Εκατομμύρια χρόνια πριν, τα Γρεβενά ήταν στον βυθό μιας αρχέγονης θάλασσας. Τριγύρω απλώνονταν δάση που ευδοκιμούσαν στο τροπικό-υποτροπικό κλίμα της εποχής. Χιλιάδες χρόνια πριν σε όλη τη Μακεδονία ζούσαν περίεργα ζώα, όσα σήμερα ονομάζουμε προϊστορικά. Ήταν ωστόσο η περιοχή των Γρεβενών που διέθετε τις κατάλληλες συνθήκες για να απολιθωθούν τα λείψανά τους και να διατηρηθούν μέχρι σήμερα.
Τυχαία το 1990 στην περιοχή Αμπέλια στις βόρειες παρυφές της πόλης των Γρεβενών βρέθηκαν οστά από έναν ελέφαντα που ξεπερνούσε τα 4,2 μέτρα σε ύψος και τους 12 τόνους σε βάρος τα οποία χρονολογήθηκαν περίπου στα 200.000 χρόνια. Αυτή η ανακάλυψη ώθησε την Ευαγγελία Τσουκαλά, επίκουρη καθηγήτρια στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, με μία ομάδα επιστημόνων να αρχίσουν μια σειρά παλαιοντολογικές έρευνες στην περιοχή.
Λίγα χρόνια αργότερα ένας κάτοικος της Μηλιάς, ο Θανάσης Δεληβός, βρήκε τυχαία απολιθώματα από βοοειδές, άλογο και ρινόκερο. Αυτή η ανακάλυψη αποτέλεσε την αφορμή για να αρχίσει μια νέα σειρά από έρευνες και σε αυτή την περιοχή, που έφεραν στο φως μοναδικά ευρήματα. Ανάμεσα σε άλλα σημαντικά απολιθώματα, το 1996 βρέθηκαν σε αμμόλοφους χαυλιόδοντες που ανήκαν σε γιγαντιαίο μαστόδοντο ηλικίας περίπου 3 εκατομμυρίων ετών.
Οι χαυλιόδοντες του θεωρήθηκαν τότε οι μεγαλύτεροι που έχουν βρεθεί στην Ευρώπη και πιθανόν παγκοσμίως. Σύντομα δημιουργήθηκε η ανάγκη τα ευρήματα να μεταφερθούν, να συντηρηθούν και να φυλαχτούν σε ασφαλή χώρο. Η μεταφορά εμπεριείχε κινδύνους λόγω του μεγάλου μεγέθουs αλλά και της αυξημένης πιθανότητας να θρυμματιστούν. Για τον σκοπό αυτό δημιουργήθηκαν εκμαγεία μέσα στα οποία μεταφέρθηκαν τα απολιθώματα στο πρώην κοινοτικό γραφείο της Μηλιάς που λειτουργεί, από το 1997 ώs και σήμερα, ως Μουσείο φυσικής ιστορίας.
Τον Ιούλιο του 2007 ήρθε στο φως άλλο ένα ζευγάρι χαυλιόδοντες που φτάνουν σε μήκος τα 5 μέτρα-4.58 ο αριστερός και 5,02 ο δεξιός-που ανήκαν σε αρσενικό μαστόδοντο ο οποίος έζησε στην περιοχή πριν από περίπου 2,5 εκατομμύρια χρόνια! Η νέα αυτή ανακάλυψη ενόs ακόμη μεγαλύτερου ζώου έσπασε το προηγούμενο ρεκόρ του 1997-που επίσης κατείχε η Μηλιά-και έστρεψε το βλέμμα της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας στο μικρό αυτό χωριό των Γρεβενών.
Προς το παρόν τα περισσότερα ευρήματα από την περιοχή φυλάσσονται στο μικρό μουσείο της Μηλιάς. Εδώ θα θαυμάσετε την απολιθωμένη κάτω γνάθο του μαστόδοντου που ανακαλύφθηκε το 1996 όπου διατηρούνται οι δύο μικροί κάτω χαυλιόδοντες, χαρακτηριστικό που έχει εκλείψει στους σημερινούς ελέφαντες. Θα δείτε επίσης τον κυνόδοντα της άνω γνάθου ενόs μαχαιρόδοντα, γιγαντόσωμου αιλουροειδούς που θεωρείται πρόγονος του λιονταριού, το κρανίο ενός ρινόκερου, τμήματα της κάτω γνάθου του ζώου καθώs και μικρότερα μέρη από άλλουs ρινόκερουs, απολιθώματα από γαζέλες, αγριόχοιρους, ελαφοειδή καθώs και από ένα ιππάριο (μικρόσωμο άλογο με τρία δάχτυλα σε κάθε πόδι).
Mαζί με όλα αυτά τα θαυμάσια ευρήματα παρουσιάζονται επίσης απολιθώματα ασπόνδυλων και φυτών, πολλά από τα οποία αποτελούν δωρεές από κατοίκους της περιοχής που τα βρήκαν τυχαία. (Το Μουσείο Μηλιάs είναι ανοιχτό Τετάρτη έωs Παρασκευή 10.00-15.30 και Σάββατο έωs Κυριακή 10.00-18.00. Κλειστά Δευτέρα, Τρίτη. Τηλ. 6944882690, 6944717887)
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ
Ο πλούτος των ευρημάτων που φέρνουν στο φως οι παλαιοντολογικές έρευνες κάθε καλοκαίρι κάνει επιτακτική την ανάγκη για τη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου παλαιοντολογικού κέντρου στην περιοχή. Η σημερινή δημοτική αρχή του Δήμου Ηρακλεωτών φαίνεται πως έχει συνειδητοποιήσει τη σημασία των ευρημάτων τόσο σε τοπικό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο και έχει καταθέσει μία ολοκληρωμένη πρόταση για τη δημιουργία του.
Αν το σχέδιο τελεσφορήσει θα μπορούμε να μιλάμε για την υλοποίηση ενός πραγματικά μεγάλου έργου. Μεταξύ άλλων το κέντρο θα φιλοξενεί διεθνή συνέδρια και καταξιωμένους ερευνητές από όλο τον κόσμο.
