Αν έρχεστε από την Αθήνα, θα φτάσετε εδώ περνώντας το Κάστρο και την Αμφίκλεια και κάπου στην ιστορική Γραβιά, θα πάρετε τον γεμάτο στροφές ανηφορικό δρόμο που οδηγεί στη Βάργιανη. Το χωριό είναι χτισμένο σε υψόμετρο 900 μέτρων στη βορειοδυτική πλευρά του Παρνασσού και με τέτοια τοποθέτηση είναι δεδομένο ότι εδώ περισσεύει ο καθαρός αέρας και τα έλατα. Έλατα βλέπετε απολαμβάνοντας και τη θέα προς τις πλαγιές της Γκιώνας ή της Οίτης. Τα Χριστούγεννα συνήθως υπάρχει κάμποσο χιόνι στις κορυφές των βουνών. Η Βάργιανη, η οποία δεν υπήρξε ποτέ ιδιαίτερα μεγάλο χωριό και πάντα ήταν-ας πούμε-«η σοφίτα» της πεδινότερης και μεγαλύτερης Γραβιάς, είχε την ατυχία της ολοκληρωτικής ερήμωσης στα μεταπολεμικά χρόνια, όταν η μετανάστευση, εσωτερική και εξωτερική, ήταν το κυριότερο κοινωνικό φαινόμενο στην ορεινή Ελλάδα.
Το 1977, εδώ έγιναν τα γυρίσματα για την πολύ επιτυχημένη σειρά της ΕΡΤ «Ο φωτογράφος του χωριού». Το χωριό έγινε κάπως γνωστότερο τότε και αυτό, σε συνδυασμό με τη γενικότερη άνοδο του βιοτικού επίπεδου της δεκαετίας του 1990, δημιούργησαν ενδιαφέρον για τη Βάργιανη. Έτσι σταδιακά άρχισαν να αναπαλαιώνονται παλιά σπίτια ή να χτίζονται νεότερα ως εξοχικές κατοικίες, πάντα όμως στο παραδοσιακό στυλ. Σήμερα υπάρχουν περίπου 100 τέτοια σπίτια. Σημειωτέον ότι δεν ανήκουν απαραίτητα σε ανθρώπους που κατάγονται από εδώ, καθώς δεν υπάρχουν και ιδιοκτήτες που πριν δεν είχαν κάποια σχέση με την περιοχή. Έτσι, τα Σαββατοκύριακα του χειμώνα και ένα σημαντικό διάστημα του καλοκαιριού, εδώ θα συναντήσει κανείς αρκετό κόσμο: οι μόνιμοι χειμερινοί κάτοικοι μετρούνται στα δάχτυλα των δύο χεριών.
Στη Βάργιανη, θα βρείτε πραγματική χαλάρωση σωματική και ψυχική. Θα λείψετε ένα Σαββατοκύριακο ή ένα τριήμερο σε αυτή την πλευρά του Παρνασσού και όταν επιστέψετε, θα νομίζετε ότι λείπατε πολύ περισσότερες μέρες.
H πλατεία: Σημείο αναφοράς του χωριού είναι φυσικά η πετρόχτιστη πλατεία με τα πλατάνια. Μπορείτε να καθίσετε στο μοναδικό καφενείο και πρώην σχολείο του χωριού (λειτουργεί τα Σαββατοκύριακα) και να απολαύσετε τον καφέ ή το τσίπουρο σας κάτω και γύρω από πλατάνια.
Οι πηγές της Μπουρμπούλας: Το «trademark» του χωριού βρίσκεται στη νοτιοανατολική πλευρά του. Για να φτάσετε εκεί από την πλατεία, ακολουθείτε έναν ανηφορικό δρόμο περίπου 300 μέτρων. Θα φτάσετε σε 7 πέτρινες βρύσες από τις οποίες βγαίνει γάργαρο νερό. Τα πλατάνια που τις περιβάλλουν και ο ήχος του νερού αποτελούν το καλύτερο βίντεοκλιπ για τον φυσιολάτρη ή τον ταξιδιώτη που απλά έχει κουραστεί από τη φασαρία της Αθήνας και δεν του αρέσει ή έχει βαρεθεί την «χειμερινή Μύκονο» που λέγεται Αράχωβα.
Η Νεραϊδοσπηλιά: Αφού θα έχετε επιλέξει αυτό τον ήσυχο τόπο, προφανώς, στόχος της απόδρασης σας θα είναι και η επαφή φύση. Ειδικά αν οι καιρικές συνθήκες είναι καλές, αξίζει να αφιερώσετε περίπου 1μιση-2 ώρες για να περπατήσετε από το χωριό στο σηματοδοτημένο μονοπάτι που καταλήγει στη Νεραϊδοσπηλιά. Θα κινηθείτε μέσα σε πυκνό ελατοδάσος (σε ένα-αρχικά βατό, στη συνέχεια, κάποια δυσκολίας μονοπάτι) γι’ αυτό φροντίστε να φοράτε τα κατάλληλα ρούχα και παπούτσια, όπως και να έχετε μαζί σας νερό και φακό. Η συνολική διαδρομή είναι περίπου 4 χιλιόμετρα αλλά περίπου η μισή, χαρακτηρίζεται από ανηφορικό κομμάτι-το σπήλαιο βρίσκεται περίπου 300 μέτρα ψηλότερα από τη Βάργιανη. Το σπήλαιο με τους σταλαγμίτες και τους σταλακτίτες, στο οποίο ο θρύλος θέλει να κατοικούν νεράιδες, έχει μήκος περίπου 100 μέτρα και χαρακτηρίζεται για τα μοναδικά «γλυπτά της φύσης» που δημιούργησε ο χρόνος και τα κέφια της φύσης καθώς και τις 10 λεκάνες-λίμνες με βάθος που κυμαίνεται ανάλογα την εποχή-πάντως, μετά την άνοιξη και έως το καλοκαίρι, ξεπερνά το 1 μέτρο.
Το Vagonetto: Η Γκιώνα και ο Παρνασσός είναι τα δύο βουνά της χώρας συνδεδεμένα με την παραγωγή του βωξίτη και σε απόσταση περίπου 10 χιλιομέτρων από τη Βάργιανη, βρίσκεται ένα θεματικό πάρκο αφιερωμένο στο μεταλλευτικό παρελθόν και παρόν της περιοχής. Το Μεταλλευτικό Πάρκο Φωκίδας-Vagonetto φιλοξενείται εν μέρει και σε μια παλιά στοά που διανοίχτηκε το 1967 και το κοίτασμά της εξαντλήθηκε το 1972. Σήμερα, ο επισκέπτης εκεί, θα διασχίσει τη στοά 850 με το τρενάκι που κάποτε χρησιμοποιούνταν για τη μεταφορά του βωξίτη και σήμερα αποτελεί το όχημα γνωριμίας με την μεταλλουργία. Η επίσκεψη συνεχίζεται με περιήγηση στον Εκθεσιακό Χώρο Μεταλλευτικής Ιστορίας και ολοκληρώνεται με την στην Πτέρυγα Ψηφιακής Τεχνολογίας.
Διαμονή-Φαγητό: Το φθινόπωρο και τον χειμώνα, την Παρασκευή και τα Σαββατοκύριακα, λειτουργούν στη Βάργιανη δύο ξενώνες: η Ιφιγένεια και ο Αρχοντόλιθος. Οι δύο ξενώνες διαθέτουν πλήρως εξοπλισμένα στούντιο και δωμάτια. Η θέα προς το βουνό είναι, φυσικά, από τα δυνατά τους σημεία. Όσον αφορά το φαγητό, οι επιλογές δεν είναι πολλές αλλά είναι εξαιρετικές. Ο Ζέρβας βρίσκεται στην πλατεία του χωριού και αν περάσετε από εκεί, μεσημεριανές ή βραδινές ώρες, αποκλείεται να μη σας «παρασύρει» η μυρωδιά από την ψησταριά του. Η Μπουρμπούλα είναι μία πολύ άμορφη πετρόχτιστη ταβέρνα κοντά στις πηγές. Εδώ θα έρθετε για να απολαύσετε τη θέα τρώγοντας καλό παραδοσιακό ελληνικό φαγητό. Σας προτείνουμε σίγουρα να δοκιμάσετε τους λαχανοντολμάδες.
