Αν είστε στην Άρτα και ψάχνετε για το αντιπροσωπευτικότερο δείγμα της μεσαιωνικής της φυσιογνωμίας, το έχετε ήδη συναντήσει! Το κάστρο της, χτισμένο σε στρατηγική θέση, ορατό και από τον περιφερειακό δρόμο εισόδου και εξόδου από τη σύγχρονη πόλη, υπήρξε στα χρόνια του Δεσποτάτου της Ηπείρου διοικητικό και στρατιωτικό κέντρο, ενώ στα χρόνια της δεύτερης δεσποτείας του Νικηφόρου B' εδώ στεγάστηκαν και τα ανάκτορα.
Παρ' όλα αυτά, ενώ το μεγαλύτερο μέρος των τειχών του κάστρου κατασκευάστηκε στη βυζαντινή εποχή (13oς αι.), τα θεμέλιά του δεν είναι τίποτε άλλο παρά τεράστιοι ογκόλιθοι που αποτελούσαν τα τείχη της αρχαίας Αμβρακίας και χρονολογούνται στον 4ο ή τον 5ο αι. π.Χ. Το κάστρο της Άρτας παίρνει τη σημερινή του μορφή στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, οπότε και γίνονται οι προσθήκες.
Είναι η περίοδος που χτίζεται ένα εσωτερικό οχυρό, το Ιτς Καλέ για τους Τούρκους ή το Καστράκι για τους σημερινούς Αρτινούς, το οποίο θα χρησίμευε ως έσχατο καταφύγιο σε περιπτώσεις επιδρομών. Στα χρόνια του Αλή Πασά, βέβαια, το Ιτς Καλέ γίνεται φυλακή για τον Μακρυγιάννη και άλλους αγωνιστές της Επανάστασης του '21 και ως φυλακή συνέχισε τη λειτουργία του και μετά την απελευθέρωση της Άρτας από τουs Τούρκουs το 1881.
Στη νότια πλευρά του κάστρου, όπου και η είσοδος, ορθώνεται στα 11 μ. από το έδαφος ο πύργος του ρολογιού. «Κληροδότημα» της εποχής της Τουρκοκρατίας, χαρακτηριστική γωνιά της σύγχρονης Άρτας, χτίζεται το 1875 με τέτοιο τρόπο ώστε να φαντάζει σύγχρονη προέκταση του τείχους και με τους αριθμούς του στα αραβικά.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ
Η σύγχρονη γραφειοκρατία, σε συνδυασμό με όλους τους φορείς που εμπλέκονται σήμερα στη διαχείριση του κάστρου, κρατά τις πύλες του ερμητικά κλειστές για το κοινό. Αυτό είναι και το μόνιμο παράπονο των Αρτινών, διότι σήμερα ο μόνος τρόπος για να δει κανείς το εσωτερικό του κάστρου είναι να βρεθεί στην πόλη τις ημέρες που στο θεατράκι του φιλοξενούνται διάφορες εκδηλώσεις. Κάποτε όμως μέσα στο κάστρο λειτουργούσε το ξενοδοχείο «Ξενία», «παρατημένο και αυτό», όπωs λέει ο Δημήτρης Παπαρούνης, επικεφαλής κίνησης πολιτών που με πορείες και παρεμβάσεις ζητά να ανοίξει και πάλι το κάστρο.
