Μέχρι στιγμής, σε κάθε επίσκεψη στη Νάξο οι γευστικές μου εμπειρίες ήταν υπέροχες. Η Νάξος είναι γνωστή για τις ατελείωτες αμμουδερές παραλίες της, του παραδοσιακούς κατάλευκους οικισμούς της, τους αρχαιολογικούς της χώρους, τη σμύριδα και τα υπέροχα περιπατητικά της μονοπάτια, μερικά από τα οποία σκαρφαλώνουν ψηλά ως την ψηλότερη κορφή των Κυκλάδων στο όρος Ζας, το θεϊκό αυτό βουνό όπου, σύμφωνα με την μυθολογία, φυγαδεύτηκε και μεγάλωσε ο Δίας μέσα σε μία σπηλιά. Εκείνο όμως για το οποίο είναι πασίγνωστο το νησί, από την αρχαιότητα ακόμα, είναι η εξαιρετικά γόνιμη γη του που παράγει μια μεγάλη ποικιλία αγροτικών προϊόντων όπως οι διάσημες πατάτες Νάξου, η ομώνυμη γραβιέρα και το κίτρο, το διάσημο απόσταγμα του νησιού.
Αυτή η μακρά αγροτική ιστορία της Νάξου δεν θα μπορούσε παρά να συνοδεύεται και από μια πλούσια γαστρονομική παράδοση, την οποία περήφανα συνεχίζουν τα πολλά και αξιόλογα εστιατόρια του νησιού, αξιοποιώντας όλες τις ντόπιες πρώτες ύλες-από φρούτα και λαχανικά ως κρέατα και ζωικά παράγοντα, όπως τα διάσημα Ναξιώτικα τυριά. Κάπου ανάμεσα στα στενά λιθόστρωτα σοκάκια του Κάστρου (παλιά πόλη) και το λιμάνι του νησιού λίγο πιο νότια, θα βρείτε πολλά αξιόλογα εστιατόρια, μπαρ και καφέ. Μερικά από το πιο γνωστά από αυτά είναι η ταβέρνα της Μάρως, το Μεταξύ μας, το Ελληνικό, το παραδοσιακό εστιατόριο της Ειρήνης, το Αντάμωμα, ο Νότος, το Μέλι & Κανέλα και το Κίτρον καφέ.
Φυσικά, δεν χρειάζεται να μείνει κανείς στη Χώρα για να βρει καλά εστιατόρια, καθώς υπάρχουν εξίσου πολλές και νόστιμες επιλογές σε ολόκληρο το νησί. Χωρίς αμφιβολία, με λίγα μόνο κλικ στο ίντερνετ ή πιάνοντας κουβέντα με τους ντόπιους, ενδεχομένως να ανακαλύψει κανείς κάποια από τα κρυμμένα διαμαντάκια του νησιού. Μπορώ όμως και να σας δώσω ένα καλό προβάδισμα, προτείνοντας σας δέκα από τα δικά μου αγαπημένα-όχι μόνο εστιατόρια και ταβέρνες, αλλά και παραγωγούς για να προμηθευτείτε απ’ όλα τα καλούδια. Και μιας και μου ήταν αδύνατον να ξεχωρίσω έστω και ένα από αυτά τα δέκα, τα παραθέτω λοιπόν με αλφαβητική σειρά.
Ο Αμοργινός | Απείρανθος (η καλύτερη κρεατοφαγική επιλογή): Στην καρδιά αυτού του πανέμορφου ορεινού χωριού, που οριακά σε κάνει να ξεχνάς πως βρίσκεσαι στις Κυκλάδες, θα βρείτε την ταβέρνα Αμοργινός, έναν παράδεισο για κρεατοφάγους, που ό,τι σερβίρει είναι δικής του παραγωγής. Εδώ θα γευτείτε αυθεντικές συνταγές του πλούσιου ετούτου τόπου, όπως το ρόστο, και ντόπια κρέατα στα κάρβουνα, που κόβονται μπροστά στα μάτια σας. Μην παραλείψετε να δοκιμάσετε τα χειροποίητα τυριά τους, τα οποία μπορείτε να βρείτε και στο μαγαζάκι τους ακριβώς απέναντι από την ταβέρνα μαζί με πολλές ακόμα ντόπιες λιχουδιές. Εκείνο όμως που κυριολεκτικά κλέβει την παράσταση είναι το ζαμπόνι, το χειροποίητο αλλαντικό τους από χοιρινό κρέας που φτιάχνεται μόνο μια φορά το χρόνο και γι’ αυτό δεν είναι πάντοτε διαθέσιμο στο μενού του μαγαζιού. Οπότε εάν είστε τυχεροί, μην χάσετε την ευκαιρία να γευτείτε αυτές τις πολύ αλμυρές, πολύ λιπαρές, λεπτές φέτες χοιρινού που σερβίρονται συνήθως ως κρύος μεζές και μπορεί να μην είναι του γούστου όλων, αλλά πιστεύω ότι είναι ένας πραγματικός θησαυρός.
Η Αξιώτισσα | Καστράκι (Οργανικές και εποχικές γεύσεις): Σε μια όμορφη καταπράσινη και φωτεινή αυλή στο δρόμο για την πανέμορφη παραλία Αλυκό βρίσκεται η πλέον ονομαστή Αξιώτισσα που ειδικεύεται στην παραδοσιακή ελληνική κουζίνα και επιμένει στα φρέσκα, εποχικά και οργανικά προϊόντα. Γι΄αυτό και το μενού αλλάζει συχνά, σύμφωνα με την εποχή. Φροντίζει όμως να προσφέρει πάντοτε, ανεξαρτήτου εποχής, ασυναγώνιστα πιάτα που δεν θα βρείτε πουθενά αλλού. Αυθεντική κυκλαδίτικη κοπανιστή με τηγανιτές μπάμιες, ολόφρεσκους αχινούς και αλμύρα σαλάτα με άρτυμα ψητού σκόρδου είναι μόνο μερικά.
Μία μερίδα γεμιστά κολοκυθάκια, μία κατσικάκι στη λαδόκολλα και μία ολόφρεσκη σαλάτα είναι όλα όσα ονειρεύεται κανείς γυρνώντας από την παραλία το καλοκαίρι. Και φυσικά, μην παραλείψετε το χειροποίητο παγωτό τους-ειδικά εκείνο το καταπληκτικό με γεύση τριαντάφυλλο. Η Αξιώτισσα δικαίως έχει αποκτήσει πολλούς μεγάλους φαν τα τελευταία χρόνια γι΄αυτό και πολλές φορές δεν πέφτει καρφίτσα. Φροντίστε λοιπόν να κάνετε κράτηση πριν το επισκεφθείτε γιατί είναι μια γαστρονομική εμπειρία που σίγουρα δεν θέλετε να χάσετε.
Βαραββάς | Χώρα (Ουζερί καφενές): Αυτό είναι το πιο αγαπημένο μου μέρος σε ολόκληρο το νησί για άραγμα με φίλους με χαλαρό φαγητό και ποτό. Αυτό το οικογενειακό ουζερί βρίσκεται σε έναν κάθετο στον κεντρικό δρόμο της Χώρας και είναι πολύ αγαπητό από τους ντόπιους για τα ποτά του, τους μεζέδες του και τα πάντα φρέσκα και νόστιμα ψαρικά του. Το χταποδάκι στα κάρβουνα, τα καλαμαράκια και οι σαρδέλες τους είναι πάντοτε εξαιρετικά. Αν ψάχνετε όμως και για κάτι πιο παραδοσιακό, δοκιμάστε σίγουρα τη γούνα, μια παραδοσιακή συνταγή για λιαστό ψάρι που σερβίρεται ολόκληρο με μπόλικη μπόλικη ρίγανη, και το σαλατούρι, σαλάτα δηλαδή με σαλάχι, παραδοσιακό έδεσμα των Κυκλάδων και αγαπημένο ουζομεζέ των ψαράδων. Όλα τα πιάτα εδώ συνοδεύονται άψογα με ούζο, κρασί ή ρακί, ανάλογα τα κέφια, και φυσικά καλή παρέα.
Στου Βασιλαράκιου | Κυνίδαρος (κρεατοφαγία): Στο μικρό γραφικό ορεινό χωριό του Κυνίδαρου, λίγο έξω από τις συνηθισμένες τουριστικές διαδρομές, θα βρείτε άλλη μία εξαιρετική κρεατοφαγική επιλογή. Στου Βασιλαράκιου θα θα βρείτε μια μεγάλη ποικιλία κρεάτων που προέρχονται από το δικό τους κρεοπωλείο, το οποίο λειτουργεί από το 1931. Κάθε κομμάτι κρέατος προέρχεται από δω, κόβεται όμορφα και ψήνεται υπέροχα σε μια τεράστια σχάρα κοντά στην είσοδο του καταστήματος. Εδώ μπορείτε να γευτείτε ζουμερά σπιτικά λουκάνικα, λαχταριστά ψητά αρνίσια και κατσικίσια παϊδάκια, απίστευτα μαλακές μοσχαρίσιες μπριζόλες ξηρής ωρίμανσης (διάφορες κοπές), καθώς και απίστευτα τραγανό απ’ έξω και καλομαγειρεμένο αλλά ζουμερό από μέσα κοκορέτσι ή κοντοσούβλι. Πραγματικά πρόκειται για την καλύτερη κρεατοφαγική επιλογή σε ολόκληρο το νησί και, επιπλέον, σερβίρουν πεντανόστιμα ψιψιψώνια και σαλάτες για να τα συνοδέψετε.
Το Βασιλικό | Μέση Ποταμιά (μαθήματα μαγειρικής): Αυτό το γλυκό ταβερνάκι βρίσκεται πάνω στο σταυροδρόμι δυο πανέμορφων περιπατητικών μονοπατιών, στην καρδιά της καταπράσινης κοιλάδας πάνω στο ποτάμι που διατρέχει και τα τρία χωριά της Ποταμιάς. Ο μικρός καταπράσινος κήπος του είναι μια μικρή όαση οπού μεγαλώνουν ντόπια φρούτα και λαχανικά. Ιδανικό σκηνικό για να απολαύσετε ένα παγωμένο ποτήρι κρασί και νόστιμα ελληνικά πιάτα, κάτω από τη σκιά ενός δέντρου. Πρόκειται για μια πραγματική οικογενειακή ταβέρνα της υπαίθρου που προσφέρει στους επισκέπτες της νόστιμο, φρέσκο φαγητό και πραγματική ελληνική φιλοξενία. Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, οργανώνουν υπέροχα μαθήματα μαγειρικής, όπου μπορεί κανείς να μάθει τα μυστικά της Ναξιώτικης κουζίνας, μαγειρεύοντας με πρώτες ύλες που παράγονται ακριβώς εκεί.
Χαλκείο | (Κίτρον, τέχνη και μικρά καφέ): Για πολλούς λόγους, το όμορφο αυτό χωριό κατάφερε να μπει στη λίστα ολόκληρο. Γεμάτο όμορφα νεοκλασικά, βυζαντινές εκκλησίες, βενετσιάνικους πύργους και όμορφα artisanal μαγαζάκια, το χωριό από μόνο του αποτελεί αξιοθέατο. Προσφέρει όμως και πολλές γαστρονομικές εμπειρίες. Στην καρδιά του χωριού βρίσκεται το ιστορικό ποτοποιείο-αποστακτήριο Βαλληνδρά οπού παράγεται το Κίτρο, το διάσημο απόσταγμα του νησιού, ακόμα και σήμερα. Εάν ενδιαφέρεστε να μάθετε περισσότερα γύρω από την ιστορία του εμβληματικού Ναξιώτικου ποτού, στο αποστακτήριο διοργανώνονται περιηγήσεις που περιλαμβάνουν και γευσιγνωσία.
Επειδή όμως το Κίτρο ενδέχεται να μην γίνει το ποτό σας, ένα άλλο Κίτρο, το Κίτρον Cocktail Bar που βρίσκεται ακριβώς δίπλα προσφέρει παγωμένες μπύρες και ευφάνταστα κοκτέιλ που θα σας δροσίσουν με τον πιο ευχάριστο τρόπο. Και αν ακόμα δεν είστε του αλκοόλ, στο πανέμορφο και γραφικό Caffe Greco θα απολαύσετε πολύ καλό καφέ και πεντανόστιμα γλυκά, στο Mitos ARTernative BAR παγωμένη χειροποίητη λεμονάδα και σοκολατόπιτα, και στο Σπιτικό Γαλακτομπούρεκο-πολύ καλά μαντεύετε-θρυλικό, χειροποίητο με γάλα Νάξου γαλακτομπούρεκο.
Η Μικρή Φάρμα της Νάξου | Βίβλος (Φυσικό αγρόκτημα στους Τρίποδες): Πρόκειται για μια μικρή φάρμα λίγο έξω από τον Βιβλό που εστιάζει στα φυσικά Ναξιώτικα προϊόντα και τις φυσικές καλλιέργειες χωρίς φυτοφάρμακα. Ανεξαρτήτως εποχής, εδώ θα βρείτε φρέσκα προϊόντα και πρώτες ύλες εξαιρετικής ποιότητας-από αρακά, φρέσκα σκόρδα και kale την άνοιξη, από καυτερές πιπεριές και μία ασύλληπτα μεγάλη ποικιλία από ντομάτες το καλοκαίρι, μέχρι κολοκύθες και μανιτάρια το φθινόπωρο. Και φυσικά η λίστα δεν τελειώνει εδώ. Υπάρχει μεγαλύτερη ευλογία από το να έχει κανείς το μποστάνι του; Ναι, υπάρχει. Το να μπορεί κανείς να παράγει και το δικό του τυρί και λικέρ.
Πλάτανος | The Puressence Café | Φιλότι (Pizza): Δεν υπάρχει πιο ιδανικό μέρος για να ξαποστάσετε και να απολαύσετε νόστιμο φαγητό μετά από μια κουραστική ανάβαση στο όρος Ζας ή μια καυτή καλοκαιρινή μέρα στο νησί από το Puressence Café, κάτω από τη σκιά του γιγάντιου πλάτανου στο χωριό Φιλότι. Πρέπει οπωσδήποτε να δοκιμάσετε τις πίτσες τους, οι οποίες φτιάχνονται με ολόφρεσκα υλικά και νόστιμα Ναξιώτικα τυράκια, κι ύστερα ψήνονται σε ξυλόφουρνο. Σεφ εδώ είναι μια παραδοσιακή Ελληνίδα μαμά, επομένως, πέρα από καταπληκτικές πίτσες, εδώ θα βρείτε και κλασσικό μαμαδίστικο φαγητό. Πέρα από το φαγητό όμως, είναι και μια πολύ καλή επιλογή για καφέ, γλυκό και σπιτική λεμονάδα.
Waffle House | Χώρα και Πλάκα (Γλυκό): Ουδεμία σχέση με τη γνωστή Αμερικανική αλυσίδα εστιατορίων που ενδεχομένως έχετε ακούσει. Αυτή η μικρή Ναξιώτικη αλυσίδα παγωτατζίδικων-με δύο καταστήματα και κάποια ακόμα στην Αθήνα-προσφέρει θεϊκό χειροποίητο παγωτό και φρεσκοψημένες βάφλες. Οι ποιότητα και οι γεύσεις συναγωνίζονται άνετα μερικά από τα μεγαλύτερα Αμερικάνικα brands παγωτού (νομίζω ξέρετε που αναφέρομαι). Προσωπικά πιστεύω ότι το Waffle House προσφέρει μακράν πιο ευφάνταστες και συναρπαστικές γεύσεις, όπως το αξεπέραστο Ναξιώτικο θυμαρίσιο μέλι με σουσάμι, το ευωδιαστό τσουρέκι, το κλασσικό πλέον Ferrero, αλλά και ακόμα πιο ιδιαίτερες, όπως η Γραβιέρα Νάξου (ναι, ναι, το τυρί), η σοκολάτα με πατατάκια sticks ή το θαλασσινό αλάτι, που στοιχηματίζω ακούτε πρώτη φορά. Αν πάλι προτιμάτε τα γνωστά και δοκιμασμένα, εδώ θα βρείτε υπέροχο φιστίκι, cheesecake και καραμέλα μπισκότο. Το προσωπικό μου αγαπημένο ; Πλούσια σε γεύση και υφή κρέμα, σήμα κατατεθέν του Waffle House σε χειροποίητο τραγανό χωνάκι με μπόλικη υγρή καραμέλα και ολόκληρα αμύγδαλα επικαλυμμένα με σοκολάτα.
Παραδοσιακά τυριά: Η Νάξος είναι στ’ αλήθεια επίγειος παράδεισος για όσους λατρεύουν το τυρί, καθώς εδώ βρίσκει κανείς μερικά από τα ωραιότερα ελληνικά τυριά. Φυσικά δεν θα μπορούσα να παραλείψω, έστω και στο τέλος, σε μερικά από τα παλιότερα και καλύτερα παραδοσιακά τυροκομεία της Νάξου. Πέρα από το μικρό μαγαζάκι του Αμοργινού στην Απείρανθο, στο οποίο έχω ήδη αναφερθεί, πολύ καλά τυράκια θα βρείτε και στον Παπαβασιλείου στην Χώρα. Αναγνωρίσιμο από τα πολλά ψάθινα καλάθια που κρέμονται έξω από τη βιτρίνα του καταστήματος και το κατάμεστο με παλιά-πολύ παλιά-μαγειρικά σκεύη και μπιχλιμπίδια εσωτερικό του, το παραδοσιακό παντοπωλείο του Τζιμπλάκη προσφέρει ορισμένα από τα καλύτερα τυριά της Νάξου (καταπληκτικό Αρσενικό!) και άλλα τοπικά προϊόντα όπως βότανα, μπαχαρικά, τσάι, κρασί, μέλι, λάδι, λικέρ και πίκλες.
Σίγουρα αξίζει να του ρίξετε μια ματιά. Ένα άλλο αγαπημένο είναι το τυροκομείο του Κουφόπουλου, το οποίο βρίσκεται κι αυτό στα πέριξ. Εδώ σίγουρα θα βρείτε μερικές από τις μοναδικότερες ποικιλίες τυριών, μεγάλη ποικιλία αποξηραμένων φρούτων, αλλά και κάποια επιλεγμένα αλλαντικά για να συνθέσετε το πλατώ τυριών των ονείρων σας. Πέρα από την εξαιρετική και διάσημη Γραβιέρα Νάξου, εδώ θα βρείτε επίσης παλαιωμένο Αρσενικό (μέχρι και 7ετών παλαίωσης.) , μαριναρισμένο σε βότανα ή μούργα ελαιόλαδου, φρέσκια μυζήθρα, ανθότυρο και ξινοτύρι. Αξίζουν όλα δοκιμή. Πραγματικά όμορφο μαγαζί και εξαιρετικό ευκαιρία να αγοράσετε ένα κομμάτι Νάξου μαζί σας στην επιστροφή.
