Θεωρείται το σημαντικότερο από τα μοναστήρια του Νησιού της λίμνης Παμβώτιδας. Χτίστηκε το 1292 από τον ιερέα και μέγα οικονόμο της Μητρόπολης Ιωαννίνων Μιχαήλ Φιλανθρωπηνό, μέλος μιας επιφανούς αριστοκρατικής οικογένειας από την Κωνσταντινούπολη, αλλά λέγεται και «Μονή Σπανού», γιατί εκεί δίδαξε ο Διδάσκαλος Σπανός. Βρίσκεται σε ψηλότερο σημείο από τις άλλες μονές και γειτνιάζει με τη Μονή Ντίλιου.
Το Καθολικό της μονής είναι μονόκλιτη καμαροσκέπαστη βασιλική, ιστορημένη με υπέροχες τοιχογραφίες που έγιναν σε τρεις διαδοχικές περιόδους και αποτελεί εξαιρετικό δείγμα της τέχνης του 16ου αιώνα αλλά και της μεταβυζαντινής τέχνης γενικότερα. Οι τοιχογραφίες της πρώτης φάσης (1531-2) έγιναν από ανώνυμο ζωγράφο με πρωτοβουλία του ιερομόναχου Νεοφύτου Φιλανθρωπηνού. H δεύτερη φάση (1541-2) του τοιχογραφικού διακόσμου έγινε με την ανακαίνιση της μονής από τον ιερομόναχο Ιωάσαφ Φιλανθρωπηνό και παρότι η εικονογράφηση είναι επίσης ανυπόγραφη αποδίδεται στον εμπνευσμένο καλλιτέχνη Φράγκο Κατελάνο, ο οποίος αποτελεί τον πιο χαρακτηριστικό εκπρόσωπο της Σχολής της Βορειοδυτικής Ελλάδας.
Κατά την τρίτη και τελευταία φάση (1560) τοιχογραφήθηκαν οι τρεις εξωνάρθηκες, που περιβάλλουν το ναό σε σχήμα Π, από τους Θηβαίους αγιογράφους αδελφούς Γεώργιο και Φράγκο Κονταρή. Ξεχωρίζει για τη σπανιότητά της η τοιχογραφία των Επτά Σοφών της αρχαίας Ελλάδας (Πλάτων, Απολλώνιος ο Τυανεύς, Σόλων ο Αθηναίος, Αριστοτέλης, Πλούταρχος, Θουκυδίδης και Χίλων ο Λακεδαιμόνιος) στο δυτικό τοίχο του νότιου εξωνάρθηκα. H απεικόνιση των αρχαίων σοφών πιθανώς ανάγεται σε απόκρυφα κείμενα του 5ου αιώνα, που αναβιώνουν στο 14ο αιώνα και έχουν ως θέμα τις προφητείες των επτά φιλοσόφων για τον Χριστό.
