Μπορεί σχεδόν ολόκληρος ο νομός Ηλείας να επισκιάζεται από το πιο δοξασμένο ιερό του αρχαίου κόσμου, το λίκνο των Ολυμπιακών Αγώνων, όμως κρύβει πολλές ομορφιές, τοπία εναλλασσόμενα που αξίζουν κι αυτά την προσοχή του επισκέπτη. Ανάμεσά τους, το επίνειο της πρωτεύουσας του νομού, το Κατάκολο, το οποίο αποτελεί και το μοναδικό γραφικό λιμανάκι της ατελείωτης αμμουδερής ακτογραμμής της ηλειακής γης. Με έντονα παραδοσιακό χρώμα, η γοητευτική κωμόπολη του Κατάκολου σήμερα αποτελεί λιμάνι σύγχρονων προδιαγραφών και είναι ανάμεσα στα πρώτα σε επισκεψιμότητα λιμάνια της Μεσογείου σε επίπεδο απόπλου κρουαζιερόπλοιων και άφιξης ξένων επισκεπτών από ολόκληρο τον πλανήτη.
Λίγοι όμως από τους επισκέπτες του ξετυλίγουν το κουβάρι της ιστορίας αυτού του τόπου, λίγοι ρωτούν να μάθουν για αυτά τα ιστορικά κτίρια του μόλου, όλα πια πλήρως ανακαινισμένα, φρεσκοβαμμένα σε όμορφα χρώματα και διαμορφωμένα σε χώρους εστίασης. Ακόμα λιγότεροι θα ρωτήσουν για το ακόμα μακρινότερο παρελθόν του Κατάκολου. Όταν δένουν τα μεγάλα κρουαζιερόπλοια εδώ, οι περισσότεροι επιβαίνοντες-αφού βγάλουν φωτογραφίες το ινσταγκραμικό λιμανάκι-θα επιβιβαστούν σε ιδιωτικά πούλμαν που θα τους μεταφέρουν στην Αρχαία Ολυμπία. Χωρίς όμως κι οι ίδιοι να το γνωρίζουν, ακολουθούν μια διαδρομή πολλών χιλιάδων χρόνων, μια διαδρομή που ακολούθησαν αμέτρητοι άνθρωποι από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα προκειμένου να φτάσουν στα Ολύμπια.
Η ευρύτερη περιοχή του Κατάκολου φαίνεται ότι κατοικήθηκε αδιάλειπτα από τα νεολιθικά έως και τα μεσαιωνικά χρόνια. Μάλιστα, κατά την αρχαιότητα, στον πανέμορφο φυσικό κόλπο του Άγιου Ανδρέα υπήρχε σημαντικό λιμάνι του Ηλειακού κράτους, η Aρχαία Φειά. Σύμφωνα με τον Όμηρο, η Φειά ήταν τειχισμένη και αποτελούσε λιμάνι σταθμό για όσους ταξίδευαν στο Ιόνιο ή προς τις ελληνικές πόλεις της Κάτω Ιταλίας. Αργότερα, φαίνεται να έχασε τα τείχη της μετά την κατά κράτος ήττα των Ηλείων στον Πελοποννησιακό Πόλεμο και σιγά σιγά οδηγήθηκε σε παρακμή. Η ακρόπολη της Φειάς βρισκόταν στην κορυφή του καταπράσινου λόφου που σήμερα υψώνεται πίσω από το λιμάνι του Κατάκολου, προσφέροντας απρόσκοπτη εποπτεία της γύρω περιοχής προς όλες τις κατευθύνσεις.
Η Φειά παρέμεινε σημαντικό λιμάνι καθ’ όλη τη διάρκεια της αρχαιότητας και μάλιστα κάθε τέσσερα χρόνια, όσο πλησίαζε η τέλεση των Ολυμπιακών Αγώνων, υποδεχόταν τα πλήθη που συνέρρεαν στην γη της Ηλείας από ολόκληρη τη Μεσόγειο είτε για να λάβουν μέρος είτε για να παρακολουθήσουν το τεράστιο αυτό γεγονός, καθώς και να συμμετάσχουν στην τεράστια θρησκευτική γιορτή προς τιμήν του πατέρα των θεών. Έτσι, όσο μεγάλωναν η αίγλη και η φήμη των αγώνων, ταυτόχρονα αυξανόταν και ο επιβατικός και εμπορικός όγκος που διακινούνταν μέσω του αρχαίου λιμανιού, στο οποίο επιπλέον αγκυροβολούσαν τα πλοία για όσο καιρό διαρκούσαν οι αγώνες και στη συνέχεια μετέφεραν πίσω στην πατρίδα τους όλους τους επιβάτες, μαζί και τους διάσημους Ολυμπιονίκες της αρχαιότητας, όπως ήταν ο Θεαγένης και ο Διαγόρας.
Η πολίχνη της Φειάς, δυστυχώς, πέρα από την αίγλη, μοιράστηκε με το ιερό του Δία και το ίδιο τραγικό τέλος. Ο σεισμός που τον 6ο αιώνα συγκλόνισε όλη τη βορειοδυτική Πελοπόννησο ήταν υπαίτιος τόσο για την κατακρήμνιση του μεγαλοπρεπούς ναού του Δία στην Ολυμπία, όσο και για τον χαμό της Φειάς μέσα στη θάλασσα. Τον 13ο αιώνα, πάνω στη αρχαία ακρόπολη οι Φράγκοι κατακτητές έχτισαν ένα επιβλητικό φρούριο, μεγάλης στρατηγικής σημασίας, γνωστό ως Ποντικόκαστρο ή Belvedere , από το οποίο σήμερα σώζονται μονάχα λίγες οχυρώσεις, τείχη και πύργοι. Λίγους αιώνες αργότερα, μετά την απελευθέρωση, το λιμάνι μετατοπίζεται και τοποθετείται στη θέση που βρίσκεται σήμερα, ονομάζεται Κατάκολο και μετατρέπεται σε ένα από τα σημαντικότερα λιμάνια της Ελλάδας για την εξαγωγή σταφίδας, του σημαντικότερου εξαγώγιμου προϊόντος του νεοσύστατου ελληνικού κράτους.
Ταυτόχρονα και προκειμένου να διευκολυνθεί η εξαγωγή σταφίδας κατασκευάζεται και η δεύτερη σιδηροδρομική γραμμή της Ελλάδας που συνέδεε τον Πύργο με το Κατάκολο, η οποία παρέμεινε σε λειτουργία μέχρι το 1998. Το δίκτυο της σιδηροδρομικής γραμμής αναβαθμίστηκε το 2007 και έκτοτε συνδέει το Κατάκολο με την Αρχαία Ολυμπία με ενδιάμεσο σταθμό στον Πύργο. Σίγουρα, από μόνη της αυτή η διαδρομή σήμερα αποτελεί μια πολύ ξεχωριστή εμπειρία για κάθε επισκέπτη. Μάρτυρες της πιο πρόσφατης ιστορίας του Κατάκολου στέκουν ακόμα τα κτίρια των σταφιδαποθηκών, τα οποία όμως πλέον είναι ανακαινισμένα και στεγάζουν καφέ και εστιατόρια. Εντυπωσιακός στέκει ακόμα και ο πέτρινος φάρος που χτίστηκε το 1865 στην κορυφή του λόφου. Πλέον αποτελεί νεότερο ιστορικό μνημείο της περιοχής, έχει χαρακτηριστεί διατηρητέος και σίγουρα αξίζει μια επίσκεψη.
Άλλα αξιοθέατα της περιοχής είναι το Μουσείο Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας που στεγάζεται σε ένα όμορφο κτίριο απέναντι από τον σιδηροδρομικό σταθμό. Με περίπου 250 έγκυρα και λειτουργικά ομοιώματα αρχαιοελληνικών εφευρέσεων να εκτίθενται στους χώρους του, το μουσείο αυτό είναι το πλέον αξιόπιστο του είδους του σε παγκόσμιο επίπεδο. Τα εκθέματα συνοδεύονται από πλούσιο οπτικοακουστικό υλικό ενώ πολλά από αυτά είναι διαδραστικά. Μπορείτε ακόμα να επισκεφθείτε το Μουσείο Αρχαίων Ελληνικών Μουσικών Οργάνων και Παιχνιδιών όπου εκτίθενται 42 ανακατασκευασμένα αρχαιοελληνικά μουσικά όργανα και μεγάλος αριθμός από παιχνίδια του αρχαίου ελληνικού κόσμου.
Σε μικρή απόσταση από το γραφικό Κατάκολο θα βρείτε υπέροχους όρμους κι απέραντες αμμουδιές για να απολαύσετε το μπάνιο σας στα δροσερά νερά του Ιονίου, όπως είναι η άγριας ομορφιάς, μικρή παραλία Πλάκες με τους ιδιαίτερους βραχώδεις σχηματισμούς. Πανέμορφη, με υπέροχα πεντακάθαρα νερά και ιδανικό βυθό για snorkelling είναι και η παραλία του Αγίου Ανδρέα. Πολύ κοντά, η λιγότερο γνωστή Ματζακούρα προσφέρεται για πιο απομονωμένες βουτιές και στιγμές ηρεμίας δίπλα στη θάλασσα. Λίγο βορειότερα, η παραλία Μπούκα Κορακοχωρίου είναι μία από τις πρώτες επιλογές των ντόπιων μιας και έχει υπέροχη παχιά άμμο, εύκολη πρόσβαση και υπέροχα νερά. Για πιο κοσμικές βουτιές κατευθυνθείτε λίγο πιο βόρεια, προς την παραλία της Σκαφιδιάς όπου θα βρείτε ομπρέλες, ξαπλώστρες και beach bar που σερβίρουν ό,τι τραβάει ο όρεξή σας.
Τέλος, από το Κατάκολο αξίζει κανείς να αφιερώσει λίγο χρόνο για να επισκεφθεί ένα από τα παλαιότερα οινοποιεία της χώρας, το κτήμα Μερκούρη, το οποίο είναι επισκέψιμο. Ένα εξαιρετικό οινοποιείο, η ιστορία του οποίου ξεκινά το 1864. Το κτήμα είναι εκπληκτικής ομορφιάς, θυμίζει κάτι από Τοσκάνη και στους χώρους του, εκτός από το οινοποιείο, μπορείτε να θαυμάσετε την έπαυλη της οικογένειας Μερκούρη και το μικρό μουσείο του με εκθέματα από το μακρύ παρελθόν του. Το κτήμα προσφέρει και πακέτα οινογνωσίας και φυσικά μπορείτε να αγοράσετε τα αγαπημένα σας.
