η Πιερία αποδεικνύεται και πιο νόστιμη, θα συμφωνήσουμε οι συνδαιτυμόνες. Περνάμε και από άλλα ακόμη ρακοκάζανα, όπως αυτό του Κουτσή στη Βροντού κι εκείνο του Σπανού στο Παλαιό Ελευθεροχώρι, για να διαπιστώσουμε πως μαζί με το πρώτο μεθυστικό άρωμα το πλούσιο τραπέζι δίπλα στο καζάνι είναι αναπόσπαστο μέρος της διαδικασίας. Κοντά στο Ελατοχώρι δοκιμάζουμε, ένα τσίπουρο τριπλής απόσταξης, παλαιωμένο για δύο χρόνια σε γαλλικό δρύινο βαρέλι. Το εκλεκτό απόσταγμα παράγει ο Αθανάσιος Κοροβέσης και πρόκειται για εκλεκτό απόσταγμα, και λίγο δύσκολα θα το βρει κάποιος στο εμπόριο. Φίλοι και γνωστοί προλαβαίνουν να το προμηθεύονται από τον ίδιο τον παραγωγό. Συχνό φαινόμενο, όπως σε όλη την Ελλάδα άλλωστε, ειδικά για ένα προϊόν σαν το τσίπουρο του οποίου η επώνυμη εμφιάλωση δεν έχει ακόμη θεσμοθετηθεί.
Στο δρόμο του κρασιού: Το τσίπουρο έχει μεγάλη παράδοση σε αυτά τα μέρη, η οινοποιία, αντιθέτως, είναι σχετικά νέα. Ο πρώτος Πιέριος οινοποιός ήταν ο Γιώργος Αδάμος, ο οποίος μαζί με τους αδελφούς Χρυσοστόμου και τον Γιώργο Γαρυπίδη έχουν δημιουργήσει μια νέα δυναμική οινική ταυτότητα για το μικρό χωριό Κίτρος του Δήμου Πύδνας. Μεμονωμένοι παραγωγοί σε άλλα χωριά, όπως ο Νίκος Μάνος στην Κονταριώτισσα, ο Ιωακείμ Μαυρίδης στην Παλιόστανη, ο Σάκης Γραμματόσης στο Λιτόχωρο, ο Γιάννης Κακουλίδης στη Σφενδάμη κ.ά., προσθέτουν τις δικές τους ενδιαφέρουσες πινελιές στη γεωγραφική ένδειξη της Πιερίας. Όλοι τους είναι μικροί παραγωγοί, με λιγότερες από 30.000 φιάλες ο καθένας το χρόνο, αλλά με πολύ μεράκι και γνώση για το κρασί.
Η δική μας οινο-πνευματική περιπλάνηση κάνει μια στάση στην Κατερίνη. Το οινοποιείο του Κώστα Παπαγιαννούλη είναι μια οικογενειακή επιχείρηση που ξεχωρίζει για το Merlot και τα γλυκά κατά κύριο λόγο κρασιά της, με οινολόγο τον γιο Δημήτρη. Μπαίνοντας στο χώρο, δεσπόζει η εικόνα του Αγίου Τρύφωνα, προστάτη των αμπελουργών, που γιορτάζει την 1η του Φλεβάρη. «Εγώ πάντα τότε αρχίζω το κλάδεμα (η σημαντικότερη ίσως αμπελουργική φροντίδα) και δεν με έχει προδώσει ποτέ ο Αγιος» λέει με ικανοποίηση ο Κώστας Παπαγιαννούλης. Η ορεινή Πιερία δεν περιλαμβάνει μόνο το μυθικό βουνό των θεών. Αν και καταδικασμένα να στέκονται πάντοτε στη σκιά του Ολύμπου, τα Πιέρια όρη και μαζί τους όλη η βόρεια Πιερία δεν παύουν να είναι τόπος ευλογημένος και εύφορος, με πολλές όμορφες διαδρομές και τοπία.
Μια σημαντική τουριστική κοιτίδα είναι αυτή γύρω από το Ελατοχώρι και το χιονοδρομικό του κέντρο, με ξενοδοχεία και παραδοσιακές ταβέρνες, δάση με δρυς, πλατάνια, πεύκα, οξιές και καστανιές. Όσο πιο βόρεια προχωρήσεις, τόσο περισσότερες καλλιέργειες συναντάς. Τη χαρακτηρίζει ένα πολύ όμορφο ανάγλυφο με απαλούς λόφους και είναι οργωμένη και σπαρμένη πιθαμή προς πιθαμή. Ο Κολινδρός, ένα από τα σημαντικά κεφαλοχώρια του νομού, μπορεί να μην είναι ιδιαίτερα ανεπτυγμένος τουριστικά, αλλά επιφυλάσσει μια έκπληξη γύρω του, τα 150 στρέμματα βιολογικών αμπελιών του Κτήματος Πιερία Ερατεινή. Εδώ οι έμπειροι οινολόγοι Ανδρέας Πάντος και Παύλος Αργυρόπουλος καλλιεργούν και αναδεικνύουν (ανάμεσα σε άλλες ξένες και ελληνικές ποικιλίες) τον κολινδρινό. Μια τοπική ποικιλία που την περιέχει ο δυναμικός και επιβλητικός Γυμνός Βασιλιάς τους, ένα κρασί που βρίσκεται αυτήν τη στιγμή σε δρύινα βαρέλια παλαίωσης και αναμένεται να κάνει τη νέα του εμφάνιση μέσα στο 2016.
Επισκέψιμα οινοποιεία | Κτήμα Κούρτης στη Ράχη: Το πιο άρτιο από άποψη επισκεψιμότητας οινοποιείο όλης της Πιερίας παράγει κρασί από 60 στρέμματα αμπελώνων αποκλειστικά βιολογικής καλλιέργειας. Το 2011 ήρθαν οι πρώτες διεθνείς διακρίσεις, με το ασημένιο μετάλλιο στο διαγωνισμό των Βρυξελλών για το Cabernet Sauvignon του 2008. Εδώ, παράδοση και επαγγελματισμός βρίσκονται σε μια απίθανη ισορροπία, αντίστοιχη με αυτή στη γεμάτη γεύση του Oniros. Στον πολύ ζεστό και φιλικό χώρο γευσιγνωσίας του οινοποιείου κυριαρχεί η προσωπική φροντίδα και μαζί με τα διαφορετικά μπουκάλια κρασί και τα αποστάγματα του Απόστολου δοκιμάζεις από τα χέρια της μητέρας του ζυμωτό ψωμί, εξαιρετικό κατσικίσιο τυρί και ό,τι άλλο φέρνει η εποχή. | Γιώργος Αδάμος στο Κίτρος: Εδώ, ο συνδυασμός ταβέρνας-οινοποιείου κυριαρχεί και υπόσχεται διπλές απολαύσεις. Περήφανος ως ο πρώτος οινοποιός της Πιερίας, ο Γιώργος Αδάμος εκσυγχρονίζεται, αφήνοντας σιγά-σιγά τα ηνία στον γιο του Μιλτιάδη, τον οινολόγο της οικογενειακής πλέον επιχείρησης. Το κελάρι του, μαζί με την κυρίαρχη ετικέτα του, τη Vasilissa, κρύβει και θησαυρούς που δεν βγαίνουν στο εμπόριο, όπως ένα βαρέλι του 1990 με ένα παλαιωμένο κόκκινο που είχα την ευτυχία να δοκιμάσω. Αυτό το κελάρι φιλοξενεί αφιερώσεις και βαρέλια πελατών που του φέρνουν τα σταφύλια τους και εμπιστεύονται σε εκείνον τη ζύμωση και την ωρίμασή τους.
Κτήμα Χρυσοστόμου στο Κίτρος: Οι αδελφοί Χρυσοστόμου, αγρότες κατά κύριο λόγο, είναι η τέταρτη γενιά οινοποιών στο Κίτρος και καλλιεργούν 110 στρέμματα με ελληνικές και ξένες ποικιλίες. «Το κάνουμε πλέον επαγγελματικά, αξιοποιώντας τη γνώση και το μεράκι των προηγούμενων γενεών», λέει ο Νίκος Χρυσοστόμου, ο οποίος αρνείται κατηγορηματικά να ξεχωρίσει κάποια από τις ετικέτες τους: «Όλα τα κρασιά είναι παιδιά μας». Ανάμεσα σε αυτά βρίσκονται το λευκό ξηρό Pierios και η πολύ ιδιαίτερη Malagousia, παλαιωμένη για 2 χρόνια σε δρύινο βαρέλι, κάτι σπάνιο για τη συγκεκριμένη ποικιλία.
Μετάβαση: Από την Αθήνα θα χρειαστείτε περίπου 4 με 5 ώρες, είτε πάτε οδικώς είτε με τρένο ή με λεωφορείο από το ΚΤΕΛ Λιοσίων. Αν ταξιδέψετε με το αυτοκίνητό σας, υπολογίστε και το υψηλό κόστος των διοδίων (64,60 ευρώ από Αθήνα μετ’ επιστροφής).
Διαμονή: Olympus Mediteranean. Θαλπωρή και φιλική ατμόσφαιρα στο Λιτόχωρο. Διαθέτει εσωτερική πισίνα και spa, τζάκι στα δωμάτια και θέα στις κορυφές του Ολύμπου ή στις ακτές της Πιερίας. 70-110 ευρώ το δίκλινο με πλούσιο πρωινό. | Semeli Resort στο Ελατοχώρι. Μία από τις καλύτερες χειμερινές επιλογές, με δικό του εστιατόριο και bar, wellness center και συνεδριακό κέντρο. Από 85 ευρώ το δίκλινο. | Koukos Inn: Αγροτικό πανδοχείο με δικό του πολύ καλό εστιατόριο, στo xωριό Κούκος. Πέντε αυτόνομες δίχωρες κατοικίες με τζάκι, σε κτήμα 150 στρεμμάτων και δυνατότητα ξενάγησης στον τρόπο παραγωγής και επεξεργασίας δίκοκκου σιταριού. Πλούσιο ελληνικό πρωινό με αυγά του κτήματος, τυριά της περιοχής, ακόμα και τραχανά με κότα κατόπιν συνεννοήσεως. Εξαιρετική σχέση ποιότητας-τιμής. Από 65 έως 90 ευρώ το διαμέρισμα των 65 τ.μ.
Νικέλλη. Ξενοδοχείο λίγο έξω από το Ελατοχώρι, δίπλα στο δάσος, με άνετους και ζεστούς χώρους υποδοχής, πλούσιο πρωινό, καλές τιμές. Από 60 έως 85 ευρώ το deluxe δίκλινο με τζάκι. | Πλειάδες. Παραδοσιακός ξενώνας στον Παλαιό Παντελεήμονα με τζάκι στα δωμάτια και αρκετές μακεδονίτικες επιρροές στη διακόσμηση. Στις γιορτές λειτουργεί και το δικό τους εστιατόριο. 60-75 ευρώ. | Στον Παλαιό Παντελεήμονα λειτουργούν πολλοί ακόμη ξενώνες-μικρές οικογενειακές επιχειρήσεις με σπιτική, φιλόξενη ατμόσφαιρα.
Στα παράλια | Mediteranean Village: Πολυτελές ξενοδοχειακό συγκρότημα πάνω στη θάλασσα και μόλις 7 χλμ. από την παραλία της Κατερίνης, με spa, συνεδριακό κέντρο, πλούσιο πρωινό με τοπικά προϊόντα. Aπό 85 ευρώ το δίκλινο αυτή την εποχή. | Cavo Olympo: Luxury Resort στην Πλάκα Λιτοχώρου, μπροστά στη θάλασσα. Σύγχρονη, λιτή αρχιτεκτονική, spa και συνεδριακό κέντρο. Πολύ καλή αναλογία ποιότητας-τιμής, ιδίως τώρα το χειμώνα. Aπό 80 ευρώ το δίκλινο. | Poseidon Palace: Στην παραλία της Λεπτοκαρυάς, πρόσφατα ανακαινισμένο μεγάλο ξενοδοχειακό συγκρότημα, με συνεδριακό κέντρο και 25 χρόνια εμπειρία στην εστίαση και τη διοργάνωση εκδηλώσεων. Αυτή την εποχή από 45 ευρώ το δίκλινο με πρωινό.
Φαγητό: Πολλές καλές ταβέρνες και ψησταριές θα βρείτε στον Παλαιό Παντελεήμονα και στα Παλαιό και Νέο Ελατοχώρι. Επίσης: Περί Ηλιον. Ενα ήσυχο κατά κύριο λόγο café-restaurant στην Κατερίνη, που ξεχωρίζει για τις βραδιές οινογνωσίας του. | Οδός Υδρας. Fish bar στην Κατερίνη, όπου το μεράκι και η γνώση για τα θαλασσινά θα σας εκπλήξουν. Δοκιμάστε χταπόδι τηγανιά, ψαροσαρμάδες, βασιλικά μύδια και φούσκες ανάμεσα σε πλήθος προσεγμένων πιάτων. | Άροτος. Ταβέρνα και μονάδα παραγωγής βιολογικών προϊόντων στον Καταχά, με πιπεριές Φλωρίνης, διαφορετικές σάλτσες, πατέ ελιάς, φακής και άλλα προϊόντα. Καπνιστή μελιτζανοσαλάτα, μύδια από τις καλλιέργειες της περιοχής, δροσερές σαλάτες εποχής κ.λπ.
