Είναι λαξευμένη στον κόκκινο βράχο του Πάρνωνα, σε ύψος 433 μέτρων, στο φαράγγι του Δαφνώνα στην Κυνουρία, και απέχει 17 χιλιόμετρα από το Λεωνίδιο. H μονή ιδρύθηκε στις αρχές του 16ου αιώνα από τους μοναχούς Καλλίνικο και Δοσίθεο, οι οποίοι σφαγιάστηκαν από δύο Τούρκους που επιχείρησαν να συλήσουν το ναΐδριο. Μόλις εισήλθαν όμως στον ιερό χώρο, τυφλώθηκαν. Μετά από αυτό μετανόησαν και αφιέρωσαν τα υπάρχοντά τους στη μονή, η οποία δέχτηκε προνόμια από τους Οθωμανούς και άκμασε.
Το σημερινό Καθολικό, που εορτάζει στην Κοίμηση της Θεοτόκου, χτίστηκε το 1809 πάνω στον πρώτο ναό. Πρόκειται για καμαροσκεπή βασιλική προσαρμοσμένη στη φυσική κοιλότητα του βράχου, με ένα εκπληκτικό ξύλινο τέμπλο και εικόνες ονομαστών αγιογράφων. Το πέτρινο καμπαναριό κατασκευάστηκε το 1831. H Μονή Ελώνας ή Ελώνας, που ευημερούσε από το 1688, υπέστη άγρια επιδρομή κατά την επανεγκατάσταση των Τούρκων και τη γενική δοκιμασία του τόπου από τις ενετοτουρκικές πολεμικές επιχειρήσεις το 1715.
Παρέμειναν όμως μοναχοί, οι οποίοι ανασυγκρότησαν το μοναστήρι και επιζήτησαν την ανανέωση του σταυροπηγιακού προνομίου, την οποία πέτυχαν το 1730. Έκτοτε συνεχίστηκε η εξάρτηση της μονής από το Πατριαρχείο. Μετά τα Ορλωφικά, το 1770, πυρπολήθηκε και λεηλατήθηκε από τους Τούρκους. Ανακατασκευάστηκε 10 χρόνια αργότερα. Στις αρχές του 19ου αιώνα, με την οικονομική βοήθεια ντόπιων, Υδραίων και Σπετσιωτών, οικοδομήθηκε νέος ναός και βοηθητικά κτίρια.
Λόγω της μεγάλης ακμής της μονής, το Πατριαρχείο την ανακήρυξε πατριαρχική και σταυροπηγιακή. Κατά την Ελληνική Επανάσταση οι μοναχοί συμμετείχαν ενεργά στον αγώνα. O ηγούμενος Νεόφυτος υπήρξε μέλος της Φιλικής Εταιρείας και σκοτώθηκε στο Άργος το 1821. Λόγω της οχυρής θέσης της πρόσφερε ασφαλές καταφύγιο αμάχων. Επίσης, το 1822 έδωσε στην Πελοποννησιακή Γερουσία 1.500 γρόσια.
Το 1836-1854, με τα μέτρα του 'Οθωνα, η Μονή Ελώνης κρίθηκε διατηρητέα και απορρόφησε μοναχούς γειτονικών μοναστηριών, που είχαν διαλυθεί. Το 1972 μετατράπηκε σε γυναικεία. H μονή γιορτάζει στις 15 και στις 23 Αυγούστου, την Κοίμηση της Θεοτόκου και την απόδοση της εορτή της Κοιμήσεώς της. Πάνδημος πανηγυρισμός τελείται στα Εισόδεια της Θεοτόκου την 21 η Νοεμβρίου.
