Σε κορυφαίο χειμερινό προορισμό της χώρας εξελίσσεται η γραφική πόλη της Δυτικής Μακεδονίας, κάτι που επιβεβαιώνεται από τις κρατήσεις στα ξενοδοχεία της περιοχής. Επισκέπτες από όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό καταφτάνουν για τις ημέρες των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς στην Καστοριά, προσθέτοντας λίγο παραπάνω χρώμα σε αυτό το απίθανο μωσαϊκό της φύσης και των ανθρώπων. Εκτός από την πανέμορφη λίμνη, τα μακεδονίτικα αρχοντικά, τις βυζαντινές εκκλησίες, την τοπική γαστρονομία και τους φιλόξενους ανθρώπους το «εκρηκτικό» μείγμα των ημερών συμπληρώνουν ο πολύχρωμος φωτεινός διάκοσμος της πόλης, το θεματικό πάρκο «Μαγική Λιμνοπολιτεία» και οι δεκάδες εορταστικές εκδηλώσεις με αποκορύφωμα τα παραδοσιακά Ραγκουτσάρια.
Η Καστοριά είναι από τις πόλεις εκείνες που σαν την επισκεφθείς και τη γνωρίσεις, απορείς γιατί δεν το είχες κάνει πολύ καιρό νωρίτερα. Πρόκειται για ένα ανέγγιχτο στολίδι, με μοναδική ομορφιά, ηρεμία και υπέροχη αύρα. Μια πόλη μικρή, ιδανική για να την περπατήσεις και να την ανακαλύψεις από άκρη σε άκρη, αλλά αρκετά μεγάλη για να τα χωρέσει-κυριολεκτικά-όλα. Χτισμένη αμφιθεατρικά επάνω σε μια στενή χερσόνησο, που θυμίζει νησί, η Καστοριά εντυπωσιάζει με τα πολλά μεγαλοπρεπή μακεδονίτικά αρχοντικά και τις δεκάδες βυζαντινές εκκλησίες που καθρεφτίζονται στα καθαρά νερά της λίμνης Ορεστιάδας, η οποία αποτελεί σήμα κατατεθέν της και οι ντόπιοι είναι ιδιαίτερα περήφανοι για αυτήν.
Η λίμνη (έκταση 28 τετ. χλμ) αποτελεί σημαντικό υγρότοπο, συμπεριλαμβάνεται στο ευρωπαϊκό δίκτυο προστασίας «Natura 2000», και στα νερά της βρίσκουν καταφύγιο περισσότερα από 200 είδη πουλιών, όπως αργυροπελεκάνοι, σταχτόχηνες, λαγγόνες, κύκνοι, πάπιες, ερωδιοί, κορμοράνοι κ.α. Σαν βρεθείτε στην Καστοριά, ανηφορίστε αρχικά προς τον λόφο του Άη Θανάση για να απολαύσετε την πανοραμική θέα της λίμνης και της πόλης. Μπορείτε να γνωρίσετε την ομορφιά του τοπίου ακολουθώντας τον παραλίμνιο δρόμο (6 χλμ) περιμετρικά της χερσονήσου -που οι ντόπιοι αποκαλούν «Γυρολιμνιά»-με τα πόδια, ποδήλατο ή Ι.Χ. ή με μια «κρουαζιέρα» στα νερά της λίμνης, που αποτελεί μοναδική εμπειρία.
Αν είστε fan του birdwatching, η «Γυρολιμνιά» αποτελεί το ιδανικότερο σημείο για παρατήρηση πουλιών χωρίς κιάλια, όλη τη διάρκεια του χρόνου. Από τα σημεία ενδιαφέροντος που θα πρέπει σίγουρα να κάνετε στάση, πριν βγείτε στην πίσω πλευρά της χερσονήσου, είναι το Σπήλαιο του Δράκου, με διαδρομή 300 μ. που κινείται μέσα σε δέκα εντυπωσιακούς θαλάμους με επτά υπόγειες λίμνες και εκθαμβωτικό σταλακτιτικό διάκοσμο, και τη Μονή της Παναγίας Μαυριώτισσας που κτίστηκε το 1082 μ.Χ. από τον βυζαντινό αυτοκράτορα Αλέξιο Α΄. Στη συνέχεια, αναζητήστε το φημισμένο Ντολτσό. Την αρχοντική γειτονιά της Καστοριάς, που δεσπόζει επιβλητική στη νότια πλευρά της πόλης. Περπατώντας στα δαιδαλώδη λιθόστρωτα καλντερίμια της, ανάμεσα στα παλιά μακεδονίτικα αρχοντικά-με τα ξύλινα χαγιάτια και τα πολύχρωμα βιτρό-και τις μικρές εκκλησίες, θα έχετε την αίσθηση πως ταξιδεύετε πίσω στο χρόνο.
Στην ίδια συνοικία-στολίδι βρίσκονται αρχοντικά που έχουν αναπαλαιωθεί και λειτουργούν ως μουσεία που αξίζει να επισκεφθείτε. Το αρχοντικό «Αφών Εμμανουήλ» στεγάζει το Ενδυματολογικό Μουσείο. Το αρχοντικό «Νεράτζη Αϊβάζη» το Λαογραφικό Μουσείο Καστοριάς και η οικία του Μακεδονομάχου Αναστασίου Πηχιών (1836-1913), το «Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα». Μη ξεχνάτε ότι η περιοχή της Καστοριάς διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο την περίοδο του Μακεδονικού Αγώνα, κυρίως την περίοδο 1904-1908. Σε κόγχη στο εσωτερικό του βυζαντινού ναού των Ταξιαρχών, τρίκλιτη βασιλική του 10ου αιώνα, βρίσκεται ο τάφος του Παύλου Μελά και της συζύγου του Ναταλίας. Ο ήρωας Παύλος Μελάς σκοτώθηκε (13/10/1904) στο χωριό Σιάτιστα, σημερινός Μελάς Καστοριάς.
Ανηφορίζοντας προς την οδό Μητροπόλεως, στην «καρδιά» της χερσονήσου του Σταυρού, ο δρόμος μάς οδηγεί στον πλέον φημισμένο βυζαντινό ναό της πόλης που ξεχωρίζει από τον τρούλο του. Ο τρίκοχος ναός της Παναγίας Κουμπελίδικης (1020) είναι ένα από τα σημαντικότερα χριστιανικά μνημεία στον μακεδονικό χώρο. Η Καστοριά ξεχωρίζει επίσης για τις 70 και πλέον σωζόμενες βυζαντινές και μεταβυζαντινές εκκλησίες της που μαρτυρούν το μεγαλείο και την ακμή της πόλης, τόσο κατά τη Βυζαντινή Εποχή όσο και επί Τουρκοκρατίας. Οι ναοί χρονολογούνται από το δεύτερο μισό του 10ου αιώνα έως τον 19ο αιώνα. Στο ψηλότερο σημείο της πόλης, πίσω από την Παναγία Κουμπελίδικη, βρίσκεται το εντυπωσιακό-για τα εκθέματά του-Βυζαντινό Μουσείο Καστοριάς.
Η ξενάγηση στους ημισκοτεινούς χώρους, από τους υπευθύνους του μουσείου, θα σας μεταφέρει κατανυκτικά πίσω στο χρόνο. Κατηφορίζοντας προς την «βόρεια παραλία» θα διασχίσετε την παραδοσιακή συνοικία Απόζαρι, που εκτείνεται σε όλο σχεδόν το βόρειο παραλίμνιο μέτωπο. Εδώ δεσπόζει επιβλητικό το αρχοντικό Τσιατσιαπά, το μεγαλύτερο σωζόμενο παραδοσιακό οίκημα (1754) της Καστοριάς, που λειτουργεί ως μουσείο. Ο Δήμος Καστοριάς έχει οργανώσει έξι θεματικές διαδρομές, που εφόσον έχετε χρόνο και διάθεση, θα σας δώσουν τη δυνατότητα να γνωρίσετε τις ομορφιές και τα καλά κρυμμένα μυστικά της πόλης. Ενημερωτικά stand στην αρχή κάθε διαδρομής παρέχουν σχετική πληροφόρηση. Πληροφορίες και ενημερωτικό υλικό για τις συγκεκριμένες διαδρομές μπορείτε να βρείτε στο Γραφείο Τουρισμού Δήμου Καστοριάς.
Η τοπική γαστρονομία ξεχωρίζει επίσης στην Καστοριά. Τα τοπικά πιάτα, στο φούρνο, στην κατσαρόλα, στη γάστρα ή σαν σούπα περιλαμβάνουν σαρμάδες με λάχανο τουρσί, «αρμιά» όπως τα λένε οι ντόπιοι, αρμιόπιτα (πίτα με λάχανο τουρσί), κεφτέδες με μακάλο (σάλτσα με αλεύρι, ντομάτα και σκόρδο). Το ψάρι δεν θα μπορούσε να απουσιάζει από τον γαστρονομικό χάρτη της πόλης, με το γριβάδι να έχει την τιμητική του, είτε ως σούπα «γκαρούφα», το κεφάλι του ψαριού με μέρος από τον λαιμό και το χαβιάρι του, είτε στον φούρνο («γριβάδι ταβάς»).
