Το όνομα του φαραγγιού και του ποταμού της Έρκυνας αποδίδεται σύμφωνα με τη μυθολογία στη νύμφη Έρκυνα, φίλη της Περσεφόνης, της κόρης της Δήμητρας. Κάποια μέρα που οι δύο φίλες έπαιζαν με μια χήνα, η χήνα κρύφτηκε σε σπηλιά που ήταν σφραγισμένη με μια πέτρα. Η Περσεφόνη τράβηξε την πέτρα για να πιάσει τη χήνα, και τότε ανάβλυσαν νερά από την πηγή που βρισκόταν μέσα στη σπηλιά και η πηγή ονομάστηκε Πηγή της Έρκυνας. Στα νερά της, λούζονταν όσοι έρχονταν να πάρουν χρησμό από το Μαντείο του Τροφωνίου, από μια τοπική θεότητα που αργότερα ταυτίστηκε με τον Δία και πήρε το όνομα Τροφώνιος Δίας και του οποίου η Έρκυνα ήταν κόρη. Σήμερα δεν σώζεται κανένα ίχνος από το διάσημο μαντείο.
Ένα ειδυλλιακό σκηνικό: Η ομορφιά της περιοχής δίνει την αίσθηση γαλήνης που μόνο η φύση μπορεί να προσφέρει. Κάτω από τα τεράστια πλατάνια, που το καλοκαίρι προσφέρουν πλούσια σκιά και το χειμώνα αφήνουν τον ήλιο να περνάει μέσα από τα γυμνά κλαδιά τους, τα τρεχούμενα νερά του ποταμού δημιουργούν ένα ονειρεμένο υδάτινο τοπίο. Η πυκνή βλάστηση που φτάνει μέχρι χαμηλά στις όχθες του ποταμού, οι μικροί βουεροί καταρράκτες που δημιουργούνται σε διαφορετικά επίπεδα, η προτομή της νύμφης Έρκυνας, έργο του Λιβαδειώτη γλύπτη Σπύρου Γουργιώτη, θεατρικά τοποθετημένη πάνω σε βράχο, σαν να αναδύεται από τα νερά, φτιάχνουν ένα μυθικό σκηνικό. Το φυσικό ειδυλλιακό σκηνικό αναδεικνύεται πολύ όμορφα από τον τρόπο που έχει το έχει αξιοποιήσει ο Δήμος Λιβαδειάς.
Χαρακτηριστικά πέτρινα τοξωτά γεφυράκια ενώνουν τις όχθες του μικρού ποταμού, πολλά λιθόστρωτα δρομάκια διασχίζουν την περιοχή και αρκετά παγκάκια επιτρέπουν στους επισκέπτες να καθίσουν και να ρομαντζάρουν με υπόκρουση το κελάρυσμα του νερού. Ιδιαίτερο στοιχείο που προσθέτει, εκτός από την αισθητική απόλαυση και ιστορικό ενδιαφέρον, είναι ο Νερόμυλος με την τεράστια ρόδα του, που διασώζεται ακόμα. Στις όχθες της Έρκυνας υπήρχαν εγκατεστημένοι νερόμυλοι που με τη δύναμη των ορμητικών νερών του ποταμού κινούσαν τις μηχανές των εργοστασίων δίνοντας ώθηση στην ανάπτυξη της οικοτεχνίας, της βιοτεχνίας και της βιομηχανίας της περιοχής. Θα τον δείτε σεργιανίζοντας στον λιθόστρωτο δρόμο δίπλα από τις Πηγές. Διασώζεται ακόμα και η Νεροτριβή όπου παλιά έπλεναν τα ρούχα τους οι κάτοικοι.
Το διάσημο σουβλάκι Λιβαδειάς: H Λιβαδειά είναι διάσημη για τα σουβλάκια της και γενικά για τα σουβλιστά και την κρεατοφαγία της. Πάνω στις πηγές της Κρύας, βρίσκεται το τουριστικό περίπτερο «Ξενία» και πολλές καφετέριες για καφέ, γλυκό, ποτό, παγωτό. Εκτός από τα καφέ, υπάρχουν ασφαλώς και πολλές ψησταριές και ταβερνούλες που σερβίρουν το παραδοσιακό, δημοφιλές και ξακουστό σουβλάκι Λιβαδειάς, κοκορέτσι, κοντοσούβλι και τα συναφή. που θα τα απολαύσετε μέσα στο έξοχο φυσικό περιβάλλον, με θέα στις πηγές. Στην περίπτωση που θέλετε μια βαθιά κατάδυση στην κρεατοφαγική παράδοση της πόλης λίγο πιο απόμερα, ψάξτε την ψησταριά «Τα Κοψίδια». Έχει χειροποίητο τζατζίκι, τυροκαυτερή και τυρόψωμο, εξαιρετικά παϊδάκια, κοντοσούβλι αρνί, χοιρινό και κοτόπουλο, μπιφτέκι και πολλά άλλα. Αν πάτε αργίες ή γιορτές, κλείστε τραπέζι διότι έχει πολύ ζήτηση (Στρατηγού Ιωάννου 97).
Αν έχετε επιχειρήσει βόλτα στην πόλη, επισκεφθείτε οπωσδήποτε τον παραδοσιακό και πολύ όμορφο φούρνο «Γουργιώτη» (Στρατηγού Ιωάννου Δημητρίου 40). Vintage πλακάκι στο πάτωμα και στους τοίχους γύρω από τον ξυλόφουρνο, θαυμάσιο ζυμωτό ψωμί αλλά και πίτες και γλυκά. Ο Σπύρος Γουργιώτης, αρτοποιός κατά το κύριο επάγγελμά του, είναι ο ίδιος που έχει φτιάξει την προτομή της νύμφης Έρκυνας στις Πηγές της Κρύας αφού η γλυπτική είναι το χόμπι του. Αν θέλετε να κάνετε μερικές βόλτες λίγο πιο μακριά από τις Πηγές της Κρύας, μια ιδέα είναι το βυζαντινό Κάστρο της Λιβαδειάς πάνω στο λόφο του Προφήτη Ηλία. Τα σωζόμενα κτίσματα είναι από τον 14ο αιώνα όταν η πόλη βρισκόταν κάτω από την κυριαρχία των Καταλανών. Ιδιαίτερα εντυπωσιακό το τείχος με τους τρεις ορθογώνιους πύργους και ένα διώροφο κτίσμα με την εκκλησία της Αγίας Βαρβάρας στο Ισόγειο και την εκκλησία της Αγίας Σοφίας στον πρώτο όροφο.
Πως θα πάτε: Στην Εθνική Οδό Αθηνών Λαμίας, παίρνετε την έξοδο προς το Κάστρο και οδηγείτε για 30 χλμ. Αν θέλετε να πάτε κατευθείαν στις Πηγές καλύτερα να μπείτε από τη δεύτερη είσοδο αλλιώς θα περάσετε από το κέντρο που έχει κίνηση. Μπορείτε να αποφύγετε τα διόδια αν πάρετε την παλιά εθνική οδό Θήβας-Λιβαδειάς. Η Λιβαδειά απέχει 130 χλμ. από την Αθήνα.
