Ήπειρος: Η Παναγία της Βύλιζας

Η ΠΑΝΑΓΙΑ ΠΟΥ... ΕΠΟΠΤΕΥΕΙ

«Για να έρθεις στη Βύλιζα-δεν πρέπει να βιάζεσαι», μας λέει ο πατέρας Xρήστος Μακρής και μας οδηγεί λίγο πιο έξω από το Ματσούκι, στο μονοπάτι που σταδιακά γίνεται καλντερίμι για να κάνει ευκολότερη την πορεία των προσκυνητών, αφού μέχρι μοναστήρι απαιτούνται περίπου 30 λεπτά με τα πόδια. Κτισμένη στο νοτιοδυτικό άκρο του βουνού Κριθάρια, η Παναγία τηs Βύλιζας είναι, σύμφωνα με τον μελετητή Ιωάννη Πέππα, αυτό που λέει το όνομά της: τόπος μέ μεγάλο οπτικό πεδίο, παρατηρητήριο. Τι και αν σε ορισμένα σημεία του μονοπατιού η ανηφόρα σε κάνει να λαχανιάζεις;

H θέα πάνω από τη χαράδρα που φιλοξενεί την ένωση τριών παραποτάμων του Άραχθου είναι εκπληκτική, ενώ φτάνοντας στη Βύλιζα, στα ανατολικά μπορείτε να δείτε και την Κακαρδίτσα με την κορυφή της στα 2.429 μ. Σύμφωνα με τις τοπικές παραδόσεις, η ίδρυση του μοναστηριού ανάγεται στουs μεσοβυζαντινούς χρόνους. Το κτιριακό συγκρότημα, όμωs, που σώζεται σήμερα χρονολογείται γύρω στα τέλη του 17ου, αρχέs του 18ου αιώνα και αποτελείται από το καθολικό και μια σειρά κελιών γύρω από την αυλή. Βόρεια του συγκροτήματος βρίσκεται το παρεκκλήσι του Αγίου Ιωάννη και η μνημειακή στέρνα του 1780.

Νεώτερη προσθήκη θα αποτελέσει, όταν ολοκληρωθούν οι εργασίες, ένας ξενώνας που θα φιλοξενεί μεγαλύτερη άνεση τους προσκυνητές. Το καθολικό της μονής είναι ένας μονόχωρος ναός, που οφείλει τη σημερινή του μορφή στην ανακαίνιση του 1783. Το ιερό και ο κύριος ναός κοσμούνται με τοιχογραφίεs που χρονολογούνται 10 χρόνια αργότερα, στο 1793, ενώ οι τοιχογραφίες του νάρθηκα έγιναν πιθανώς στιs αρχές του 18ου αιώνα. Το παρεκκλήσι του Αγίου Ιωάννη φέρει και αυτό με τη σειρά του εντυπωσιακή τοιχογράφηση, έργο του 1737 από Καλαρρυτινούs ζωγράφους.

Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, σε αυτό συνηγορεί και η κρύπτη με τα οστά που βρέθηκε στο ιερό-το παρεκκλήσι χρησίμευε ως οστεοφυλάκιο τηs μονής. Γι’ αυτό και δεν είναι αταίριαστη η μορφή του Ανελεήμονα Χάρου στον βόρειο τοίχο του ναού, από την οποία μάλιστα οι μετέπειτα χριστιανοί είχαν αφαιρέσει τα μάτια! Στη μονή Βύλιζαs υπήρχε αξιόλογη βιβλιοθήκη στην οποία συμπεριλαμβάνονταν χειρόγραφο του 14ου και του 15ου αιώνα. 'Ενα από τα χειρόγραφα που απέμεινε, οι φορητές εικόνες καθώs και άλλα κειμήλια, φυλάσσονται στο Ματσούκι.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ
'Ενα μεγάλο μέρος του μονοπατιού που οδηγεί στη Βύλιζα είναι ήδη καλντερίμι, αλλά μέχρι να ολοκληρωθούν οι εργασίες, για να φτάσετε στο μοναστήρι θα πρέπει να διασχίσετε ένα τμήμα από το παλιό μονοπάτι. H μονή πανηγυρίζει δύο φορέs τον χρόνο: στις 25 Μαρτίου και στις 15 Αυγούστου για να υπάρχει η δυνατότητα να να συμμετέχει στον εορτασμό περισσότερος κόσμος. Επίσης, τα κελιά του μοναστηριού έχουν κρεβάτια, κουβέρτες και σόμπες έτοιμα να φιλοξενήσουν όσους το επιθυμούν. Το κλειδί του μοναστηριού μπορείτε να το ζητήσετε είτε από τον πατέρα Χρήστο Μακρή, είτε από τα άλλα μέλη της μοναστηριακής επιτροπής.