Αφήσαμε το αυτοκίνητο στον υπαίθριο χώρο στάθμευσης και, με μια βαθιά ανάσα που γέμισε τα ρουθούνια μας αρώματα από μοσχοσίταρο, βουτήξαμε στα στενυγρά μαρμαρόστρωτα δρομάκια του ολόλευκου αυτού χωριού που υπήρξε κάποτε ένα από τα μεγαλύτερα και πιο ακμαία χωριά του νησιού. Το χωριό γνώρισε μεγάλη αίγλη κυρίως κατά τον 18ο και 19ο αιώνα χάρη στην αφθονία της περιοχής σε κοιτάσματα μαρμάρου και έφτασε το 1834-σύμφωνα με την τότε απογραφή-να μετρά 1.021 μόνιμους κατοίκους. Σήμερα δεν ξεπερνούν τους 150.
Μες στο χωριό: Χωριό ναυτικών και καλλιτεχνών, αλλά και γενέθλιος τόπος κορυφαίων Τηνίων γλυπτών όπως οι αδερφοί Μαλακατέ, ο Γεώργιος Βιτάλης και άλλοι, τα Υστέρνια διατηρούν ανέπαφα μέχρι και σήμερα τα ξεχωριστά αρχιτεκτονήματα που σμίλεψαν σπουδαίοι ντόπιοι μαρμαρογλύπτες μιας άλλης εποχής. Στην πραγματικότητα, ολόκληρο το χωριό αποτελεί έξοχο παράδειγμα καλλιτεχνικής μαρμαροτεχνίας. Τα κυκλαδίτικα διώροφα αρχοντικά του χωριού είναι όλα ανεξαιρέτως στολισμένα με λεπτοδουλεμένα μαρμάρινα υπέρθυρα, ενώ αρκετά από αυτά διαθέτουν και μαρμάρινα κασώματα.
Εδώ κι εκεί, μικρές γραφικές καμάρες σκιάζουν τα ασβεστωμένα στενά δρομάκια του χωριού, απότομα κατηφορικά στενά μοιάζουν να οδηγούν κατευθείαν στη θάλασσα και όμορφες αυλές με φούξια βουκαμβίλιες κι άλικα γεράνια προσφέρουν ανεπανάληπτη θέα στη Σύρο κι όχι μόνο, αφού όταν είναι καθαρή η ατμόσφαιρα διακρίνονται στον ορίζοντα κι άλλα Κυκλαδονήσια. Η καρδιά των Υστερνίων χτυπά στον κεντρικό δρόμο του χωριού όπου κάποτε, ανάμεσα σε πολλά άλλα εμπορικά καταστήματα, λειτουργούσαν οχτώ μπακάλικα, γανωτζίδικο, καπνοπωλείο, φαναρτζίδικο, τσαγκαράδικο και αρκετά παραδοσιακά καφενεία, κάποια από τα οποία επιβιώνουν ακόμα και προσδίδουν στο χωριό μια αίσθηση από το παρελθόν, κάτι το βαθιά νοσταλγικό.
Σε αυτόν το ίδιο κεντρικό δρόμο, η μαρμαρόγλυπτη εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, οι ιεροί ναοί της Αγίας Άννας και της Αγίας Τριάδας, η κεντρική μαρμάρινη πλατεία Γλύνη, καθώς και το Μουσείο Υστερνιωτών Καλλιτεχνών αξίζουν σίγουρα μια ενδιάμεση στάση. Επιπλέον, οι χαρακτηρισμένοι ως διατηρητέα μνημεία Μύλοι Υστερνίων που βρίσκονται στα δυτικά όρια του οικισμού αξίζουν κι αυτοί μια επίσκεψη. Γνήσιο δείγμα λαϊκής τέχνης, αυτό το συγκρότημα ανεμόμυλων χτίστηκε τον 19ο αιώνα και συνέβαλε σημαντικά στην οικονομία του χωριού και την σίτιση των ντόπιων.
Όσον αφορά το πολύ ιδιαίτερο όνομα του χωριού, οι απόψεις διίστανται κι συχνά αμφισβητείται το εάν η ορθή γραφή του είναι «Ιστέρνια» ή «Υστέρνια». Στην πρώτη εκδοχή, το όνομα έχει ρίζες στο λατινικό «cisterna» και, όπως λένε ορισμένοι, δόθηκε στο χωριό επειδή στο παρελθόν διέθετε πολλές στέρνες. Σύμφωνα με την δεύτερη εκδοχή, το χωριό ήταν το ύστερο από το οποίο περνούσε ο αμαξωτός δρόμος και αυτό το χαρακτηριστικό ήταν που του έδωσε και το όνομά του. Παρόλο που παλιότερα η πρώτη εκδοχή χρησιμοποιούνταν περισσότερο, από το 1996 και μετά τελικά επικράτησε και επίσημα η δεύτερη.
Όρμος Υστερνίων: Ένα παλιό, αλλά πολύ ομαλό, μαρμαροστρωμένο μονοπάτι χωρίς σκαλοπάτια συνδέει τα Υστέρνια με το επίνειό τους, τον Όρμο Υστερνίων. Ο «Μαρμαροστρωμένος», όπως είναι γνωστό το μονοπάτι, στο παρελθόν εξυπηρετούσε τη διακίνηση εμπορευμάτων, αφού ο Όρμος Υστερνίων λειτουργούσε για χρόνια ως λιμάνι για τα πλοία της γραμμής, αλλά και ως διαμετακομιστικό κέντρο για το εμπόριο του άφθονου Τηνιακού μαρμάρου. Εναλλακτικά, μπορείτε να κατεβείτε μέσω ασφαλτόδρομου. Σήμερα, ο Όρμος Υστερνίων είναι ένας αγαπημένος παραθαλάσσιος οικισμός για πολλούς, ντόπιους και επισκέπτες, αφού τα καλοκαίρια προσφέρεται για ανέμελες βουτιές, προστατευμένες από τα έντονα μελτέμια.
Στα αριστερά του Όρμου, η μικρή αμμουδερή παραλία Σχοινάκι είναι ιδανική για τις μέρες που που ψάχνεις απελπισμένα απάγκιο, κάπου να απολαύσεις τον ήλιο και τη θάλασσα χωρίς να αισθάνεσαι διαρκώς ότι διέπραξες κάποιου είδους ύβρη κι η φύση σε εκδικείται. Μερικά αρμυρίκια και τα βράχια στ’ αριστερά της παραλίας προσφέρουν άφθονη σκιά για να χαλαρώσεις και να απολαύσεις τη μαγεία του απέραντου γαλάζιου που ανοίγεται μπροστά σου. Η παραλία Σχοινάκι είναι ιδανική και για οικογένειες.
Διαμονή: Τα τελευταία χρόνια, οι περισσότεροι επισκέπτες της Τήνου προτιμούν τα χωριά του νησιού για τη διαμονή τους και είναι απολύτως κατανοητό. Με τόσα πανέμορφα χωριά, οι επιλογές είναι αρκετές. Και στα Υστέρνια πλέον βρίσκει κανείς μερικά από τα ωραιότερα καταλύματα ολόκληρης της Τήνου. Ένα από αυτά είναι το απαράμιλλης κυκλαδίτικης αισθητικής Under the Sun Cycladic Village, το οποίο προσφέρει ιδιωτικότητα, σοφιστικέ πολυτέλεια και πανοραμική θέα στο Αιγαίο. Με απόλυτο σεβασμό στην άγρια ομορφιά του νησιού, το Under The Sun Cycladic Village αποτελείται από υπόσκαφες κατασκευές και πέτρα Τήνου στις απόκρημνες πλαγιές της Έξω Μεριάς, λίγο πριν τα Υστέρνια.
Εξαιρετική επιλογή διαμονής αποτελεί και η Υδρούσα μέσα στο χωριό. Καλαίσθητα διακοσμημένες σύμφωνα με την κυκλαδίτικη αισθητική, οι κατοικίες της Υδρούσας μπορούν να φιλοξενήσουν μέχρι και τέσσερα άτομα, ενώ είναι και πλήρως εξοπλισμένες. Ο άσσος στο μανίκι αυτό του καταλύματος είναι σίγουρα η μαγευτική θέα του. Το Aelia Mare Apartments διαθέτει πέντε ολοκαίνουργια διαμερίσματα με παραδοσιακή και συνάμα σύγχρονη αρχιτεκτονική που προσφέρουν απεριόριστη θέα στη θάλασσα, πολυτελή διαμονή και απαράμιλλη χαλάρωση.
Φαγητό: Κυριολεκτικά πάνω στο κύμα, το Θαλασσάκι είναι το δημοφιλέστερο εστιατόριο του νησιού. Εδώ θα απολαύσεις νόστιμα και όμορφα πιάτα που συγκεντρώνουν με τρόπο πολύ ευχάριστο για τον ουρανίσκο όλες τις αυθεντικές γεύσεις του νησιού. Όλα είναι φτιαγμένα με φρέσκα ντόπια προϊόντα, που έρχονται κατευθείαν από το μποστάνι. Επιπλέον, δεν είναι καθόλου τυχαίο που πολλά σκάφη σταματούν στοχευμένα στον Όρμο μόνο και μόνο για να απολαύσουν ολόφρεσκα ψάρια και θαλασσινά. Στο παραδοσιακό, οικογενειακό ταβερνάκι Τα Υστέρνια θα απολαύσεις σπιτική κουζίνα με ντόπια προϊόντα με θέα τη Σύρο. Αξίζει να δοκιμάσεις τα μαγειρευτά του, αλλά και μερικά από τα παραδοσιακά τηνιακά μεζεδάκια όπως μαραθοκεφτέδες, καπαροκεφτέδες, φρουτάλια και πολλά άλλα.
Για εξαιρετικό πρωινό, brunch, άψογο καφέ, αλλά και καλοφτιαγμένα δροσερά κοκτέιλ, μην παραλήψεις μια επίσκεψη στο υπέροχο Mayou, ένα all-day bar σε ένα καταπληκτικό σημείο μέσα στο χωριών των Υστερνίων που, εκτός από θέα που κόβει την ανάσα, προσφέρει και υπέροχη σκιά κάτω από πλατάνια. Εξίσου πανέμορφο μαγαζί και σε εξαιρετική τοποθεσία που προσφέρει ασυναγώνιστη θέα είναι το all-day bar restaurant Εξωμεριά. Αξίζει να το επισκεφθείς και να απολαύσεις το μαγευτικό ηλιοβασίλεμα στο τρομερά καλαίσθητο μπαλκόνι του, παρέα με τον τελευταίο καφέ της ημέρας και-γιατί όχι;-ένα από τα αέρινα γλυκά του καταλόγου.
