Ταξίδι πίσω στο χρόνο: Κατά την προσγείωση στο αεροδρόμιο «Αρίσταρχος ο Σάμιος» δυτικά του Πυθαγόρειου, διακρίνεται καθαρά ο μοναδικός σωζόμενος κίονας του αρχαίου ναού της Ήρας, από τους 115 που κάποτε αποτελούσαν έναν από τους σημαντικότερους χώρους λατρείας του αρχαίου ελληνικού κόσμου, αφού -σύμφωνα με την μυθολογία- στο σημείο αυτό γεννήθηκε η Ήρα. Η θεά του γάμου και σύζυγος του Δία δεν ήταν η μοναδική “famous” της αρχαιότητας που συνέδεσε το όνομά της με την Σάμο. Εκτός από τον αστρονόμο Αρίσταρχο (310-230 πΧ), που πρώτος είχε μιλήσει για το ηλιοκεντρικό σύστημα στο οποίο ανήκει η γη, στο νησί γεννήθηκε και έζησε ο μεγάλος φιλόσοφος και μαθηματικός Πυθαγόρας (580-496 πΧ), γνωστός και για το ομώνυμο γεωμετρικό θεώρημα που διδάσκεται παγκοσμίως. Στο γραφικό λιμανάκι του Πυθαγόρειου, το πάλαι ποτέ μικρό ψαροχώρι που αποτελεί σήμερα τον πλέον δημοφιλή προορισμό στην Σάμο, δεσπόζει επιβλητικός ο αδριάντας του, να «αναλύει» στην αιωνιότητα το θεώρημά του.
Το νησί υπήρξε ένα από τα σημαντικότερα κέντρα του αρχαίου ελληνικού κόσμου, όπως μαρτυρούν τα εντυπωσιακά τα ερείπια της αρχαίας Σάμου και του Ηραίου (ιερό Ήρας), όσο και του σωζόμενου «Ευπαλίνειου Ορύγματος»-υδραγωγείο της αρχαίας πόλης-το οποίο θεωρείται για πολλούς το 8ο θαύμα της αρχαιότητας και μέγα τεχνολογικό επίτευγμα για την εποχή του (μέσα 6ου αιώνα πΧ). Θα αφιερώσετε αρκετή ώρα για να περιηγηθείτε στους οργανωμένους αρχαιολογικούς χώρους και στα εντυπωσιακά-για τις συλλογές τους-αρχαιολογικά μουσεία στο Πυθαγόρειο και στο Βαθύ, ενώ θα μείνετε έκθαμβοι περπατώντας τα 1000 μ. περίπου του Ευπαλίνειου Ορύγματος, που συνεχίζει να εντυπωσιάζει για την τεχνοτροπία της κατασκευής του (Αρχαιολογική Εφορία Σάμου).
«Παράδεισος» μονοπατιών: Η Σάμος είναι το 8ο σε έκταση ελληνικό νησί και εντυπωσιάζει για την πλούσια φύση του, που αποτελεί λαμπρό πεδίο για ποικίλες δραστηριότητες, όπως πεζοπορία, αναρρίχηση, διάσχιση φαραγγιών, εξερεύνηση σπηλαίων. Το νησί διαθέτει τις μεγαλύτερες οργανωμένες διαδρομές πεζοπορίας στην Ελλάδα, με περισσότερα από 240 χιλιόμετρα και 19 μοναδικές διαδρομές για εξερεύνηση, και αποτελεί ανερχόμενο προορισμό των fan του είδους. Ένα από τα πλέον δημοφιλή μονοπάτια, είναι αυτό που οδηγεί -μέσα από μια βαθύσκιωτη διαδρομή-στους καταρράκτες του «Ποταμιού» κοντά στο Καρλόβασι. Για να φτάσετε ωστόσο στους γραφικούς καταρράκτες θα πρέπει να κολυμπήσετε μέσα σε δύο δροσερές βάθρες, μέσα σε ένα μοναδικό φυσικό περιβάλλον. Εντυπωσιακά είναι τα σπήλαια, με πλούσιο διάκοσμο, όπως και τα αρχαία λατομεία, απ’ όπου προέρχονταν και τα μάρμαρα του ναού της Ήρας. Βρίσκονται διάσπαρτα στο νησί και αναξιοποίητα. Ο δραστήριος Σπηλαιολογικός Σύλλογος «Ο Ευπαλίνος» θα σας καθοδηγήσει, εφόσον θελήσετε να ανακαλύψετε την άγνωστη και μυστηριακή αυτή πτυχή του νησιού.
Παραλίες για όλα τα γούστα: Οι παραλίες της Σάμου καλύπτουν κάθε γούστο και αγγίζουν-επίσημα-τις 45. Παραλίες με βότσαλο, μέσα και έξω από το νερό, είτε με ψιλή άμμο. Συνήθως ανάμεσα σε κατάφυτες πλαγιές, που τα πεύκα φτάνουν δίπλα στη θάλασσα, που μπορείτε να φτάσετε με αυτοκίνητο ή ακολουθώντας μικρά μονοπάτια. Οργανωμένες παραλίες υπάρχουν σε κάθε μικρό και μεγάλο θέρετρο του νησιού, αλλά και οι απομονωμένες-κάποιες και για γυμνισμό-εντυπωσιάζουν για την ομορφιά τους και τα πεντακάθαρα κρυστάλλινα νερά τους.
Η Ψιλή Άμμος, ανατολικά του Πυθαγόρειου, δεν ξεχωρίζει μόνο για την «βελούδινη» παραλία, αλλά και επειδή από εκεί διακρίνεις πεντακάθαρα τα απέναντι μικρασιατικά παράλια, μια και είναι το πλέον κοντινότερο σημείο του νησιού προς την Τουρκία. | Αν είστε της περιπέτειας και θέλετε να αισθανθείτε λίγο σαν τον Τομ Χανκς στον «Ναυαγό», αξίζει να περπατήσετε το οργανωμένο μονοπάτι που οδηγεί στις πανέμορφες παραλίες Μικρό και Μεγάλο Σεϊτάνι με αμμουδιές από ψιλή άμμο, γαλανά πεντακάθαρα νερά, και μικρές σπηλιές που μπαίνει το νερό.
Χωριουδάκια-«διαμαντάκια»: Αν και νησί, η Σάμος θα σας εντυπωσιάσει για τα ορεινά χωριά της, στις πλαγιές του όρους Καρβούνη. Κυριολεκτικά μικρά «διαμαντάκια» που έχουν καταφέρει να κρατήσουν αναλλοίωτο σχεδόν το χρώμα τους μέσα στον χρόνο. Χωριά με στενά πλακόστρωτα σοκάκια, γραφικές πλατείες-στον ίσκιο αιωνόβιων πλατανιών-, με μαρμάρινες κρήνες που τρέχουν γάργαρα νερά, μικρά καφενεία, όμορφα ταβερνάκια. Από αυτά μπορείτε να απολαύσετε το τοπίο ην θάλασσα και τα απέναντι τουρκικά παράλια, η τους Φούρνους ακόμη και την Ικαρία. Στους Βουρλιώτες, οι κάτοικοι προέρχονται από τα Βουρλά της Σμύρνης, και πολλά από τα σπίτια θυμίζουν μικρασιατική αρχιτεκτονική.
Στους γειτονικούς Μανωλάτες υπάρχουν εργαστήρια κεραμικής, και αργυροχρυσοχοΐας. Στα χωριά οδηγούν δρόμοι, που διασχίζουν μοναδικά φυσικά τοπία, με αιωνόβια πλατάνια και τρεχούμενα νερά. Στο νότιο τμήμα της Σάμου, από τον Πλάτανο μπορείτε να απολαύσετε το μοναδικό ηλιοβασίλεμα, ενώ ίδια γραφικά είναι τα χωριά Πύργος, Κουμαραδαίοι, Χώρα-η πρωτεύουσα της Σάμου πριν μεταφερθεί στο Βαθύ-και οι Μυτιληνιοί, που πρόγονοι των σημερινών κατοίκων έφτασαν εκεί από την Μυτιλήνη τον 16ο αιώνα. Στο χωριό λειτουργεί και το εντυπωσιακό μουσείο Φυσικής Ιστορίας Αιγαίου όπου εκτίθεται-μεταξύ άλλων-και το φημισμένο «Καπλάνι» της Άλκης Ζέη.
Στο Βαθύ και στο Καρλοβάσι: Για 79 χρόνια (1834-1912) η Σάμος ήταν «Ηγεμονία». Δηλαδή ένα μικρό αυτόνομο κράτος -υπό την επικυριαρχία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας- με απόφαση των Μεγάλων Δυνάμεων, μετά την ανεξαρτησία και την ανακήρυξη του Βασιλείου της Ελλάδας (1830). Στην πρωτεύουσα Σάμο (ή Βαθύ), κτισμένη αμφιθεατρικά, περιμετρικά του κόλπου με χαρακτηριστική νησιώτικη φυσιογνωμία, διασώζονται πολλά κτίρια από την εποχή που η πόλη ήταν έδρα της Ηγεμονίας. Το σημερινό δημαρχείο ήταν το «Βουλευτήριο» που στέγαζε την τοπική κυβέρνηση, όπως και ο παρακείμενος ναός του Αγίου Σπυρίδωνα που εκκλησιαζόταν ο Ηγεμόνας. Περπατήστε τα στενά σοκάκια με τις γραφικές πλατείες και ανηφορίστε προς το παλιό Βαθύ για να απολαύσετε την πανοραμική θέα.
Το Καρλοβάσι είναι το δεύτερο μεγαλύτερο κέντρο του νησιού, με τα αρχοντικά του και την πλούσια αστική του παράδοση. Στην κεντρική πλατεία, μπροστά από το επιβλητικό δημαρχείο, δεσπόζει η προτομή του ντόπιου ήρωα της Επανάστασης του 1821 Λυκούργου Λογοθέτη. Στην πόλη άκμασε παλαιότερα η βυρσοδεψία. Το μουσείο που λειτουργεί σε πέτρινο κτίριο συγκροτήματος βυρσοδεψείου εκτίθενται εργαλεία και μηχανήματα επεξεργασίας δερμάτων κ.α. είναι μοναδικό του είδους στην Ελλάδα.
Πλούσια τοπική γαστρονομία: Η Σάμος ξεχωρίζει επίσης και για την γαστρονομική της παράδοση. Στην τοπική κουζίνα κυρίαρχη θέση κρατούν πιάτα από κατσίκι, κοτόπουλο και κόκορα καθώς ψάρια και θαλασσινά. Η πιο φημισμένη συνταγή είναι κατσικίσια πλάτη γεμιστή και κόκορας-συνήθως με χυλοπίτες-ενώ διάφορα ψιλά ψαράκια με κρεμμυδάκι στο τηγάνι, αποτελεί πρώτη επιλογή όσων επιλέγουν θαλασσινά. Η ντόπια γη προσφέρει γενναιόδωρα χόρτα και κηπευτικά απ΄ όπου προκύπτουν σαλάτες και μοναδικά ορεκτικά, όπως βρούβες, βλίτα βραστά με λάδι και λεμόνι ή κολοκυθοανθοί, μακρόστενα κρεμμύδια-υπάρχουν μόνο εδώ-αμπελόφυλλα κ.α. γεμιστά με ρύζι, αρωματικά κ.α. Σήμερα στα εστιατόρια και στις ταβέρνες του νησιού, θα βρείτε ντόπια παραδοσιακά πιάτα ή νεότερες gourmet συνταγές, με κρέας, ψάρια και θαλασσινά.
Το ξακουστό σαμιώτικο κρασί: Το σαμιώτικο κρασί είναι γνωστό παγκοσμίως και η ιστορία του χάνεται στα βάθη των αιώνων. Οι ντόπιοι παραγωγοί λένε πως το «μυστικό» του «μοσχάτου σταφυλιού» με τις μικρές ρόγες και την πλούσια γεύση, οφείλεται στο υψόμετρο και στις πέτρινες αναβαθμίδες-πεζούλες, που είναι διάσπαρτες στα ορεινά του νησιού. Η παραγωγή σήμερα περιλαμβάνει γλυκείς, ξηρούς και ημίξηρους οίνους, που ξεχωρίζουν από την μοναδική γεύση και ποιότητά τους, λόγω του μικροκλίματος, της γεωφυσικής ιδιομορφίας του νησιού και του τρόπου παραγωγής. Ο Οινοποιητικός Συνεταιρισμός Σάμου, από τους παλαιότερους και μεγαλύτερους στην Ελλάδα, παράγει μια σειρά γλυκών, ημίξηρων και ξηρών κρασιών, που έχουν αποσπάσει δεκάδες διακρίσεις και βραβεία. Επισκεφθείτε σίγουρα το εμβληματικό Μουσείο Οίνου, για μια διαχρονική περιήγηση στην ιστορία του σαμιώτικου κρασιού καθώς και μια μοναδική εμπειρία οινογνωσίας.
