Ο ορεινός όγκος των Τζουμέρκων ξεδιπλώνεται στη δυτική πλευρά της οροσειράς της Πίνδου, στα σύνορα μεταξύ Ηπείρου και Θεσσαλίας. Το άρθρο «τα» υποδηλώνει τη μεγάλη έκταση του βουνού, αλλά συγχρόνως και την επιβλητική του ορεινή διαμόρφωση, καθώs πολυάριθμες κορυφές του υψώνονται από 2.000 μέχρι και 2.500 μ. Τα Τζουμέρκα δεν είναι μία ή δύο κορυφές, είναι έναs μακρόστενοs ορεινόs όγκοs που αποτελεί το φυσικό όριο μεταξύ των Νομών Άρτας, Ιωαννίνων και Τρικάλων. Βόρεια συνεχίζει το βουνό Περιστέρι σε ένα άγριο ορεινό ανάγλυφο, ενώ στα νότια το βουνό σβήνει στις ήπιες εκτάσεις του Νομού Άρτας.
Το ανατολικό τμήμα των Τζουμέρκων, στον Νομό Τρικάλων, το κυκλώνουν μια σειρά ψηλών βουνών, όπωs το Χατζή, το Παχτούρι και άλλα. Στα δυτικά του βουνού κυλά ο Άραχθος, ενώ μετά το ποτάμι δημιουργείται ένα πολύπλοκο ορεινό ανάγλυφο με κύριο ορεινό όγκο το βουνό του Ξεροβουνίου. Τα Τζουμέρκα με ένα συνολικό μήκος περίπου 25 χλμ., χωρίζονται σε δύο ορεινά συγκροτήματα, τα νοτιοδυτικά Τζουμέρκα με κορυφή το Καταφίδι (2.393μ.) και τα βορειοανατολικά Τζουμέρκα με κορυφή την Κακαρδίτσα (2.429μ.).
'Ενα ψηλό διάσελο που φτάνει τα 1.700 μ., μεταξύ των χωριών Μελισσουργοί και Θεοδώριανα, χωρίζει τα δύο ορεινά συγκροτήματα τα οποία εξετάζονται σαν δύο ξεχωριστά βουνά. Το νοτιοδυτικό τμήμα των Τζουμέρκων βρίσκεται κυρίως στον Νομό Άρτας. Στα όρια των 600-1.000 μ. τα κυριότερα χωριά που περιβάλλουν τα Τζουμέρκα είναι ανατολικά οι Μελισσουργοί και τα Θεοδώριανα, νότια το Αθαμάνιο και το Βουργαρέλι, δυτικά η Ράμια, ο Καταρράκτης και τα Άγναντα, ενώ βόρεια τα Πράμαντα στον Νομό Ιωαννίνων.
Από όλα τα ανωτέρω χωριά γίνονται αναβάσεις και διασχίσεις που είναι αρκετά δύσκολες, λόγω της διαμόρφωσης του βουνού-απόκρημνο. Πάνω από τη γραμμή των 2.000 μ. ξεχωρίζουν 3 κορφέs: η κορυφή Καταφίδι (2.393 μ.), βορειότερα το Γερακοβούνι (2.364 μ.) και τέλος η απόκρημνη Στρουγγούλα (2.112 μ.). Οι συνήθεις ορειβατικές διαδρομές ξεκινούν για όλες τις κορφές από τα χωριά Καταρράκτη, Βουργαρέλι και Θεοδώριανα. Το βορειοανατολικό τμήμα των Τζουμέρκων αποτελεί το σύνορο των Νομών Ιωαννίνων και Τρικάλων. Στα όρια των 1.000 μ. τα χωριά που περιβάλλουν το βουνό είναι από την πλευρά των Ιωαννίνων το Ματσούκι και οι Καλαρρύτεs, ενώ από την πλευρά των Τρικάλων τα χωριά Αγία Παρασκευή, Γαρδίκι, Αθαμανία και Νεράιδα.
Απ' όλα τα χωριά γίνονται εντυπωσιακές αναβάσεις προς την κορυφή Κακαρδίτσα (2.429 μ.), που είναι και η ψηλότερη όλου του συγκροτήματος, ενώ βόρεια δύο κορυφές, ο Καταρραχιάς (2.280 μ.) και η κορυφή Τσούμα Πλαστάρι (2.191 μ.), οριοθετούν τα Τζουμέρκα με το βουνό Περιστέρι, όπου και το διάσελο του Μπάρου στα 1.900 μέτρα. Τέλος πρέπει να αναφερθεί και το βουνό Παχτούρι (1.976 μ.) στον Νομό Τρικάλων που αποτελεί μια ανατολική απόληξη του συγκροτήματος των Τζουμέρκων.
