Θα δει τα πέτρινα πηγάδια, τα οποία εξυπηρετούσαν οικογένειες Σουλιωτών. Θα δει το κοινοτικό κτίριο (παλιό δημοτικό σχολείο), με την στέγη από κεραμίδια και τη μεγάλη αυλή με τις προτομές διάσημων Σουλιωτών-του Μάρκου Μπότσαρη, του Φώτου Τζαβέλλα, του καλόγερου Σαμουήλ και του Τζήμα Ζέρβα. Θα δει πολεμίστρες και πυργόσπιτα που θυμίζουν την ένδοξη στρατιωτική ιστορία της περιοχής. Ανάμεσα στα ερείπια υπάρχει και ένα αποκατεστημένο πλέον κτίριο, το οποίο, όμως, έχει τη μορφή που είχε πριν αιώνες: η οικία του Λάμπρου Τζαβέλα, η οποία ξαναζωντάνεψε μετά από χρόνια προσπαθειών και εξόδων των απογόνων της θρυλικής οικογένειας των Σουλιωτών οπλαρχηγών. «Η προσπάθεια ξεκίνησε το 1985 από τον πατέρα μου, ταξίαρχο εν αποστρατεία Λάμπρο Τζαβέλα» αναφέρει ο Κώστας Τζαβέλλας, εκπρόσωπος της 8ης γενιάς απογόνων της οικογένειας. «Τότε κατάφερε να πάρει τη σχετική άδεια από την αρχαιολογική υπηρεσία» συμπληρώνει. Όλες οι εργασίες ολοκληρώθηκαν το 2021, δηλαδή 36 χρόνια αργότερα. Πριν λίγους μήνες, τον Οκτώβριο της περασμένης χρονιάς, έγιναν τα εγκαίνια.
Όσοι βρεθούν εδώ το τελευταίο Σαββατοκύριακο του μήνα θα έχουν την ευκαιρία να δουν έξω από το χαρακτηριστικό κτίσμα τις προτομές του Λάμπρου και της Μόσχως Τζαβέλλα. Μέσα θα δουν τα πορτρέτα του Λάμπρου, του Φώτου, του Νικόλαου, του Δημητρίου, του Λάμπρου και του Κώστα Τζαβέλλα. Αλλά όχι μόνο. Ειδικά για την Εορτή Μνήμης του Σουλίου θα έχουν μεταφερθεί και όλα τα κειμήλια της οικογένειας από την Αθήνα. Μιας σουλιώτικης οικογένειας-όχι φυσικά της μόνης-που έχει παίξει μεγάλο ρόλο στην ελληνική ιστορία. Ο Κώστας Τζαβέλλας δεν ενδιαφέρεται μόνο για την οικογενειακή ιστορία αλλά κυρίως για το μέλλον αυτής της ιστορικής περιοχής.
Για αυτό το λόγο, μαζί με άλλους απογόνους σουλιώτικων οικογενειών και κατοίκους της περιοχής έφτιαξε την ιστοσελίδα yoursoulicom.wordpress.com. Στο site, υπάρχουν αναλυτικές πληροφορίες για την ιστορία και τα αξιοθέατα αυτού του ιδιαίτερου τόπου. Όπως επίσης και πληροφορίες για τις σημερινές διαδρομές και δραστηριότητες που αξίζει να κάνει ο επισκέπτης. «Για δεκαετίες η περιοχή ήταν εγκαταλελειμμένη. Το Σούλι είναι ολόκληρο αρχαιολογικός χώρος, ο οποίος όμως δεν έχει την φροντίδα που αρμόζει στην ιστορία της περιοχής. Εδώ και κάποια χρόνια, όμως, γίνονται προσπάθειες για να αναδειχθεί τουριστικά και πολιτιστικά» εξηγεί ο κ. Τζαβέλλας.
«Η αποκατάσταση της οικίας Τζαβέλα είναι ένα πρώτο βήμα, η λειτουργία του Ξενώνα, επίσης. Χρειάζονται όμως πολλά ακόμα. Με την ιστοσελίδα προσπαθούμε να πετύχουμε και αυτό. Να κεντρίσουμε το ενδιαφέρον του κόσμου για μια περιοχή και ένα όνομα που πιθανότατα το έχει ακούσει, όμως πολλές φορές δεν ξέρει τι ακριβώς ήταν ή ότι μπορεί να το επισκεφθεί και σήμερα. Η τουριστική ανάδειξη και ανάπτυξη του Σουλίου, πάντα με σεβασμό στην ιστορικότητα και στην εμβληματική του υπόσταση, είναι το ζητούμενο ώστε οι τελευταίοι νέοι της περιοχής να μείνουν εδώ τους, να επιχειρήσουν δραστηριότητες συμβατές με τον τόπο και να δημιουργήσουν οικογένειες. Να μην ζωντανεύει το Σούλι μόνο για λίγες μέρες κάθε τέλους Μαίου», λέει ο κ. Τζαβέλλας και καταλήγει: «Στο Σούλι έχεις την αίσθηση ότι πραγματικά ο χρόνος σταμάτησε στο 1800. Αυτή είναι η γοητεία του τόπου που δεν πρέπει να χαλάσει. Όμως αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί να αξιοποιηθεί τουριστικά. Το αντίθετο.
Διαμονή και φαγητό: Επίκεντρο για κάθε δράση, ο Ξενώνας Σουλίου, ανοιχτός καθημερινά. Εδώ θα βρείτε πληροφορίες για τα αξιοθέατα, θα δοκιμάσετε ντόπια κουζίνα και, αν θέλετε, θα κοιμηθείτε στα απλά, πεντακάθαρα δωμάτια. Επειδή η χωρητικότητα του ξενώνα δεν είναι μεγάλη καλό θα είναι να έχετε τηλεφωνήσει πριν.
