Αν πιάσουμε τα πράγματα με τη σειρά, υποθέτω ότι πρέπει πρώτα να μιλήσουμε για τη θάλασσα. Χιλιάδες άνθρωποι κάνουν μπάνιο στον κόλπο, η καλύτερη και πιο καθαρή επιλογή όμως είναι οι νότιες παραλίες. Στον δρόμο που συνδέει το Αιάντειο-είμαστε στο νησί του Αίαντα, μην το ξεχνάμε-με την Κακή Βίγλα στρίψτε προς Περιστέρια: σε όλο το μήκος της διαδρομής και μέχρι το Σατερλί θα βρείτε μικρές και μεγαλύτερες παραλίες που συνήθως έχουν κι ένα ταβερνάκι ή ακόμα και beach bar-περίπου. Στα Περιστέρια μπορείτε να ανεβείτε μέχρι το Σπήλαιο του Ευριπίδη, λίγο παρακάτω βρίσκεται ο αιωνόβιος διατηρητέος πέτρινος φάρος και στις Κολόνες υψώνεται το πρόσφατα αναστηλωμένο κυκλοτερές ταφικό μνημείο του 4ου αιώνα π.Χ. που ως παιδιά πιστεύαμε ότι ήταν το παλάτι του Αίαντα.
Από το Αιάντειο ξεκινά και ο δρόμος που οδηγεί στην παραλία στα Κανάκια, διασχίζοντας ένα πραγματικά υπέροχο πευκοδάσος, το μεγαλύτερο της δυτικής Αττικής. Στα Κανάκια βρίσκεται σε εξέλιξη η ανασκαφή μυκηναϊκού ανακτορικού συγκροτήματος ταυτισμένου με το βασίλειο του Αίαντα-μια ματιά έξω από την περίφραξη μπορείτε να τη ρίξετε. Τα σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα του νησιού βρίσκονται συγκεντρωμένα στο Αρχαιολογικό Μουσείο που στεγάζεται στο 1ο Καποδιστριακό Δημοτικό Σχολείο Σαλαμίνας. Αν το επισκεφτείτε, σημαίνει ότι έχετε φτάσει στην Ακτή Καραϊσκάκη, την κεντρική παραλία, που βρίθει από ουζερί με τραπεζάκια πάνω στον μόλο τα οποία δεν πρέπει να προσπεράσετε. Το κουλουριώτικο χταπόδι στα κάρβουνα φημίζεται για τη νοστιμιά του και ακόμα κι αν κάποιες φορές έρχεται από το Μαρόκο, οι ντόπιοι μάστορες καταφέρνουν να το κάνουν εξίσου λαχταριστό.
Τα όστρακα είναι επίσης κάτι που πρέπει να δοκιμάσετε-υπάρχουν σε μεγάλη ποικιλία που δεν συναντά κανείς εύκολα σε άλλα νησιά. Η παραλία του Αγίου Νικολάου είναι αμέσως μετά-εδώ θα έρθετε για καφέ και ποτό κάτω από τα πεύκα, ενώ προς το Αιάντειο χτυπά η καρδιά της νυχτερινής διασκέδασης. Αν, πάλι, σας ενδιαφέρει να επισκεφτείτε εκκλησίες και μοναστήρια, έχουμε κι από αυτά: στον δρόμο προς τα Κανάκια αξίζει μια στάση στο μεταβυζαντινό μοναστήρι του Αγίου Νικολάου Λεμονιών (μάλλον πρόκειται για παραφθορά του «ελεήμων»), ενώ στο κέντρο της πόλης βρίσκεται ο Άγιος Δημήτριος του 1806, όπου θα δείτε τον τάφο του Γεωργίου Καραϊσκάκη, τον Δεσποτικό Θρόνο και τον Άμβωνα, που είναι έργα του Γιαννούλη Χαλεπά, και οκτώ μεγάλους πίνακες του Σαλαμίνιου ζωγράφου Πολυχρόνη Λεμπέση.
Η Μονή Φανερωμένης, όμως, είναι το αδιαφιλονίκητο αστέρι του νησιού, που γιορτάζει με ένα πανηγύρι-υπερπαραγωγή στις 23 Αυγούστου: ιδρύθηκε το 1682 από τον Όσιο Λαυρέντιο, διαθέτει εξαιρετικές αγιογραφίες του Γεωργίου Μάρκου (1735) και κατά τη διάρκεια της Επανάστασης λειτούργησε ως νοσοκομείο, τόπος συνάντησης οπλαρχηγών και καταφύγιο αμάχων, καθώς ποτέ δεν κυριεύτηκε από τους Τούρκους. Απέναντι από το μοναστήρι, στην ακροθαλασσιά, βρίσκεται το λιτό εξοχικό σπίτι του Άγγελου Σικελιανού που αγάπησε τη Σαλαμίνα και τη γαλήνη της. Σήμερα το νησί γαλήνιο δεν το λες, θα ανακαλύψετε όμως ότι εξακολουθεί να γοητεύει. Κάτι ακόμα: η Κούλουρη δεν εξαντλείται σε μία μόνο μέρα-για το Αρχαίο Λιμάνι, τον Τύμβο των Σαλαμινομάχων, τα Σελήνια με τα παλιά αρχοντικά και τον Θερινό Κινηματογράφο, το μοναδικό σε γεύση πλατέτσι, τους πάγκους με τα φρέσκα λαχανικά μπροστά στα περιβόλια και τόσα άλλα δεν είπαμε τίποτα. Θα ξαναρθείτε.
