Το πραγματικό μυστικό όμως των Οινουσσών είναι τα ερημονήσια τους. Είτε αποφασίσετε να κάνετε απλά το γύρο τους με ένα από τα καΐκια του νησιού, είτε να πάρετε μαζί σας το θαλάσσιο κανό και να τα γυρίσετε ένα ένα, θα ανακαλύψετε έναν ειδυλλιακό φυσικό πλούτο, παρθένους ψαρότοπους και μαγευτικούς βυθούς, που συνθέτουν το πανόραμα του ανεξερεύνητου Αιγαίου. Οι άνθρωποι εδώ, είναι περήφανοι για τον τόπο τους, και τις αρχαίες ρίζες τους και θα σας υποδεχτούν με την αυθεντική νησιώτικη φιλοξενία τους.
Περιήγηση στο νησί: Οι Οινούσσες ήταν ανέκαθεν το νησί των καραβοκύρηδων. Τα πρώτα ελληνικά εμπορικά ατμόπλοια ήταν οινουσσιώτικα και ήταν αυτά που έγραψαν το πρώτο κεφάλαιο στη σύγχρονη ελληνική ναυτιλία. Δεν είναι τυχαίο ότι πολλοί εφοπλιστές κατάγονται από εδώ. Ούτε ότι στο λιμάνι, τους επισκέπτες υποδέχεται το άγαλμα της Οινουσσίας μητέρας, που με το μαντήλι κατευοδώνει τα παιδιά της όταν ξεμακραίνουν για τα ταξίδια τους στους ωκεανούς, αλλά και μιας χάλκινης γοργόνας με στέμμα και ιστιοφόρο στο αριστερό της χέρι, αιώνιας συντρόφου του ναυτικού στο πέλαγος.
Η γραφική πόλη Οινούσσα ή Αιγνούσα, χτισμένη αμφιθεατρικά σε λόφο στη νότια πλευρά του νησιού, αποτελείται από ψηλά παραδοσιακά σπίτια, με στενά πλακόστρωτα δρομάκια. Τα αρχοντικά των καπεταναίων συνυπάρχουν με τα λαϊκά σπιτάκια της προκυμαίας. Επισκεφθείτε το Πνευματικό Κέντρο «Γεώργιος Χρ. Λεμός», που στεγάζεται στο παλιό δημοτικό σχολείο και λειτουργεί και ως κινηματογράφος. Κάντε τη βόλτα σας στην πλατεία Ναυτοσύνης, όπου θα βρείτε το άγαλμα του Αφανούς Ναύτη. Στο νησί, που έχει έκταση μόλις 15 τ. χλμ., λειτουργούν Ναυτικό Λύκειο και Ακαδημία Εμπορικού Ναυτικού, που έχει αναδείξει περισσότερους από 1500 πλοιάρχους, οι οποίοι στελεχώνουν επάξια την παγκόσμια εμπορική ναυτιλία. Το Ναυτικό Μουσείο φιλοξενεί τα σχέδια των ιστιοφόρων και των ατμόπλοιων, που εκτόξευσαν στις αρχές του 20ου αιώνα τις Οινούσσες στο διεθνές ναυτιλιακό στερέωμα.
Τους καλοκαιρινούς μήνες, οι εφοπλιστές, οι καπεταναίοι και οι μετανάστες, που έχουν τις ρίζες τους εδώ, επιστρέφουν στον τόπο της καταγωγής τους, στη γενέθλια γη των γονέων τους, ανοίγουν τα αρχοντικά τους και μετατρέπουν το ακριτονήσι του Αιγαίου σε κοσμοπολίτικο θέρετρο. Στο κέντρο του παραδοσιακού οικισμού με τις κεραμοσκεπές δεσπόζει ο μεγαλοπρεπής ναός του Αγίου Νικολάου, προστάτη των ναυτικών. Πλούσια διακοσμημένος με περίτεχνες αγιογραφίες και χιλιάδες τάματα, σφύζει από ζωή τον Δεκαπενταύγουστο, όταν οι Οινουσσιώτες αναβιώνουν το θρησκευτικό έθιμο της ταφής της Παναγίας.
Επισκεφθείτε επίσης το βυζαντινό μοναστήρι του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, 3 χλμ. έξω από το χωριό των Οινουσσών. Ιδρύθηκε από την οικογένεια Πανάγου και Κατίγκως Πατέρα το 1962 κι έχει αγιογραφηθεί από τον Φώτη Κόντογλου. Πολλά είναι τα πανηγύρια του καλοκαιριού, όταν γιορτάζουν τα δεκάδες διάσπαρτα ξωκλήσια στα νησάκια, τα οποία επισκέπτονται οι προσκυνητές με καΐκια για να τιμήσουν τους εορταζόμενους αγίους. Τελευταία γιορτή του θέρους η Κοίμηση της Θεοτόκου στη Ιερά Μονή του Ευαγγελισμού στις 28 Αυγούστου (παλαιό ημερολόγιο), όπου το μοναστήρι, πνευματικό καταφύγιο, αλλά και αρχιτεκτονικό κόσμημα του νησιού, τιμά την προστάτιδά του.
